Sữa và các sản phẩm từ sữa?, Dịch từ tạp chí Microbiotics tháng 1-2/2011 Tùy chọn

[truongbxn]

SỮA VÀ CÁC SẢN PHẨM TỪ SỮA
Herman Aihara
Dịch từ tạp chí Microbiotics tháng 1-2/2011

Bài viết sau trích từ cuốn sách tuyệt vời của Aihara ‘Thực dưỡng cơ bản’ (Basic Macrobiotics) và là thông điệp cho việc tái bản cuốn sách ‘Sữa: chuyện hoang đường của nền văn minh’ (Milk: A Myth of Civilization)

Trong thế giới cổ đại

Sữa động vật đã được sử dụng từ rất lâu đời ở phương Tây. Cả Kinh Cựu Ước và Kinh Tân Ước đều đã nói tới điều này. Tuy nhiên, không ở đâu thấy đề cập sữa động vật được dùng để nuôi trẻ nhỏ. Đối lập với niềm tin sữa động vật được dùng cho trẻ từ thời cổ đại, John H. Tobe khẳng định sữa bò chưa từng được dùng cho trẻ em trong thời kỳ Kinh thánh.

Nhân nói về cuốn sách ‘Sữa: Bạn hay là Quỉ sứ’, Tobe đặt câu hỏi: “Đã bao lâu rồi bạn cho rằng con người dùng sữa bò để nuôi trẻ? Nếu bạn mắc sai lầm như tôi đã từng, bạn có lẽ tin rằng con người nuôi trẻ bằng sữa bò giống như một loại thức ăn, hoặc thậm chí từ những thời kỳ sống du mục khi con người sống theo kiểu bầy đàn. Tôi đã rất ‘sốc’ khi biết rằng một người có tên Underwood là người đầu tiên cho trẻ uống sữa bò, đó là vào năm 1793”.

Ở thế giới phương Tây, du cư là cách sống cơ bản của loài người trong nhiều nghìn năm. Cuộc sống nay đây mai đó dẫn tới hệ quả đất không thích hợp cho việc canh tác. Thay cho việc gặt hái rau và ngũ cốc, họ học cách lấy sữa và dùng thịt của các động vật. Nhằm duy trì sự sống, những người đó phải chuyển tới chỗ thức ăn có sẵn cho bầy đàn của mình. Các điều kiện môi trường là nguyên nhân chính để sống du cư, và Kinh thánh cũng nói tới cách sống của những nhóm người này. Sữa được dùng nhiều bằng các cách lên men, có thể là thức ăn quan trọng đối với những người du cư.

Các dân tộc Viễn Đông không bao giờ coi sữa động vật là nguồn dinh dưỡng. Điều này, tôi tin tưởng, bắt nguồn từ thực tế các nền văn minh phương Đông phát triển nông nghiệp từ rất sớm, và ở những vùng này họ quan tâm chủ yếu tới trồng trọt và ăn rau, ngũ cốc. Sự phát triển nông nghiệp sớm ở phương Đông cũng bởi đất thích hợp với trồng trọt, và lượng mưa nhiều.

Theo cuốn sách ‘Code of Manu’ (mật mã cách sống Ấn độ giáo, ND), cuốn sách lâu đời nhất trên thế giới có mặt vài nghìn năm trước ở Ấn Độ và hiện tại vẫn là phép tắc chủ đạo của người Ấn, việc sử dụng sữa bò bị cấm, chỉ một lượng ít sữa trâu được dùng. Người Trung Quốc và người Nhật cũng rất hiếm khi dùng sữa động vật. Tuy nhiên, việc sử dụng sữa bò được thâm nhập vào Nhật và Trung Quốc khoảng năm 800 và tiếp tục trong một thời gian ngắn. Chính phủ Nhật đã thành lập Ủy ban sữa, nhưng việc dùng sữa sớm biến mất vì môi trường ở Nhật không thích hợp với nghề chăn nuôi, và vì những người dùng sữa trở nên yếu đi về sức khỏe.

Do vậy, việc dùng các sản phẩm sữa chỉ phát triển chủ yếu ở những nơi nông nghiệp gặp khó khăn. Về mặt lịch sử, hầu hết các nơi trên thế giới đều phụ thuộc vào nông nghiệp, mặc dù điều này đòi hỏi thêm lao động khỏe mạnh và thời gian chính xác. Nhờ có nông nghiệp, con người có thể định cư thay cho cuộc sống nay đây mai đó. Thực tế này đã khai hóa nền văn minh và khiến cuộc sống trở nên hưng thịnh.

