Bài học từ cá hồi Tùy chọn

[Thelast]

1. Đừng bao giờ bận tâm đến những điều không quan trọng

Tháng giêng, năm 1961

Tạp chí “Thời báo” ở Mỹ đã viết:

Mối bận tâm là gì?
Là chẳng có tiền.
Có tiền là gì?
Là chẳng bận tâm.

Khi lần đầu tới Mỹ, có một câu nói gây nhiều ấn tượng với tôi là “Đừng bao giờ bận tâm” - Nó làm tôi không thể hiểu nổi. Sau khi sống ở đây 10 năm, cuối cùng tôi nhận ra là nó bao trùm lên ý nghĩ của phần đông dân Mỹ. Đấy là đất nước của “không bao giờ bận tâm”.

Động lực thúc đẩy mạnh mẽ nhất trong đời sống Mỹ là vấn đề cái được gọi là đồng tiền - có nhiều người may mắn sau khi nhập cư ở đây đã kiếm được nhiều tiền và tận hưởng cuộc sống với nó - Do sự giầu có cực kỳ về tài sản phần đông họ phán xét sự việc theo giác quan và tình cảm. Do mọi người đều ứng xử thông qua cảm quan và các điều kiện tiền lệ mà đồng tiền cùng sự mạo hiểm đã tạo nên những người hùng ở đất nước này.

Điều đó dẫn đến kết quả là phải làm thế nào để kiếm ra tiền và làm thế nào để tạo dựng một đời sống sung túc thoải mái, và những điều này đã trở thành những mục đích chính của nền giáo dục.

Trái lại “vô sản” là một khái niệm đặc trưng của người phương Đông cổ, nền giáo dục của họ ngay từ đầu đã nhắm vào việc vươn tới điều phân định cao nhất đó là “satori” (giác ngộ) thông qua sự hiểu biết về trật tự vũ trụ - Tư tưởng này thống trị cho đến khi nền văn minh Tây phương kéo theo vật chất và khoa học công nghệ thâm nhập vào.

Chín mươi năm về trước, người Nhật thường dùng những bảng gỗ có tranh in rất đẹp để bọc hàng xuất khẩu thực phẩm như giấy in để bọc. Người châu Âuthực sự đã ngạc nhiên bởi họ rất trân trọng những tờ giấy bọc hàng hoá. Người Nhật lại có một thái độ khác về mọi giá trị, không phải do thiếu nhận thức nghệ thuật, mà do họ biết thế giới là vô thường, nay trẻ mai già, cái đẹp dần đi xa. Đó là lý do họ gọi những bức tranh gỗ bọc hàng của họ là những bức tranh về một cuộc đời trôi nổi. Với họ mọi thứ vật chất tuy đẹp đẽ nhưng không phải là tài sản.

Cùng thời đó ở Pháp Pasteur đã phát minh ra công nghệ lên men rượu và bia (1877), theo đó phương pháp của ông được mang tên phương pháp Pasteur, mà thực ra kỹ thuật này đã từng được sử dụng hàng trăm năm trước đó ở Nhật để tạo ra rượu nếp (sake) - Người sáng chế bị lãng quên - không có tên tuổi, vì sao vậy?

Cách đây không xa lắm bác sĩ người Anh Fleming phát hiện ra kháng sinh penicilin trong phòng thí nghiệm của mình và chứng tỏ rằng nó có thể tiêu diệt vi trùng. Từ đó người ta đã bắt đầu sản xuất penicilin. Nó được gọi là thứ dược phẩm kỳ lạ và đã gây nhiều ảnh hưởng đến mức có hàng tá dược phẩm khác trong họ kháng sinh được sản xuất từ nó. Nhưng người ta đâu có biết rằng ở Nhật Bản chính loại penicilin này đã được dùng khi ướp cá khô vậy mà không ai biết đến tên người đã nghĩ ra nó. Vì sao vậy?

