Canh tác tự nhiên, Masanobu Fukuoka là ai? Tùy chọn

[Diệu Minh]

http://beforeitsnews.com/vietnamese/2014/0...c-2-274124.html

Canh tác tự nhiên: hạt giống thiện lành giữa sa mạc
Nông nghiệp “vô vi vô tác”

Cách đây 40 năm, quyển sách “The One-Straw Revolution” (tạm dịch “Cuộc cách mạng rơm”) của nhà nông học Nhật Bản Masanobu Fukuoka (1913-2008) đã trình bày một triết lý nông nghiệp có vẻ ngược dòng với hiện đại nhưng vô cùng hấp dẫn. Đó là khái niệm “canh tác tự nhiên” - Natural farming – hay “phương pháp Fukuoka”, phản ánh niềm tin sâu sắc về sự nguyên vẹn và cân bằng của thế giới tự nhiên.
Người Nhật gọi canh tác tự nhiên (CTTN) là nền nông nghiệp “vô vi vô tác”, còn phương Tây dùng từ“do-nothing farming” – tức nông nghiệp… không làm gì cả. CTTN không cần cày xới, không bón phân, không tưới nước, không nhổ cỏ, không thuốc trừ sâu rầy. Quan trọng nhất, không lãng phí công sức. Chỉ một điều người nông dân phải làm đó là: gieo hạt giống.
Người ta thường nhầm lẫn CTTN với trào lưu nông nghiệp hữu cơ rất phổ biến hiện nay. Tuy nông nghiệp hữu cơ cũng không sử dụng hóa chất, nhưng khác với CTTN, người nông dân vẫn canh tác, nhổ cỏ và tưới nước như bình thường.Những nông trường “thiền”

Quá cầu toàn! Đó là nhận xét của Masanobu Fukuoka về sai lầm của nông nghiệp hiện đại. Chúng ta nhổ hết cỏ, diệt sạch sâu rầy, cày xới đất và lạm dụng hóa chất thay vì chấp nhận và nương theo những điều tự nhiên mong muốn. CTTN không dùng bất cứ kỹ thuật đặc biệt nào và loại bỏ mọi nỗ lực


Manasobu Fukuoka

lãng phí trong nông nghiệp. Cây cỏ không cần chăm bẵm cầu kỳ. Chúng chỉ cần chút xíu hỗ trợ vào những thời điểm còn non nớt và sẽ tự phát triển hoàn hảo khi đã cứng cáp hơn. Nếu có ai nghi ngờ phương pháp Fukuoka, xin mời đến thăm nông trường dạy CTTN AKAME tại quận Nara (Nhật Bản). Hoàn toàn miễn phí cho mọi người, AKAME đã trở thành nơi thực hành và phổ biến phương thức canh tác này vô cùng hiệu quả hơn 30 năm qua. Kawaguchi Yoshikazu, người sáng lập nông trường – một trong những học viên đầu tiên của Fukuoka – đã kế thừa, phát triển CTTN trên nền tảng y học cổ truyền và nhân rộng giá trị ứng dụng trong thực tế.


Kawaguchi và các học viên tại nông trường AKAME

CTTN mang lại sự hoan hỉ cả về tinh thần lẫn thể chất
Người ta gọi những nông trường canh tác theo phương thức tự nhiên này là những nông trường “thiền”. Nơi đó hoa màu, cỏ cây hồn nhiên phát triển giữa mênh mông trời đất, con người chỉ can thiệp khi thật sự cần thiết. Không chỉ nông dân mới muốn tìm hiểu về CTTN. Nhiều học viên tại AKAME đến từ thành phố lớn, xuất thân từ vô số ngành nghề khác nhau. Hòa mình vào thiên nhiên mang đến cho họ sự hoan hỉ cả về tinh thần lẫn thể chất.

Một cô gái từng là giáo viên đã chuyển đến sống và làm việc tại nông trường gần 8 năm chia sẻ: “Được sống và làm việc trong bầu không khí trong lành này, mỗi ngày tôi đều tràn trề hứng khởi và trái tim tôi nhảy múa vì vui mừng”.

