J.Krishnamurti trả lời về thiền, hiểu thiền là gì quan trọng hơn là tìm phương pháp thi Tùy chọn

[Daniel]

Với người Phật tử thì giáo lý (the Teaching) của J.Krishnamurti hoàn toàn thân thuộc;đó là lời nhận xét của hòa thượng W.Rahula;của Dalai Lama và của nhiều Phật tử;thiền sinh và nhiều người quan tâm đến giáo pháp của Đức Phật lẫn của K. Con người được hội Thông Thiên coi là hóa thân của đức Di Lặc(Metteyya) này đã tạo nên một cuộc cách mạng tôn giáo; tương tự như đức Phật Gotama đã tạo vào thời đại của ngài.

Một trong những chủ đề rất quan trọng trong giáo lý của K là thiền,nhiều lần K nói rằng thiền là thứ kỳ lạ và tuyệt diệu nhất trên đời.Tuy nhiên dường như ông không bao giờ "công thức hóa" nó;hay định nghĩa nó một cách chắc chắn và cụ thể. Ông mời gọi chúng ta vào cuộc khám phá chứ không đưa cho ta một phương pháp nào để thiền-mà theo ông-sẽ trở thành máy móc-và khơi gợi tính tham lam của con người vào các sở đắc tâm linh.

Có lẽ với Krishnamurti; thiền không bao giờ công thức hóa được;bởi lẽ bản chất của nó là phá bỏ các công thức mà tâm trí đã bị áp đặt hay tự nó áp đặt. Thiền không thể được định nghĩa một cách xác quyết vì thiền chính nó là quá trình vượt qua định nghĩa;vượt qua thế giới ảo hóa tương đối của khái niệm để đi vào chân đế trực giác;trực kiến. Do vậy mà những câu trả lời về thiền của K thật sâu sắc;không máy móc;luôn tươi mới;và mang một phong thái riêng độc đáo.

Bởi lẽ đó;và cũng bởi lẽ đang tập tành học tiếng Anh và nghiên cứu giáo lý của K,nên tại hạ sẽ dịch những câu trả lời của K liên quan đến thiền vào topic này nhằm đóng góp cho diễn đàn và coi như là chia sẻ;chư vị có hứng thú hay góp ý gì thì xin cảm ơn.


Daniel...

[Daniel]

Người hỏi: Tôi muốn biết ông hàm ý gì với sự tỉnh thức*;sự nhận thức;nhận thấy bởi vì ông thường nói rằng sự tỉnh thức thực sự là những gì mà giáo lý của ông nói về. Tôi đã thử cố hiểu nó bằng việc lắng nghe những buổi nói chuyện của ông và đọc những sách của ông,nhưng dường như tôi đã không đi được thật xa. Tôi biết nó không phải là một sự thực hành,và tôi hiểu vì sao ông chối từ một cách dứt khoát bất kỳ hình thức nào của sự thực hành;luyện tập;hệ thống;rèn luyện hay thói quen (routine). Tôi thấy tầm quan trọng của điều đó,nếu không nó sẽ trở thành máy móc,và kết quả của nó là tâm trí trở thành đờ đẫn và ngây ngô. Tôi muốn-nếu như có thể;cùng khám phá với ông cho đến tận cùng của câu hỏi này tỉnh thức;ý thức hay nhận thức này nghĩa là gì? Ông dường như đã gán cho từ này thêm một vài ý nghĩa sâu hơn ;nhưng dường như với tôi là hầu như chúng ta đều ý thức được những gì đang xảy ra mà. Khi tôi giận tôi biết điều đó;khi tôi buồn tôi biết nó và khi tôi hạnh phúc tôi cũng biết nó.