Lý do rất đơn giản - Người phương Đông xa xưa không quan tâm đến những phát minh vật chất mặc dù nó có tính chất hữu hiệu. Họ chỉ quan tâm về quan niệm sống - trạng thái tinh thần cao nhất, để đạt giác ngộ trong các Thiền viện, họ chỉ cảm phục những ai giảng dạy về Đạo, phương pháp Thiền, đến con đường giải thoát, hay niết bàn.

Hai quan điểm khác biệt đã dẫn đến hai chiều hướng văn minh khác nhau: Văn minh phương Tây và văn minh phương Đông.

Trong khi khoa học nghiên cứu vật chất và đạt đến mức “không còn vấn đề gì” còn tôn giáo nói về tư tưởng và đạt tới trạng thái “Tâm không”.

Người phương Tây sẽ không chấp nhận “tâm không” và không bao giờ chịu xóa bỏ các cuộc thử bom hạt nhân. Người phương Đông theo sự hiểu biết về trật tự vũ trụ của mình thì chỉ nói: “Mọi thứ có bắt đầu thì có kết thúc” - văn minh có bắt đầu thì sẽ có kết thúc, vấn đề là sớm hay muộn. Đừng bận tâm! chân lý của chúng ta về sự sống đích thực trong vô tận sẽ sống mãi.

Những nhà tư tưởng phương Tây mang tính chất phá hủy, phân tích, chắc chắn phải học từ tâm trí phương Đông có tính cách xây dựng, tổng quan - cho một thế giới bấp bênh bên bờ tự phá hủy. Sự sống có thể biến mất trong một tia chớp.

[Thelast]

6. Thực phẩm đúng đắn cho con người

Tháng 8 năm 1968

Vòng xoáy của nước khởi đầu một cách chậm chạp từ bề mặt của nó. Sau đó nhanh dần và hướng dần về trung tâm. Trái đất liên tục biến đổi giống như vòng xoáy này của nước.

Khoảng 200 năm trước, phố Wall ở New York còn là những bãi cỏ và bò còn đi dạo trên đường. Ngày nay trong thế kỷ 20, tia mặt trời bị che khuất bởi những đám mây rác trên bầu trời làm cho không thể chiếu xuống vỉa hè được.

Trong cuốn “Phương cách sống của con người chúng ta” của nhà xuất bản Washington Square, William E. Woodward viết rằng không còn đồng tiền Mỹ nào còn lưu lại từ thời thực dân Anh kiểu mới từ 300 năm trước. Chủ nghĩa thực dân đã thay thế việc trả lương bằng hàng hoá. Ngày nay đồng đô la Mỹ là đồng tiền chuẩn của nền kinh tế hiện đại.

Thực phẩm là những yếu tố còn lại sau cùng để thay đổi thế giới. Trong một thời gian dài, lương thực và rau quả được trồng nhờ nước, mặt trời và nhiều công sức lao động. Đây là một yếu tố để việc trồng trọt trở nên một sự việc vĩ đại nhất trong lịch sử nhân loại. Trong hàng nghìn năm ngũ cốc đã là thức ăn cơ bản của con người, thứ thực phẩm đã phân biệt con người với dã nhân.

Trái đất đã đổi trục của nó và chịu ảnh hưởng của sự thay đổi khí hậu để từ từ tạo nên một bức tranh mới. Những vùng đất trước đây dùng để trồng trọt nay đã biến thành đất chăn nuôi gia súc - những hạt giống cây cùng các sản phẩm thức ăn từ sữa đã dần dần chiếm chỗ. Sự phát triển này là giai đoạn lớn thứ hai trong lịch sử nhân loại. Từ đó có hai loại người xuất hiện: Loại người ăn lương thực rau cỏ, và loại người ăn thịt. Hai loại người này khác nhau về thể chất và tinh thần bởi họ dùng hai loại thực phẩm khác nhau. Hai kiểu tư tưởng được hình thành kéo theo hai nền văn minh: Phương Đông và phương Tây.