Trong thế giới hiện đại

Chỉ mới gần đây việc dùng sữa bò trở nên thời trang và được xem là yếu tố chính để phát triển trẻ em và thậm chí cần thiết cho cả người lớn. John H.Tobe tiếp tục, “Trong khoảng gần 50 năm, chúng tôi được phổ biến rằng sữa bò là thức ăn hoàn hảo. Bây giờ, thử xem ai là người nói điều đó, hay chỉ là chuyện hoang đường, khiến chúng ta tin sữa bò là thức ăn hoàn hảo? Tôi cũng không biết, nhưng hãy tin tôi, đó là chuyện hoang đường. Không hề có một cơ sở khoa học, thực tế, kinh nghiệm hay thử nghiệm. Sữa bò chưa từng, và không phải là thức ăn hoàn hảo cho con người. Thực tế, có rất nhiều bằng chứng chỉ ra rằng đó không phải là thức ăn tốt, thức ăn có lợi cho sức khỏe, và thậm chí không phù hợp với con người”.

“Thực tế đơn giản sữa là một ngành kinh doanh lợi nhuận lớn, và một ngành kinh doanh lớn thì sẽ được tung bóng để bán hàng – và đó là nơi câu chuyện hoang đường về thức ăn hoàn hảo và khẩu hiệu ‘uống từ 1 đến 2 lít một ngày’ bắt đầu”.

Ý tưởng sữa bò là thức ăn cần thiết cho loài người là một niềm tin khiến con người phụ thuộc vào bò. Quan điểm này của tôi thực ra không có gì mới; Bản tin tiêu dùng của Mỹ số tháng 11 năm 1959 đã viết, “các nhà dinh dưỡng được nêu, những người ủng hộ cho việc dùng nhiều sữa để có ‘sức khỏe hoàn hảo’ có quan điểm sữa là chất dinh dưỡng tự nhiên nhất vì là vật phẩm tự nhiên tạo ra cho mục đích duy nhất là dùng làm thức ăn. Quan điểm anh ta đã lôi cuốn quá mức các chuyên gia dinh dưỡng và nhà dinh dưỡng có tiếng, các công nhân trong trường nông nghiệp, rất nhiều trong số họ đã hân hoan chấp nhận và truyền bá quan điểm đó tới độ sức khỏe tương lai của nước Mỹ được liên hệ tới việc con người nên sống ký sinh vào loài bò”.

Rất nhiều tiền của được tiêu xài cho quảng cáo bởi ngành công nghiệp sữa, và theo thống kê của chính phủ Mỹ năm 1967, hàng năm nước Mỹ đã tiêu dùng 80 tỉ pound sữa và các sản phẩm sữa. Đây là tỉ lệ tiêu dùng lớn nhất, chiếm tới 28% tổng lượng thức ăn tiêu dùng, và tiếp theo là thịt chiếm 20%. Thật không ngạc nhiên hai nhóm ngành này đã không tiếc tiền cho quảng cáo.

Nhằm đáp ứng nhu cầu tiêu dùng lượng sữa lớn, bò bị cho vào chuồng, tiêm hormone và kháng sinh, và bị ép sản xuất sữa. Điều này không tự nhiên chút nào và có hại cho sức khỏe. Không khó để nhận ra rằng sữa có hormone và dùng thuốc thì giá trị của nó đáng nghi vấn như thế nào. Phụ nữ thường được khuyên không dùng thuốc khi cho con bú vì thuốc có thể có trong sữa và chuyển sang cho con.

Chính phủ Mỹ thường cảnh báo về sự nguy hại của sữa trong cuốn ‘Niên giám sữa’. Ví dụ trong số năm 1959 viết “Sự khác nhau quan trọng giữa công thức sữa bò và sữa người nằm ở thực tế là, trong khi sữa của người mẹ khỏe mạnh luôn tươi và không có vi khuẩn, bất cứ công thức sữa nhân tạo nào (chú ý: sữa bò là nhân tạo đối với con người) phải được xử lý nhiệt để phân hủy các sinh vật có hại. Không bao giờ nên cho trẻ uống sữa sống. Thậm chí tiệt trùng theo phương pháp Pát-xtơ không khiến việc sản xuất sữa an toàn tuyệt đối cho trẻ em”.