Phó thác mọi sự cho thiên nhiên

“Phó thác mọi sự cho thiên nhiên” là triết lý cốt lõi của CTTN mà mọi học viên tại AKAME đều thuộc nằm lòng. Nghe có vẻ giản đơn nhưng đó là thành quả đúc kết từ nhiều năm quan sát, nghiên cứu của Fukuoka. Nông dân chỉ làm những gì thật cần thiết theo quy luật tự nhiên. Fukuoka khẳng định: “Sao phải băn khoăn, chính tự do sẽ làm thiên nhiên nảy nở”.

Nguyên tắc thứ nhất của CTTN: không xới đất, đất càng màu mỡ: những cánh đồng ở nông trường AKAME luôn xanh mướt chính nhờ… 30 năm không cày xới. Mỗi mùa gặt đi qua, mảnh đất càng dầy thêm dinh dưỡng và độ ẩm vì được bồi đắp hàng lớp lớp xác thực vật và động vật vi sinh. Đó là lý do trồng trọt theo CTTN hầu như không cần bón phân hay tưới nước, trừ trường hợp nắng nóng kéo dài. Kawaguchi khẳng định, chính việc canh tác đất thường xuyên mới phá hủy chu trình hoàn hảo này, làm môi trường đất mất cân bằng và thúc đẩy cỏ dại phát triển. Vì vậy nguyên tắc đầu tiên của CTTN là: không cày xới đất.



Đất sau thu hoạch, theo phương pháp thông thường (trên) và theo phương pháp CTTN (dưới)
Nguyên tắc thứ hai của CTTN: không dùng thuốc diệt côn trùng. Không có côn trùng “có hại”. Người ta thường chia côn trùng thành hai loại, có ích và hại cho cây trồng. Nhưng theo triết lý CTTN, không tồn tại loài côn trùng nào có hại. Mỗi mảnh vườn tại nông trường AKAME là một hệ sinh thái phong phú đủ mọi loài sinh vật cùng nhau phát triển. Chính chúng tạo thêm chất dinh dưỡng cho đất đai và cây trồng.

Thay vì phun thuốc trừ sâu, hiệu quả ngắn hạn nhưng nguy hiểm lâu dài. Fukuoka bọc những hạt giống mới gieo trong đất sét ẩm để bảo vệ chúng khỏi côn trùng và chim. Khi lớn lên, những cây quá yếu ớt sẽ bị côn trùng tiêu diệt, chỉ cá thể nào mạnh mẽ mới tồn tại và sinh sôi. Kết quả thu được là 100% nông sản chất lượng cao chọn lọc theo cách hoàn toàn tự nhiên.


Bọc hạt giống trong đất sét

Hạt giống nẩy mầm
Nguyên tắc thứ ba của CTTN: không diệt cỏ. Cỏ dại vốn là khắc tinh của nhà nông. Nhưng Fukuoka quan sát thấy khi ngừng cày xới thì cỏ cũng bớt sinh sôi. Cày xới khuấy động tầng đất sâu vốn có nhiều hạt cỏ dại và làm chúng nảy mầm. Do đó nhổ cỏ hay xới đất tuyệt nhiên không phải giải pháp tốt mà chỉ khiến đất khô cứng, cằn cỗi hơn. Thuốc diệt cỏ càng không! Hóa chất phá vỡ sự cân bằng và làm nhiễm độc đất, nước.

Thay vì diệt cỏ, Fukuoka trái lại: sử dụng cỏ. Ông phủ rơm lên cánh đồng để hạn chế cỏ mọc ở những vùng có lúa. Lúa và cỏ sẽ nương tựa, sinh sôi một cách hài hòa cạnh nhau. Cỏ ngăn chặn xói mòn đất, giữ độ ẩm và các vi sinh vật. Ai nói cỏ có hại cho cây?


Phủ rơm lên mặt đất hạn chế cỏ mọc

Cỏ ba lá
Ông còn khám phá một loài cỏ tuyệt diệu có thể cải thiện đất trồng và ngăn ngừa các loài cây dại. Đó chính là cỏ ba lá (landine clover). Cỏ ba lá sinh trưởng rất khỏe, chỉ cần gieo hạt 6-8 năm một lần.