Krishnamurti: Tôi băn khoăn là chúng ta có thực sự ý thức;nhận thấy;tỉnh thức được rằng chúng ta giận giữ;buồn hay hạnh phúc? Hay là chúng ta chỉ ý thức những điều này khi chúng đã trôi qua,đã kết thúc rồi? Hãy bắt đầu như thể chúng ta chưa biết gì về nó cả và hãy khởi đầu từ con số 0. Chúng ta hãy đừng tạo nên bất kỳ khẳng định nào;mang tính giáo điều hay phức tạp chi cả;nhưng chúng ta hãy thám hiểm cái câu hỏi này mà;nếu người ta thực sự đi rất sâu vào nó,sẽ phát lộ (reveal) một trạng thái kỳ lạ của tâm trí mà có lẽ chưa từng đạt đến,một chiều không gian chưa từng được chạm đến bởi cái ý thức nông cạn;tỉnh thức hời hợt. Hãy khởi đầu từ cái ý thức hời hợt và đi qua đó. Chúng ta thấy bằng đôi mắt của chúng ta,chúng ta lãnh hội bằng các giác quan của chúng ta mọi điều xung quanh - sắc màu của những đóa hoa;con chim ruồi ở trên đóa hoa,ánh sáng của mặt trời ở California này;hàng ngàn âm thanh với những đặc tính và sự tinh tế khác nhau,chiều sâu và chiều cao,cái bóng của cái cây và chính cái cây. Cùng cách đó ta cảm nhận chính thân thể của ta;tức là cái công cụ của những tri giác cạn cợt thuộc giác quan đa dạng này. Nếu những tri giác này được giữ lại ở bình diện giản đơn;cạn cợt thì không có vấn đề gì;ko có hỗn loạn gì cả. Đóa hoa đó;cây hoa păng-xê;đóa hồng đó ở đó;tất cả chỉ có thế,chấm hết. Ở đó không có ưu thích;không có sự so sánh;không có thích hay không thích;chỉ có sự vật sự việc ngay trước mắt ta mà không có bất kỳ rắc rối tâm lý nào chen vào cả. Tất cả đấy đều là ý thức hay tri giác đơn giản cạn cợt của giác quan,hoàn toàn rõ ràng phải không? Tri giác này có thể mở rộng đến các vì sao;tới chiều sâu của biển cả và đến biên giới cuối cùng của sự quan sát khoa học;sử dụng mọi thiết bị của công nghệ hiện đại.

Người hỏi: Vâng;tôi nghĩ tôi hiểu điều đó.

Krishnamurti: Vậy là bạn thấy hoa hồng đó và toàn thể vũ trụ và con người trong đó,vợ của chính bạn nếu bạn đã có vợ;những ngôi sao;những ngọn núi;những con vi khuẩn;những hạt nguyên tử;những hạt nhân;căn phòng này;cánh cửa;thực sự ở đó. Bây giờ;bước tiếp theo, là những gì bạn nghĩ về những thứ này;hay những gì bạn cảm nhận về chúng,là phản ứng tâm lý của bạn với chúng. Và cái này chúng ta gọi là suy nghĩ hay cảm xúc. Do vậy sự tỉnh thức bề mặt là vấn đề rất đơn giản: cánh cửa có đó. Thế nhưng sự miêu tả về cánh cửa không phải là cánh cửa;và khi về mặt cảm xúc bạn bị tác động bởi mô tả về cánh cửa bạn không thấy cánh cửa. Sự mô tả này có thể là từ ngữ hay một luận thuyết khoa học hay một phản ứng cảm xúc mạnh mẽ;không cái gì trong những cái này là chính cánh cửa. Điều này là rất quan trọng để hiểu đúng ngay từ ban đầu. Nếu chúng ta không thấu hiểu điều này chúng ta sẽ càng lúc càng rối rắm hơn. Sự miêu tả không bao giờ là cái được miêu tả. Dù ngay bây giờ chúng ta đang miêu tả điều gì đó-và chúng ta phải làm-cái điều mà chúng ta đang mô tả không phải là sự mô tả của chúng ta về nó. Vậy xin hãy ghi nhớ điều này xuyên suốt cuộc nói chuyện của chúng ta. Đừng bao giờ lầm lẫn từ ngữ với cái điều mà nó mô tả. Từ không bao giờ là thật;và chúng ta dễ dàng bị cuốn đi khi ta đi đến bước kế tiếp của ý thức khi nó trở thành chủ quan và chúng ta bị xúc động bởi từ ngữ.