Nói cách khác, sữa bò không những không cần thiết cho trẻ em mà còn có hại. Mặc dù vậy, việc tiêu dùng sữa vẫn tăng vọt lên trong năm mươi năm nay. Tại sao? Lý do đầu tiên của sự tăng trưởng này là sữa bò bao gồm lượng lớn protein và can-xi. Vì điều này, rất nhiều chuyên gia dinh dưỡng đã khuyến khích sự tiêu dùng sữa thường xuyên dựa trên học thuyết về một nhu cầu protein cao đã cũ rích và không còn hiệu lực. Lý do thứ hai là ngành công nghiệp sữa đẩy mạnh quảng cáo sản phẩm của họ qua tivi, radio và các phương tiện truyền thông. Lý do thứ ba là tiêu dùng sữa bò được xem là hiển nhiên để phát triển thể chất. Với việc tiêu dùng sữa thường xuyên, một người trở nên khỏe, và thường cũng sẽ béo, như con bò vậy. Tuy nhiên, tôi nghi ngờ rằng việc lạm dụng sữa bò sẽ ảnh hưởng tới hệ thống thần kinh nhạy cảm và tiến hóa rất cao của con người.

Sữa cho trẻ em

Sữa duy nhất phù hợp với trẻ em là sữa mẹ. Điều này có các lý do cơ bản sau:

1. Vì trong protein chủ yếu là ca-zê-in, sữa bò sẽ hình thành nhiều cục đông khi hòa trong dịch vị dạ dầy – và điều đó có thể gây ra vấn đề nghiêm trọng. Tác động nhiệt vào sữa ban đầu sẽ khiến các cục đông nhỏ hơn và mềm hơn, nhưng nó vẫn không phù hợp với dịch vị tiêu hóa tinh tế của trẻ em. Cục đông của sữa người, ngược lại, mềm và rất mịn. Dạ dày của đứa trẻ nuôi bằng sữa mẹ sẽ tiêu hóa dễ dàng và nhanh chóng.

2. Trẻ nuôi bằng sữa mẹ sẽ thường lớn khỏe mạnh và cân bằng tốt hơn trẻ nuôi bằng sữa bò, mặc dù sữa bò cung cấp bốn lần lượng protein so với sữa mẹ. Theo cuốn ‘Cách nuôi con’ của E.Karen Pryor, “Trẻ em tiêu thụ protein trong sữa mẹ có hiệu quả gần như 100%. Sau vài ngày chào đời, hầu như tất cả lượng protein trong sữa mẹ được đứa trẻ hấp thụ, và chỉ rất ít hoặc không có bị thải ra. Trẻ dùng sữa bò, ngược lại, chỉ hấp thụ 50% lượng protein và lãng phí một nửa lượng protein trong thực đơn”. Cô giải thích rằng lượng protein không được hấp thụ sẽ sinh ra vấn đề, “Bài tiết lượng protein không hấp thụ là công việc của quả thận. Điều này có thể làm căng chức năng chưa phát triển chín muồi của trẻ”.

3. Sữa bò có độ béo bão hòa cao hơn sữa người. Điều này sinh ra lượng cholesterol trong cơ thể trẻ em, làm suy yếu sự lưu thông máu và gây ra các mối nguy hại về sức khỏe.

4. Sữa bò được tiệt trùng để ngăn chặn sự phát triển của vi sinh vật. Quá trình tiệt trùng này cũng khử các vi khuẩn sữa quan trọng và vitamins, những thành tố trọn vẹn trong sữa người.

5. Sữa bò được lấy từ bò cái. Một con bê con khi sinh ra nặng khoảng 130 pound. Một tháng sau nó nặng 240 pound. Và thời gian này, nó đã có thể đi bộ. Sự phát triển nhanh như vậy đòi hỏi sự phát triển nhanh của cấu trúc xương để có thể đáp ứng yêu cầu vận động và cân nặng. Điều này được thực hiện qua hàm lượng can-xi cao của sữa bò – gấp 3 hoặc 4 lần trong sữa người. Nói cách khác, sữa người tương ứng có tỉ lệ phốt-pho cao. Thành tố này rất quan trọng cho sự phát triển của hệ thống thần kinh. Không giống như bò, trẻ em phát triển hệ thống thần kinh trước. Do đó, vì phải thực hiện nhu cầu phát triển hoàn toàn khác, sữa cho trẻ em và cho bê con tất nhiên sẽ phải khác nhau. Khi sữa bò được dùng cho trẻ em, thể chất của đứa trẻ sẽ phát triển nhanh, như bê con vậy. Tuy nhiên, thần kinh của đứa trẻ sẽ không phát triển theo tỉ lệ giống như được nuôi bằng sữa người.