Cây cỏ là nguồn dinh dưỡng tự nhiên. Trong môi trường tự nhiên, sự phát triển và phân hủy một cách trật tự của thực vật và động vật giúp nuôi dưỡng đất mà không cần đến con người. Dùng phân hóa học tuy giúp cây trồng tăng trưởng mạnh, thực chất không thêm được dinh dưỡng gì cho đất.
Nguyên tắc cuối cùng: không dùng phân hóa học, thay vào đó hãy dùng cỏ, rơm rạ và các loài cây dại như một nguồn dinh dưỡng tự nhiên cho đất. Đó chính là ý nghĩa của sự sống có tương quan.
Cần sự nhẫn nại
Lẽ tất yếu, không thể một sớm một chiều mà hái quả ngọt với CTTN. Thời gian đầu áp dụng CTTN năng suất cây trồng giảm nhẹ. Nhưng sau khoảng vài năm không cày xới, những mảnh đất áp dụng CTTN như nông trường AKAME nay đã màu mỡ đến mức người nông dân chỉ cần gieo hạt mà không phải chăm bón gì thêm.
Phương pháp CTTN cho sản lượng bằng hoặc ít hơn khoảng 20% phương pháp thông thường nhưng sản phẩm thì tươi ngon hơn hẳn. Chất lượng nông sản CTTN đủ sức sánh ngang với các nông trường sử dụng kỹ thuật canh tác hiện đại nhất.
Tuy “vô vi vô tác” không cần nhiều lao động, phương pháp này đòi hỏi người nông dân phải hiểu rõ và thành thục tương quan giữa động thực vật, con người với môi trường. Đó là rào cản lớn nhất với những ai chỉ quan tâm đến lợi nhuận tức thời mà thiếu lòng kiên nhẫn.

Gieo hạt giống thiện lành trên sa mạc thế gian
Không máy móc, không phân bón, ít tốn nước, cải thiện đất, bảo vệ môi trường, lại cung cấp rau quả sạch, tươi, ngon; lẽ ra mô hình CTTN phải là điểm son giữa nền nông nghiệp thế kỷ 21 đang héo mòn vì hóa chất.
Tuy nhiên thời gian canh tác mỗi mùa vụ kéo dài, phải mất vài năm để năng suất cây trồng thật sự ổn định. Chưa kể khi nông sản CTTN được giá gấp đôi thì lợi nhuận cũng không thể sánh bằng món hời mà việc dùng hóa chất mang lại. Do đó, bất chấp những nỗ lực cải tiến phương pháp và nhân rộng mô hình nông trường AKAME trên 10 địa điểm, ngay chính những người nông dân Nhật Bản cũng chẳng mặn mà với CTTN.
Fukuoka từng cảm thán: “Con người khôn ngoan nhờ trí tuệ, nhưng chính trí tuệ đôi lúc lại bóp méo sự khôn ngoan của con người”. Nhật Bản đang rướn mình mong chạm đến đỉnh cao khoa học, nên phương pháp canh tác như loại bỏ hoàn toàn khoa học của CTTN sẽ khó được chấp nhận tại đây. Thay vào đó, Fukuoka tin tưởng mô hình giản dị nhưng hiệu quả của mình sẽ được chào đón hơn tại nơi nào chưa hoàn toàn công nghiệp hóa.


Nông sản CTTN không chỉ sạch mà còn rất tươi, ngon.


Fukuoka – người gieo hạt giống thiện lành.
Dẫn lời một vị đệ tử tại Trung tâm Thiền San Francisco từng nói với Fukuoka: “nào chúng ta cùng nhau gieo hạt giống thiện lành trên sa mạc thế gian”. CTTN tựa hạt giống tốt giữa sa mạc “công nghiệp hóa” lặng thầm chờ người gieo vào miền đất hứa. Nơi có thể hiện thực hóa ước mơ đó liệu có phải là những quốc gia đang phát triển, như Việt Nam?


Theo zeronews.us

[member]

Ký sự Organic - Kỳ 9: Con đỉa và cây cỏ lào


(TNO) Xin lưu ý trước, bạn không nên tin vào bất cứ thứ thuốc gì gọi là “thần dược” chữa bách bệnh. Trong thiên nhiên tạo hóa không có lý do gì để sinh ra những thứ đó, con người thì càng không có khả năng.

>> Ký sự Organic - Kỳ 1: Cây cỏ hết hồn nhiên
>> Ký sự Organic - Kỳ 2: Bài ca không dễ hát
>> Ký sự Organic - Kỳ 3: Mặc kệ nó
>> Ký sự Organic - Kỳ 4: Lớp học heo gà
>> Ký sự Organic - Kỳ 5: Rằng hay thì thật là hay…
>> Ký sự Organic - Kỳ 6 : Những con chó dạy ta điều gì ?
>> Ký sự Organic - Kỳ 7: Nỗi ám ảnh GMO và chất độc da cam
>> Ký sự Organic - Kỳ 8: Bệnh tật từ đâu tới ?