Vậy là có ý thức bề mặt về cái cây;con chim,cánh cửa,và có phản ứng tới chúng,tức là suy tưởng;cảm nhận;cảm xúc. Bây giờ khi chúng ta trở nên tỉnh thức về những phản ứng này,chúng ta có thể gọi đó là chiều sâu thứ hai của ý thức. Có sự ý thức về hoa hồng;và sự tỉnh thức về phản ứng đối với bông hồng. Thường thường chúng ta không ý thức cái phản ứng này đối với bông hồng.Trong thực tế nó là cùng một ý thức mà thấy hoa hồng và thấy cái phản ứng đối với hoa hồng Nó cùng là một chuyển động và sẽ là sai khi nói rằng có ý thức;tỉnh thức bên ngoài và bên trong. Khi có tri giác;ý thức bằng mắt về cái cây mà không có một phản ứng tâm lý rắc rối nào thì không có sự chia rẽ trong mối liên hệ. Nhưng khi có phản ứng tâm lý với cái cây;cái phản ứng đó là một phản ứng có điều kiện;bị quy định;và nó là đáp trả của những kỷ niệm quá khứ;kinh nghiệm đã qua;và cái phản ứng là một sự chia rẽ trong liên hệ. Ứng đáp này là sự ra đời của cái chúng ta gọi là cái "tôi" trong sự liên hệ với cái "không phải tôi". Đó là cái cách mà bạn đặt bản thân trong sự liên hệ;mối quan hệ với thế giới. Đây là cái cách mà bạn tạo nên cá thể và cộng đồng. Thế giới đã không được nhìn như nó là;nhưng trong rât nhiều sự liên hệ với cái "tôi" của ký ức. Sự chia rẽ này là cuộc sống và sự nuôi dưỡng của tất những cái mà chúng ta gọi là thực thể tâm lý của chúng ta;và từ đây khởi sinh tất cả những mâu thuẫn và chia rẽ. Bạn có lãnh hội rất rõ ràng điều này không? Khi có cái ý thức về cái cây ở đó không có sự đánh giá. Nhưng khi ở đó có phản ứng đáp trả tới cái cây,khi cái cây được đánh giá với thích hay không thích,sau đó một sự chia rẽ diễn ra trong ý thức này như là cái "tôi" và cái "không phải tôi",cái "tôi" là cái người mà khác biệt với điều được quan sát. Cái tôi này là phản ứng đáp trả;trong sự liên hệ;của kỷ niệm quá khứ;của trải nghiệm quá khứ. Vậy bây giờ liệu có thể có một sự tỉnh thức;một sự quan sát về cái cây mà không có bất kỳ phán xét nào,và có thể quan sát chính những phản ứng đáp trả đó mà không cóc bất kỳ đánh giá phán xét nào không? Bằng cách này chúng ta nhổ rễ cái nguyên lý nguồn gốc của sự phân chia;nguồn gốc của cái "tôi" và "không tôi";trong cả việc ngắm nhìn cái cây và nhìn vào bản thân chúng ta?

Người hỏi : Tôi đang cố gắng để theo kịp ông. Hãy xem liệu tôi có hiểu đúng không nhé. Có ý thức với cái cây;điều đó tôi hiểu. Có phản ứng đáp trả về mặt tâm lý tới cái cây;điều đó tôi cũng hiểu. Cái phản ứng tâm lý được tạo nên bởi kỷ niệm quá khứ và trải nghiệm quá khứ,nó là thích và không thích,nó là sự phân chia thành cái cây và cái "tôi". Vâng,tôi nghĩ là tôi hiểu mọi cái đó.

Krishnamurti: Điều này có rõ ràng như là chính cái cây không;hay là nó đơn giản là tính rõ ràng của sự miêu tả? Hãy nhớ;như chúng ta đã nói;vật được miêu tả không phải là sự miêu tả. Bạn nhận được cái gì;sự việc hay sự mô tả về nó?

Người hỏi: Tôi nghĩ là sự việc (thing)

Krishnamurti: Do đó không có cái "tôi" mà chính là sự mô tả trong việc nhìn thấy sự kiện,thực tế này. Trong cái thấy của bất kỳ thực tế sự kiện nào không có cái "tôi". Chỉ có cái "tôi" hoặc là cái thấy;không thể có cả hai. "Tôi" là không thấy (Me is non-seeing). Cái "tôi" không thể thấy;nó không thể tỉnh thức.

Người hỏi: Tôi có thể dừng lại ở đây được không? Tôi nghĩ tôi đã có cái cảm nhận về nó;nhưng tôi phải để nó ngấm sâu(sink) vào. Ngày mai tôi có thể trở lại không?



*Awareness: sự nhận thấy;sự ý thức;sự tỉnh giác;sự tri giác.


[Dịch ngày 21/01/11]