6. Hợp chất vitamin B, quan trọng với chức năng não, thường được cấp từ sữa người. Nhu cầu này không được cấp từ sữa bò, đặc biệt sau khi tiệt trùng.

7. Sữa bò thường bị ám chỉ là nguyên nhân gây ra chứng dị ứng, do hàm lượng protein quá cao và khó tiêu hóa.

8. Có thể một trong những đặc điểm quan trọng nhất của sữa người nằm ở thực tế sữa người mẹ cung cấp cho đứa trẻ đã được miễn dịch tự nhiên đối với các vi khuẩn có hại. Theo cuốn ‘Thực dưỡng đối với hóa vôi bệnh lý’, “Trong suốt những ngày đầu đời sau khi sinh, sữa mẹ là sữa non. Sữa non của người có ít sắt, chất béo, và lac-to-za hơn sữa trưởng thành – nhiều protein, vitamin A, vitamin E. Sự khác nhau này rất quan trọng khi xét đến nhu cầu dinh dưỡng của trẻ em. Hiển nhiên không có sữa nào khác tái tạo được sữa non của người mẹ. Sữa non này là nguồn kháng thể chính cung cấp cho trẻ sơ sinh, còn sữa bò và sữa khác trong thời kỳ này có thể gây ra dị ứng. Cơ chế phòng vệ này tránh sự xâm phạm của vi khuẩn, và không có loại sữa nào khác tạo ra sự phòng vệ này”.

9. Đường ruột của trẻ em hơi có tính a-xít, đối lập với môi trường kiềm trong ruột của những người được nuôi trái với tự nhiên. Sự khác nhau này rất quan trọng vì độ pH trong ruột là nhân tố ảnh hưởng tới loại vi sinh có thể định cư ở đó. Các vi sinh này quan trọng vì chúng quyết định khả năng hấp thụ thức ăn, chức năng cơ bản nhất của chúng ta. Trong môi trường ruột có tính kiềm của những đứa trẻ không được nuôi bằng sữa mẹ, có rất nhiều các vi sinh không mong muốn – bao gồm cả vi sinh có hại và vi sinh có thể thối rữa. Môi trường của trẻ em nuôi bằng sữa mẹ hình thành một tổ chức vi sinh thuần khiết – các vi khuẩn sữa.

Sữa – thức ăn của con người

Từ quan điểm thực dưỡng, chúng tôi khuyên các bạn không nên dùng sữa bò ngoài trường hợp thiếu sữa mẹ cho trẻ em hoặc không tìm được thức ăn thay thế. Sữa chủ yếu được chế biến, bao gồm một danh sách các phụ gia hóa học đáng kinh ngạc, và được lấy từ nguồn động vật nuôi đáng nghi vấn. Nó cũng có hàm lượng can-xi và chất béo cao – ít nhất sẽ ảnh hưởng khiến chất béo và chrolesterol đọng lại trong mao mạch và thành động mạch. Sữa cung cấp nhiều độc tố thừa và không cần thiết cho cơ thể người lớn. Theo tôi không nên dùng sữa hàng ngày hoặc coi là thực đơn chính. Tuy nhiên, nếu điều kiện cho phép, có thể dùng thỉnh thoảng vì sở thích thì không có hại.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Herman Aihara (1920 – 1998) là người đồng sáng lập Quĩ Thực dưỡng George Ohsawa và tác giả của các cuốn sách: Acid và Kiềm, Thực dưỡng cơ bản, Bài học từ cá hồi, Sữa – chuyện hoang đường của nền văn minh và rất nhiều cuốn sách thực dưỡng khác.
Ng dịch: Bùi Xuân Trường

[member]

Người lớn uống sữa, hại nhiều hơn lợi


Từ chuyện sản xuất sữa cho trẻ em không có điều kiện dùng sữa mẹ, nhà sản xuất đã phát triển lên thành “khuyến khích người lớn uống sữa nhiều tốt cho xương”.


Nhưng nay lại xuất hiện những nghiên cứu mới cho thấy người lớn uống sữa chẳng mang lại lợi ích gì nhiều.

Sữa có giúp xương chắc hơn?