Ao đầm có đỉa rất tốt cho cá

Trước đây tôi hay bị sốt kèm theo ho, khám tây y mỗi nơi nói một kiểu, chụp phổi không thấy vấn đề gì, uống đông dược cũng tái đi tái lại, cạo gió giác hơi thì hết nhanh nhưng không căn bản. Tôi từng viết về tác dụng chữa bệnh của con đỉa, khi ở Sài Gòn có lần tôi cũng đã nhờ em tôi ở Củ Chi bắt cho một mớ đỉa về… nuôi, nhưng kinh quá không dám thử. Tại khu vườn của tôi có hai cái ao, ao phía trên có thả vịt nên không thấy đỉa, ao dưới sát bầu thì thỉnh thoảng thấy đỉa. Tôi bắt đầu dùng đỉa để chữa bệnh.

Lần bị sốt gần đây nhất, tôi bắt hai con đỉa đặt lên hai bên lưng gần vai, cho chúng hút máu khoảng 1 tiếng, mỗi con nhỏ bằng điếu thuốc phình to ra bằng ngón tay cái, nhìn phát ghê. Tự nhiên thấy cả người nhẹ hẳn, hôm sau thì hết sốt hoàn toàn. Con đỉa đã hút hết máu độc trong người tôi ra chăng? Tôi không biết được, vả lại chỉ mới một lần, nhưng từ đó tới nay gần nửa năm tôi không có dịp nhờ đến con đỉa nữa, vì tôi không còn sốt. Tuy con đỉa chữa được cái bệnh của tôi, nhưng tôi không dám chắc nó có thể chữa được cho người khác, vì cùng một bệnh nhưng nguyên nhân gây bệnh của người này khác với người kia, bởi thế các danh y ngày xưa bắt mạch bốc thuốc bao giờ cũng bốc riêng cho từng người, không thang thuốc nào được làm ra hàng loạt.

Nhưng tôi cũng gặp vấn đề với con đỉa. Vẫn biết con đỉa khi hút máu đồng thời tiết ra một chất chống đông máu, nhưng khi rút con đỉa ra, chỗ vết cắn trên vai máu ra không đáng kể, nhưng chỗ khác thì không như thế. Khi các ngón chân của tôi bị ngứa, có lẽ do lội bùn nước ăn chân, ngứa rất khó chịu, da phồng lên cứng ngắt, hễ gãi thì đau, bôi thứ gì cũng không hết. Tôi đặt con đỉa ngay vào chỗ nổi phồng, nó cắn lệch sang một bên, 30 phút sau tôi rút con đỉa ra. Hôm sau thì hết ngứa, cái cục phồng lên đó cũng teo lại rồi rụng đi. Nhưng chỗ vết cắn thì máu ra triền miên không cầm được, tôi mặc kệ để xem bao lâu thì cầm, nhưng đến 5 tiếng đồng hồ máu vẫn chảy. Nghe nói cỏ lào cầm được máu. Tôi ngắt một ngọn cỏ lào đập dập đắp vào, 2 phút sau là hết.


Cỏ lào là nguồn thuốc kháng sinh, kháng viêm quý

Con đỉa bị giới trí thức coi khinh, dân thành thị phần lớn sợ đỉa, nhưng người nông dân coi nó là con vật bình thường, khi bị đỉa cắn lấy tay gỡ ra vứt đi là xong. Con đỉa có sức đề kháng mạnh đến mức chỉ có con vịt mới ăn được nó, nhưng nó là thứ không những hoàn toàn vô hại mà còn có lợi đối với con người và môi trường, trừ việc nó chui vào tai vào mũi, nhưng chui vào tai vào mũi thì con gì cũng gây hại, cứ gì là con đỉa. Đỉa làm sạch ao đầm, rất tốt cho cá, đỉa cắn trâu bò chính là chữa bệnh cho trâu bò. Không phải ngẫu nhiên mà thời gian qua Trung Quốc sang ta mua đỉa, khiến cho “thị trường đỉa” lên cơn sốt. Trung Quốc âm mưu phá chúng ta nhiều thứ, nhưng đối với việc mua đỉa thì không, họ mua về để chữa bệnh và làm trong sạch ao đầm nước họ. Một số chuyên gia lớn tiếng “cảnh báo” việc nuôi đỉa sẽ khiến cho đỉa tràn ra môi trường như ốc bươu vàng, nhiều lão nông cười khẩy bảo cảnh báo tào lao. Ốc bươu vàng là con ngoại lai, chúng đến đây vô phương hướng, bò được tới đâu thì bò. Còn đỉa là con bản địa, hàng ngàn năm nay chúng biết rõ nơi nào là của chúng, chúng “định vị” được nơi chúng có thể ở lại và nơi nào cần phải rời xa, nếu tràn lan thì lũ lụt đã làm cho chúng tràn lan từ lâu rồi.