Hàng nghìn năm đã trôi qua. Rồi một ngày một người phương Tây cái gọi là một nhà khoa học phát hiện ra rằng thức ăn động vật là một thực phẩm quan trọng nhất cho con người - ở các nước phương Tây công nghiệp chế biến thịt trở nên đồ sộ nhất, hàng năm Mỹ chi 2 tỉ đô la cho ăn thịt bao gồm cả các sản phẩm từ sữa bởi phân nửa khẩu phần ăn của mỗi người là thịt.

Nhu cầu về thịt ngày càng tăng cùng việc gia tăng các trang trại có hàng tỉ con gà và trâu bò gia súc. Việc tăng gia súc yêu cầu diện tích lớn hơn là để trồng trọt rau cỏ và ngũ cốc và nhiều bãi cỏ bị chiếm cứ và bị khô cằn do nhu cầu gia tăng của việc tiêu dùng thịt. Nhiều trang trại bị thiếu đất chăn nuôi. Việc này gọi là chăn nuôi gia súc, nó mang tính tận dụng tối đa và nó khởi đầu từ Anh, nơi mà nhiều cánh đồng cỏ để chăn nuôi gia súc bị thiếu nghiêm trọng trước nhu cầu cao về thịt.

Trong cuốn sách thông tin “Các nhà máy thực phẩm động vật”. Ruth Harrison đã nói đến những kỹ thuật chế biến của các trang trại. Nữ tác giả đã làm sáng tỏ một vấn đề quan trọng ngày nay: “Chất lượng các sản phẩm thịt như thế nào? Ai lại có quyền chế biến điều trị bệnh tật cho gia súc sống một cách độc quyền như các nhà máy sản xuất thịt? Trong các trang trại hiện đại, theo bà Harrison gia súc không còn được thong dong trên đồng cỏ kiếm ăn nữa. Những viễn cảnh ngoạn mục về các đồng cỏ có đàn gia súc đã bị thay thế bởi các nhà máy hoặc các toà nhà trong đó động vật được nuôi trong các chuồng phun đầy thuốc trừ côn trùng, sâu bọ - Việc chăn nuôi thật phản sinh học, gia súc không có hoàn cảnh sống thật. Chúng đơn thuần được sản xuất như những sản phẩm vô tri cung cấp đạm. Đó là lý do vì sao mà các sản phẩm thịt ngày nay lại trở nên kém chất lượng như thế.

Bà Harrison đã đưa ra câu hỏi: “Làm sao những gia súc được nuôi trong những điều kiện như vậy lại có thể an toàn và được chấp nhận là nguồn thực phẩm cho con người ?”. Người ta có thể nghĩ rằng, tôi không lo vì tôi không ăn loại thịt này - Nhưng bạn hãy nhớ rằng chúng ta không sống tách biệt. Những người quanh ta hầu hết đều ăn thịt. Người Mỹ trung bình tiêu thụ 1/2 khẩu phần ăn là thịt. Rõ ràng là nếu chất lượng thịt kém và xấu, thì họ phải chịu sự tra tấn của thịt đối với thể chất và tinh thần - Hơn thế, liệu chúng có gây nên các chứng điên cuồng, phạm pháp, náo loạn, và sự suy giảm sức khoẻ nói chung?

Và điều cuối cùng mà bàn Harrison quan tâm là những người ăn các sản phẩm không phải là thịt: Bà đề nghị 3 điểm.

1. Đảm bảo thực phẩm an toàn khỏi các loại đất trồng trọt được bán các loại thuốc tăng trưởng mà chưa biết được ảnh hưởng về sau của chúng.
2. Cung cấp cho người tiêu dùng các thông tin khi lựa chọn thực phẩm.
3. Nâng cao chất lượng thực phẩm.

Vấn đề thứ nhất và thứ hai thuộc về pháp luật.
Vấn đề thứ ba thuộc về giáo dục.