Cho đến nay khoa học đã chứng minh sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng tốt nhất cho trẻ và những tổ chức y tế quốc tế uy tín đều khuyến cáo cho trẻ bú mẹ là lý tưởng nhất. Nhưng thường thì không phải tất cả bà mẹ đều có thể nuôi con bú nên các gia đình thường chuyển sang dùng sữa bò hay các loại sữa động vật khác.

Quá trình dùng sữa này thường được tiếp tục kể cả khi trẻ đã lớn. Và rất nhiều công ty sữa giờ đều tìm cách quảng cáo để phát triển tiêu thụ sữa ở những người trung niên và lớn tuổi.

Ở Mỹ, người lớn được khuyên nên uống ít nhất ba cốc sữa mỗi ngày. Năm 1994, Chính phủ Mỹ đã thành lập Dairy Management Inc. để giúp “tăng lượng tiêu thụ sản phẩm từ sữa”.

Dairy Management là tổ chức từng đưa ra chiến dịch “Got milk?” (Bạn có sữa chưa?). Đến giờ phần lớn kinh phí cho các chiến dịch marketing của Dairy Management từ các tập đoàn sản xuất sữa.

Giáo sư khoa nhi Aaron E. Caroll của ĐH Y dược Indiana trong bài viết trên New York Times mới đây chỉ ra con người là động vật có vú duy nhất tiếp tục dùng sữa – đôi khi là với số lượng lớn – sau khi trưởng thành.

Theo nghiên cứu của giáo sư Caroll, ngày càng có nhiều bằng chứng cho thấy dùng sữa sau giai đoạn thơ ấu thực tế không giúp ích nhiều, thậm chí có thể có hại cho người dùng.

Các quảng cáo của ngành sữa hiện nay vẫn tập trung thông điệp sữa có nhiều tác dụng: tốt cho xương, chứa nhiều calcium, vitamin D và giúp ta có cơ thể khỏe mạnh. Nhưng theo New York Times, không có nhiều căn cứ khoa học cho các quảng cáo này.

Năm 2011, tạp chí khoa học Journal of Bone and Mineral Research chuyên về xương và khoáng chất đã cho công bố kết quả phân tích liệu việc tiêu thụ sữa giúp chống rạn nứt xương hông thế nào ở người trung niên và người già.

Nghiên cứu ở khoảng 200.000 phụ nữ cho thấy việc uống sữa đã không giúp gì cho việc giảm tỉ lệ rạn xương ở phụ nữ.

Một nghiên cứu công bố trên JAMA Pediatrics năm nay, theo dõi 100.000 người cả phụ nữ và đàn ông trong hơn hai thập kỷ, xem việc uống sữa có giúp giảm tỉ lệ rạn xương hay không. Kết quả là sữa không hề giúp cải thiện tỉ lệ.

Một nghiên cứu mới công bố khác trên tờ BMJ cũng theo dõi hơn 45.000 đàn ông và 61.000 phụ nữ ở Thụy Điển có tuổi từ 39 trở lên cũng cho kết quả tương tự. Công bố này cho rằng tiêu thụ sữa thực tế không giúp bảo vệ gì thêm cho đàn ông, trong khi lại tăng nguy cơ rạn xương ở phụ nữ.

Tỉnh táo với quảng cáo

Theo giáo sư Caroll, một điều rõ ràng là uống sữa lúc lớn tuổi không hoàn toàn có lợi thêm và có thể gây ra tác hại hơn.

Thậm chí những nghiên cứu về các chất dinh dưỡng trong sữa để tìm các tác dụng bảo vệ, tăng cường sức khỏe thường cũng thừa nhận sữa không có tác dụng nhiều với người lớn.

Một nghiên cứu trên quy mô lớn năm 2007 của tạp chí khoa học về dinh dưỡng American Journal of Clinical Nutrition tiến hành nghiên cứu chuyên sâu về sự liên quan giữa lượng calcium uống thêm với tình hình rạn xương trên hơn 200.000 người từ 34-79 tuổi cho thấy việc uống thêm calcium thực tế không liên quan gì tới việc giảm tỉ lệ rạn xương.

Nghiên cứu chuyên sâu này thậm chí phát hiện trong số hơn 6.000 người trung niên và lớn tuổi này thì việc uống thêm calcium không giúp giảm tỉ lệ rạn xương.

Ở Mỹ, sữa thường được coi là giúp cung cấp thêm vitamin D. Nhưng các nghiên cứu khoa học cũng đặt dấu hỏi về nhận định này. Trong khi đúng là vitamin D cần thiết để giúp hấp thụ calcium nhưng theo các nhà khoa học thì cũng không cần phải bổ sung vitamin này thêm.

