Ikêbana: Thiên nhiên, con người, nghệ thuật Tùy chọn

[Diệu Minh]

Ikêbana: Thiên nhiên, con người, nghệ thuật

Nghệ thuật cắm hoa Nhật Bản - Ikêbana gần đây phổ cập rộng rãi khắp thế giới. Tiếc rằng sự phổ biến đó chủ yếu chỉ mới ở mức tìm hiểu hời hợt bên ngoài một hiện tượng vô cùng độc đáo của nền văn hóa Nhật Bản này. Do thiếu hiểu biết về những qui luật cơ bản của nó, đồng thời lắm lối cắm hoa hiện đại nhằm trang hoàng cho nhà ở, cơ quan, nơi công cộng có vẻ như thực hiện quá dễ dàng, đã làm nảy sinh quan niệm lệch lạc rằng nghệ thuật này chỉ dùng để trang trí và chẳng phải mất công suy tư gì cả. Trong khi đó, đối với người dân Nhật Bản, hoa lá cùng với các loại cây cỏ khác dùng trong Ikêbana không khác gì đất sét hay đá cho nhà điêu khắc, màu vẽ cho người họa sĩ. Tuy thời gian tồn tại ngắn ngủi nhưng tác phẩm cắm hoa, giống như tác phẩm của các loại hình nghệ thuật khác, cũng có khả năng thể hiện cả những quan điểm triết học phức tạp và sắc độ muôn hình muôn vẻ của tình cảm con người.

Sau đây là bát hoa của một số trường phái Ikabana tiêu biểu của Nhật Bản



Ảnh dưới là bát hoa của trường phái Shogestu:



Shuji Ikeda, trường phái Ikenobo:



Shuijo Fujimoto, trường phái Ohara:



Michiko Hosoda, trường phái Atarame:



Sakae Sakaki, trường phái Enshu Isshin





Shuatan Chen, trường phái Enshu Isshin

[Diệu Minh]

Một số bài tập cắm hoa nghệ thuật ngày tôi đi dạy cắm hoa nghệ thuật tại nhà Văn Hoá Thanh Niên (1990); quả thực người Nhật có khả năng chụp lại được những bức ảnh cắm hoa nghệ thuật thật đẹp lạ lùng (cảm nhận về không gian ba chiều rất rõ), trong khi đó chúng tôi cắm hoa dù có thấy đẹp và xúc động vô cùng, nhưng không tài nào "chuyển" được thành những bức ảnh đẹp...(thấy chỉ dường như có hai chiều không gian vậy!). sau đây là vài bức ảnh tuyển chọn từ những buổi dạy học, khi Hà Nội chưa có ai biết thế nào là cắm hoa nghệ thuật... chưa có một quyển sách nào về đề tài này ở Hà Nội:

Hai trong 3 bức ảnh này đã được đăng trong báo "Người Hà Nội" - số 21, ngày 26 - 8 - 1990

Ngày nay nhiều người đã cắm được những bình hoa rất đặc sắc, độc đáo, và gây xúc động... nhưng chúng tôi cũng chưa có dịp nào được chiêm ngưỡng... mong có bạn nào thấy được những bức ảnh đẹp về hoa, sưu tầm và đưa lên trang web này...
Tết năm 2007 tôi cũng sáng tạo ra vài kiểu cắm hoa mà chả thấy ai cắm thế bao giờ... những loại rau như xà lách... tết đến... những thứ rau củ, quả mầu sắc của chúng rất đẹp... thế là tôi thả bát nào hoa, nào lá, nào rau thơm, rau mùi... xanh đỏ trắng tím vàng... bắt mắt trẻ con trong nhà; Bé Ngọc cứ cười mãi về những bát hoa như vậy, giá của chúng rất rẻ: tôi đi xin những bông hoa rụng của các bà bán hoa đem vứt vào góc ... chỉ có ông cháu trai tỏ ra thích những bình hoa như vậy nhất nhà...

Mỗi khi ta sáng tạo ra được một cái gì đẹp đẽ... ta cảm thấy cuộc sống thi vị hẳn... Chính Đức Phật cũng sáng tạo ra Pháp thiền Vipassana - đây là sự khác biệt giữa thiền của Đức Phật khác với thiền của ngoại đạo... Thiền của Đức Phật là sự sáng tạo!