Chúng ta biết trong lịch sử loài người, pháp luật đem lại hạnh phúc cho con người thông qua các luật chi tiết cho cuộc sống. Vậy ba vấn đề của bà Harrison thâu tóm lại trong hai câu hỏi:

1. Thực phẩm chính cho con người là gì ?
2. Làm cách nào chúng ta có thể tìm ra thực phẩm chính đáng và không để mùi vị của chúng lừa dối con người ?

Chúng ta bàn về vấn đề thứ nhất. Lý thuyết phẩm chất dinh dưỡng thực phẩm được bào cãi tranh luận bởi nhiều tác giả.

Trong bài phỏng vấn với bác sĩ Frederick Stare (Viện trưởng Viện sinh dưỡng Havard) đăng tải trên báo Vogue 6 -1967 mang tựa đề: “Một người bác sĩ huỷ hoại những thức ăn thần thoại duy trì sức khoẻ”, giáo sư Stare nói rằng những chất bảo quản chống độc hại không hề được sử dụng trừ khi phải bảo đảm an toàn. Ông còn bác bỏ sự buộc tội chính các chất bảo quản là độc hại và cho rằng cần phải dùng chúng vì hầu hết các sản phẩm sữa sẽ bị hỏng nếu thiếu chất bảo quản. Về thuốc diệt khuẩn giáo sư Stare nói rằng theo sự hiểu biết của ông không hề có một tài liệu nào nói về thuốc diệt khuẩn và các hóa chất trong thực phẩm lại gây bệnh tật, ngay cả việc đau bụng.”

Bản tin liên đoàn sức khỏe quốc gia ra số 8 - 1967 bác bỏ nhận định này của bác sĩ Stare và Lãnh đạo viện nghiên cứu ung thư quốc gia ông W.C.Heuper đã không đồng ý với nhận định cho rằng hầu hết các hóa chất cho thêm vào có tác dụng phụ gia và vi khuẩn sinh ra trong thức ăn và nhiều thử nghiệm về các chất gây ung thư không được thực hiện cẩn thận. Ông tiết lộ rằng luật pháp hiện tại yêu cầu kể cả nhà sản xuất, kể cả người tiêu dùng, kể cả trung tâm kiểm nghiệm thực phẩm FDA không được tiến hành các thử nghiệm về tác nhân gây ung thư trước khi các hóa chất phụ gia được chấp nhận (Theo tờ tin tức y học thế giới số 10 tháng 2 -1967).

Về vấn đề đất trồng trọt, bác sĩ Stare nói trên tờ Vogue rằng nếu chúng ta so sánh 3 củ cà rốt - một củ mọc trên đất trồng trọt mầu mỡ có quy hoạch, một củ cà rốt trong siêu thị trồng ở nông trường canh tác đặc biệt, và củ cà rốt bứt ở bên đường đi thì sẽ thấy phẩm chất chúng hoàn toàn khác nhau. Theo ông củ cà rốt trồng ở đất mầu bình thường không thể có phẩm chất cao và mang lại hiệu quả bằng loại chăm bón nhân tạo cho số lượng và kích cỡ củ lớn.

Ngược lại quan điểm này trên bản tin liên đoàn sức khoẻ quốc gia, bác sĩ Homer Hopkins chỉ ra rằng phát biểu phụ thuộc vào quan điểm cho rằng dinh dưỡng của cây trồng không chịu ảnh hưởng lớn của đất trồng là không thể chấp nhận và theo các kết quả nghiên cứu khoa học của ông thì hoàn toàn trái lại. Ông nói: “Trung tâm kiểm nghiệm thực phẩm đã lúng túng từ chối điều này cho đến khi liên đoàn sức khoẻ quốc gia công bố nó”.