Thứ cỏ lào dân ở đây gọi là cỏ hôi, hồi kháng chiến cỏ lào rất hữu dụng cho bộ đội, vừa dùng làm phân xanh vừa làm thuốc chữa lành vết thương, nên cỏ này còn có tên là “cây cộng sản”. Đã có nhiều công trình nghiên cứu khoa học về thứ cỏ hôi này nhằm nấu cao đóng chai làm thuốc, các nhà khoa học đã khẳng định đây là nguồn dược liệu làm thuốc kháng viêm, kháng sinh rất tốt mà không gây tác dụng phụ. Phân xanh từ cỏ lào bón vào gốc cây còn có tác dụng trừ được tuyến trùng gây hại. Cỏ lào mọc khắp nơi ở nước ta, miễn là nơi nào không có thuốc diệt cỏ nơi đó có cỏ lào. Cỏ lào chỗ tôi không biết làm gì cho hết, thỉnh thoảng tôi cắt ủ làm phân, bây giờ thì để chữa bệnh.

Con đỉa và cây cỏ lào chỉ là hai thứ “lèm nhèm” nhất trong khu vườn của tôi, chỉ riêng hai thứ không ăn được đó đã có thể đem lại một phần bình yên đáng kể cho gia đình tôi trước bệnh tật và “giảm giá thành” cho cuộc sống, huống hồ trong khu vườn tôi còn có hàng chục thứ còn quý hơn như thế, tất cả đều tự nhiên mà có, tôi không nuôi trồng, không chăm sóc, không làm gì cả. Trên đất nước này, khi bạn có một mảnh vườn, khoảng một vài sào, chỉ cần bạn không phun thuốc diệt cỏ thuốc trừ sâu, thiên nhiên sẽ mang đến cho bạn hàng trăm thứ cây cỏ mà phần lớn là những cây thuốc. Nếu ngộ độc, bạn nhai cây cỏ ống, nếu cao huyết áp hay bị u bướu bạn uống nước cỏ mần trầu, nếu đau thận hay đau bàng quang bạn dùng cỏ chỉ, nếu mất ngủ bạn ăn canh rau chùm bao, các loại cỏ sữa, cỏ mực, rau trai, rau sam, dền gai… nhiều lắm tôi không kể hết, đều chữa được bệnh. Những thứ đó bạn không cần trồng, mầm của chúng vẫn còn trong đất, nếu không thì chim chóc, gió bão sẽ mang mầm mang hạt tới.

Nhưng sự ưu ái đó của thiên nhiên sẽ sắp chấm dứt, khi các giống cây trồng biến đổi gen được phổ cập trên đất nước này. Thuốc diệt cỏ Roundup mà tập đoàn Monsanto sẽ buộc người nông dân phải mua của họ cùng với mua hạt giống biến đổi gen, sẽ hủy diệt hết các cây thuốc trên ruộng đồng vườn tược, khi ấy ngay cả cái mầm cái hạt mà chim chóc gió bão mang đi gieo cũng sẽ không còn. Thứ thuốc diệt cỏ Roundup này chẳng khác gì chất độc da cam khi trước. Nếu ai muốn cãi thì cần nhớ lại, chất độc da cam của Monsanto cũng là thuốc diệt cỏ, khi đưa ra sử dụng họ cũng chứng minh, bằng khoa học hẳn hoi, là nó không gây hại cho gia súc và môi trường, nay thì sao, hãy chống mắt lên nhìn đi! Giờ thì họ không rải chất độc nữa mà để cho chúng ta tự mua về để rải. (còn tiếp)