Một nghiên cứu trên Lancet tìm hiểu về tác dụng của bổ sung vitamin D đối với người trung niên và lớn tuổi cho thấy việc uống thêm ở lứa tuổi này không giúp xương (cột sống, hông hay bàn tay) mạnh hơn. Vitamin D bổ sung ở lứa tuổi lớn không có giúp ích gì cho xương cơ thể.

Theo các nhà khoa học, dù có nghiên cứu này, nhưng những người thiếu vitamin D hay calcium vẫn nên bổ sung. Vấn đề là đa số mọi người đều không thiếu các chất này, trong khi các công ty sữa thường quảng cáo theo hướng này để thu hút khách hàng.

Ngoài ra, một tác hại nữa của sữa là đồ uống có hàm lượng calorie cao. Kể cả những người uống sữa không béo thì ba ly sữa mỗi ngày tương đương với 250 calorie. Các sữa có nồng độ béo thấp hay sữa thông thường thậm chí có lượng calorie cao hơn nữa.

Trích dẫn các comment:

• Lần đầu tiên nghe thấy người già uống sữa không những không có lợi mà còn có hại. Không biết nghiên cứu này có đúng không nữa. Hoang mang quá!
• Chuẩn luôn. Mình là BS nhưng tiếc là không có nhiều thời gian viết về vấn đề này. Từ vợ đến con và mẹ già đều bị vợ bắt phải uống sữa, mình thấy tội cho họ quá, bảo cũng không được. Trong nhiều tạp chí thì rất ít tài liệu nói về tác hại của việc uống sữa, chủ yếu là lợi, nhưng thực tế không có loài nào lại đi uống sữa của loài khác cả.
• Xin bình luận về 2 trích dẫn:
  1. “Theo các nhà khoa học, dù có nghiên cứu này, nhưng những người thiếu vitamin D hay calcium vẫn nên bổ sung”: điều này cho thấy, các nghiên cứu kia chưa phải là kết luận chính xác! Khi một nghiên cứu khoa học chưa được công nhận hay khẳng định tính đúng đắn của nó thì nhà báo không nên đặt tiêu đề manh tính khẳng định, giật gân như thế! Mỗi ngày trên thế giới này có hàng trăm nghiên cứu thì không có nghĩa là hàng trăm nghiên cứu đó đều đúng đắn! Uống sữa mà có hại thì không biết con người có thể ăn gì đây?
  2. “Giáo sư khoa nhi Aaron E. Caroll của ĐH Y dược Indiana trong bài viết trên New York Times mới đây chỉ ra con người là động vật có vú duy nhất tiếp tục dùng sữa – đôi khi là với số lượng lớn – sau khi trưởng thành”: Không cần giáo sư chỉ ra thì cả thế giới này ai cũng biết điều đó. Điều đó cũng không có gì lạ hay ngạc nhiên mà hãy đặt câu hỏi ngược lại: “có động vật có vú nào giống con người?”
• Đề nghị nhà báo trích dẫn nguồn cụ thể ở cuối bài. Nghiên cứu khoa học liên quan đến sức khỏe không thể chỉ viết suông thế được, sẽ ảnh hưởng đến tâm ký người tiêu dùng và việc kinh doanh của các cty sữa.
• Theo tôi nghĩ thì việc uống sữa giúp chắc xương, thông minh, tăng chiều cao điều là chiêu trò quảng cáo của các hãng sản xuất sữa thôi. Thực chất việc uống nhiều sữa chả mang tí lợi ích gì, chủ yếu là rót tiền vào túi của nền công nghiệp sản xuất sữa.
• Câu hỏi là tại sao người lớn uống sữa không có tác dụng gì? Do cơ chế hấp thu? Do cấu trúc chất dinh dưỡng trong sữa? Người đọc quan tâm nhất là câu hỏi đó, tiếc là bài viết chỉ điểm tin, rồi thôi.
• Đọc xong cả bài báo vẫn chưa rõ cái hại là cái gì ngoài việc nhiều năng lượng.
• “Sữa bò là để cho bê bú”, đó là quy luật tự nhiên. Người cũng không cần bú sữa bò để sống và sữa cũng không phải nguồn thực phẩm cấp đạm, canxi duy nhất mà nói không uống sữa biết uống gì, cho não hoạt động là ra hết, đầy thứ có thể uống.

http://beforeitsnews.com/vietnamese/2014/1...loi-282830.html