Rõ ràng là những cuộc tranh cãi như vậy vể phẩm chất của thức ăn sẽ không bao giờ kết thúc nếu chúng ta còn dùng cảm tính, lý trí và khoa học phân tích để lý giải. Thực phẩm tốt với người này lại không tốt với người khác. Thực phẩm hữu ích về mùa hè thì lại vô ích về mùa đông. Hơn thế một số người ăn một loại thức ăn rất có lợi cho sức khỏe, người khác ăn thì lại ốm đau bệnh tật.

Con người là sản phẩm của thế giới thực vật. Thế giới thực vật là sản phẩm của đất đai, khí hậu và môi trường sinh thái. Như thế việc trồng trọt và ăn uống các thực phẩm trồng ngay tại vùng mình ở sẽ cho ta sự chăm sóc nuôi dưỡng có lợi cho sức khoẻ, cho ta một đời sống hạnh phúc theo điều kiện thời tiết và khí hậu của ta. Điều kiện đầu tiên của hạnh phúc là sống hòa điệu với các điều kiện sống của môi trường và điều này được xác định trên cơ sở chúng ta ăn các loại thực phẩm ở vùng sinh thái nơi mình đang sống. Nó sẽ hướng ta đến sự khoẻ mạnh và Thực Dưỡng là nguyên tắc này. Nó làm ta có thể hấp thu được các chất có trong nó bởi vì các chất hóa học tự nhiên của môi trường đất đai được thực phẩm biến đổi thành sản phẩm thiên nhiên phù hợp với môi trường. Sự biến đổi đó làm chúng ta giảm được việc phải hấp thụ các chất gây bệnh.

Điều mà bà Ruth Harrison nói về chất lượng thực phẩm cũng tương đương với nguyên tắc của Thực Dưỡng - Dù sao việc coi ngũ cốc là thức ăn chính của con người đã bị mất đi tầm quan trọng của nó - Không thể từ bỏ các thức ăn động vật, bà nói lên tầm quan trọng của việc nâng cao chất lượng thịt, chứ không phải là nâng cao chất lượng bữa ăn cho con người. Theo tôi đây là một thiếu sót trong công việc của bà.

Như đã nói từ đầu, việc chăn nuôi gia súc tăng trọng bắt đầu do sự thiếu đất đai. Điều này có thể được giải quyết nhờ việc tuân thủ một chế độ ăn uống coi ngũ cốc là thực phẩm chính trong bữa ăn của chúng ta và không còn cách nào khác.

Việc này còn đơn giản và dễ dàng hơn là biến đổi sa mạc Sahara thành mảnh đất mầu mỡ để cung cấp thực phẩm nhiều hơn cho dân số thế giới.

Xem quyển “cải tạo sa mạc Sahara” của Richard Baker ấn hành bởi nhà xuất bản Luterworth - London - Với chúng ta chăn nuôi động vật, gia súc tăng trọng phải được xem như việc thông báo về một thế giới mới và chúng được coi như sứ giả thông báo sự xuất hiện của một loại thực phẩm chính đáng cho sức lực con người, đó là ngũ cốc.

Vấn đề thứ hai là vấn đề phức tạp nhất ngay cả với nhiều người đã thực hành macrobiotic trong nhiều năm - Cảm nhận cuốn hút chúng ta là ta hài lòng với sự thích thú ngắn ngủi, với những khoái khẩu ngắn ngủi. Nó giống như việc chúng ta cầu nguyện và đọc thần chú cho người chết sau chứng nghiệm tình dục của họ. Con người làm mọi thứ chỉ cần được cảm giác thoả mãn dù cho nó chỉ là cảm giác trong có vài giây lát. Do đó hầu hết những bài giảng về sự nguy hiểm của nhu cầu đòi hỏi thoả mãn ngắn ngủi đều bị khước từ.

Chỉ khi nào chính chúng ta chứng nghiệm sự ốm đau bất hạnh và bị nô lệ thì bấy giờ chúng ta mới chịu học bài. Dù sao lúc đó chúng ta cũng học được một điều và điều đó Lão Tử gọi là Vô Vi: Bất ngôn chi giáo - Dạy mà không giảng.