Thơ Haiku - Thơ âm dương? Tùy chọn

[Diệu Minh]

Nhờ duyên của hai ông bà người Nhật - Ando, những hạt giống thơ ca được tưới tẩm và được sống thêm một chiều kích khác nữa của cuộc sống, cuộc sống thật đẹp và sâu sắc lên nhiều phần...

http://vi.wikipedia.org/wiki/Haiku

Bài thờ này rất nổi tiếng, có lẽ là của Basho?
Ao cũ
Con ếch nhảy vào
Vang tiếng nước xao.

Nhật Chiêu dịch

Người khác dịch:

Trong ao xưa
Con ếch nhảy vào
Tiếng nước khua


Con ếch
Nhảy xuống ao tù
Tiếng nước té.
Thái Bá Tân dịch,

[Diệu Minh]

http://thohaikuviet.com/thu-minh-nhoo-laai-di-vao-tho-haiku


THU MÌNH NHỎ LẠI, ĐI VÀO THƠ HAIKU


Nhật Chiêu

Ra khỏi đường hầm, con tàu đưa ta vào ánh sáng. Vẫn là thiên nhiên thôi, nhưng dường như ta chạm vào một cõi miền khác, mới hơn, lạ hơn, tuyệt hơn.

Kinh nghiệm đó giống như là ĐỌC thơ haiku. Và BÌNH thơ haiku cũng vậy.

Là phát hiện ra cái ánh sáng tuyệt trần khi ta vừa ra khỏi đường hầm của bóng tối tâm thức.

Tôi thật sự kinh ngạc khi lần đầu đọc bài thơ haiku của Buson:

Hana chirite

Ko no ma mo tera to

Nari ni keri.

Hoa đào rơi

giữa cành cây ấy

mọc lên ngôi chùa.

(Nhật Chiêu dịch)

Tất nhiên, ta biết, khi hoa đào đi rồi đã bay đến tận cánh hoa cuối cùng thì chỉ còn trơ trụi cây cành. Thì khi ấy lộ ra cảnh chùa, lộ ra “cửa không”. Dẫu là vậy cái thường ấy và cả vô thường ấy vẫn làm ta kinh thán. Như thể là chân như trong một sát na bỗng dưng lộ diện, như một tặng vật bất ngờ trao cho ta.

Ngôi chùa hình thành, hiện thành (tera to nari) như là một thành phần của hoa đào, của thiên nhiên, đó là cái mà vần thơ kiệt xuất của Buson đã gợi nên.

Như vậy là, chân như tự khai mở như nó là (như thị) và điều đó gây một niềm hứng khởi sâu thẳm biết bao!

Cảm nhận là thế nhưng đừng quên Buson là họa sĩ chân chính. Với ông, cái đẹp mở ra trước mắt vào một ngày xuân hoa đào ra đi và có thể chỉ là thế thôi.

Nhưng có sao đâu nào! Vai trò của người đọc và tất nhiên, người bình thơ là tối ưu quan trọng. Không có cái trầm trọng ấy, thơ ca làm sao lưu truyền?

Nếu không có cái trò chơi ấy?

Và dẫu là trò chơi thì cũng cần nhận nhìn bình thơ là đi vào tâm linh của thơ. Mà tâm linh cũng là cốt tủy.

Cốt tủy của thơ haiku là chân không trong mọi cuộc chơi của nó.

Đi vào chân không của Haiku thì hoa đào sẽ tự hiển lộ. Trên đầu sợi lông, trong từng hạt cải, thế giới trùng trùng hiện ra.

Bình thơ haiku chẳng cần lý thuyết thơ ca nào. Quên hết lý thuyết đi và thậm chí quên hết thơ ca đi.

Thu mình cho nhỏ lại, đi vào thơ haiku.