Bài học từ cá hồi Tùy chọn

[Thelast]

1. Đừng bao giờ bận tâm đến những điều không quan trọng

Tháng giêng, năm 1961

Tạp chí “Thời báo” ở Mỹ đã viết:

Mối bận tâm là gì?
Là chẳng có tiền.
Có tiền là gì?
Là chẳng bận tâm.

Khi lần đầu tới Mỹ, có một câu nói gây nhiều ấn tượng với tôi là “Đừng bao giờ bận tâm” - Nó làm tôi không thể hiểu nổi. Sau khi sống ở đây 10 năm, cuối cùng tôi nhận ra là nó bao trùm lên ý nghĩ của phần đông dân Mỹ. Đấy là đất nước của “không bao giờ bận tâm”.

Động lực thúc đẩy mạnh mẽ nhất trong đời sống Mỹ là vấn đề cái được gọi là đồng tiền - có nhiều người may mắn sau khi nhập cư ở đây đã kiếm được nhiều tiền và tận hưởng cuộc sống với nó - Do sự giầu có cực kỳ về tài sản phần đông họ phán xét sự việc theo giác quan và tình cảm. Do mọi người đều ứng xử thông qua cảm quan và các điều kiện tiền lệ mà đồng tiền cùng sự mạo hiểm đã tạo nên những người hùng ở đất nước này.

Điều đó dẫn đến kết quả là phải làm thế nào để kiếm ra tiền và làm thế nào để tạo dựng một đời sống sung túc thoải mái, và những điều này đã trở thành những mục đích chính của nền giáo dục.

Trái lại “vô sản” là một khái niệm đặc trưng của người phương Đông cổ, nền giáo dục của họ ngay từ đầu đã nhắm vào việc vươn tới điều phân định cao nhất đó là “satori” (giác ngộ) thông qua sự hiểu biết về trật tự vũ trụ - Tư tưởng này thống trị cho đến khi nền văn minh Tây phương kéo theo vật chất và khoa học công nghệ thâm nhập vào.

Chín mươi năm về trước, người Nhật thường dùng những bảng gỗ có tranh in rất đẹp để bọc hàng xuất khẩu thực phẩm như giấy in để bọc. Người châu Âuthực sự đã ngạc nhiên bởi họ rất trân trọng những tờ giấy bọc hàng hoá. Người Nhật lại có một thái độ khác về mọi giá trị, không phải do thiếu nhận thức nghệ thuật, mà do họ biết thế giới là vô thường, nay trẻ mai già, cái đẹp dần đi xa. Đó là lý do họ gọi những bức tranh gỗ bọc hàng của họ là những bức tranh về một cuộc đời trôi nổi. Với họ mọi thứ vật chất tuy đẹp đẽ nhưng không phải là tài sản.

Cùng thời đó ở Pháp Pasteur đã phát minh ra công nghệ lên men rượu và bia (1877), theo đó phương pháp của ông được mang tên phương pháp Pasteur, mà thực ra kỹ thuật này đã từng được sử dụng hàng trăm năm trước đó ở Nhật để tạo ra rượu nếp (sake) - Người sáng chế bị lãng quên - không có tên tuổi, vì sao vậy?

Cách đây không xa lắm bác sĩ người Anh Fleming phát hiện ra kháng sinh penicilin trong phòng thí nghiệm của mình và chứng tỏ rằng nó có thể tiêu diệt vi trùng. Từ đó người ta đã bắt đầu sản xuất penicilin. Nó được gọi là thứ dược phẩm kỳ lạ và đã gây nhiều ảnh hưởng đến mức có hàng tá dược phẩm khác trong họ kháng sinh được sản xuất từ nó. Nhưng người ta đâu có biết rằng ở Nhật Bản chính loại penicilin này đã được dùng khi ướp cá khô vậy mà không ai biết đến tên người đã nghĩ ra nó. Vì sao vậy?

Lý do rất đơn giản - Người phương Đông xa xưa không quan tâm đến những phát minh vật chất mặc dù nó có tính chất hữu hiệu. Họ chỉ quan tâm về quan niệm sống - trạng thái tinh thần cao nhất, để đạt giác ngộ trong các Thiền viện, họ chỉ cảm phục những ai giảng dạy về Đạo, phương pháp Thiền, đến con đường giải thoát, hay niết bàn.

Hai quan điểm khác biệt đã dẫn đến hai chiều hướng văn minh khác nhau: Văn minh phương Tây và văn minh phương Đông.

Trong khi khoa học nghiên cứu vật chất và đạt đến mức “không còn vấn đề gì” còn tôn giáo nói về tư tưởng và đạt tới trạng thái “Tâm không”.

Người phương Tây sẽ không chấp nhận “tâm không” và không bao giờ chịu xóa bỏ các cuộc thử bom hạt nhân. Người phương Đông theo sự hiểu biết về trật tự vũ trụ của mình thì chỉ nói: “Mọi thứ có bắt đầu thì có kết thúc” - văn minh có bắt đầu thì sẽ có kết thúc, vấn đề là sớm hay muộn. Đừng bận tâm! chân lý của chúng ta về sự sống đích thực trong vô tận sẽ sống mãi.

Những nhà tư tưởng phương Tây mang tính chất phá hủy, phân tích, chắc chắn phải học từ tâm trí phương Đông có tính cách xây dựng, tổng quan - cho một thế giới bấp bênh bên bờ tự phá hủy. Sự sống có thể biến mất trong một tia chớp.

[Thelast]

13. Hai kiểu ký ức

Tháng 12 năm 1972

Có hai kiểu ký ức trong trí nhớ: Một ký ức vui và một ký ức buồn. Giáo sư George Ohsawa thường nói rằng những ký ức tốt đẹp là cơ sở cho hạnh phúc. Còn nếu chúng ta sống với những ký ức buồn, chúng ta sẽ buồn rầu. Như vậy con người theo ông nên sống cùng những ký ức vui. Làm thế nào để chúng ta sống với ký ức vui trong khi chúng ta lại có một ký ức buồn?

Để giải quyết vấn đề này, chúng ta đề cập đến một vài khái niệm về trị liệu tinh thần trong đó có nói đến từ: sống trong hiện tại tức là sống “ ở đây và bây giờ”. Với một người có các ký ức buồn, họ có thể sống hạnh phúc hơn nhờ việc tập quên đi các ký ức đó. Sống “ở đây và lúc này” sẽ giúp nhiều cho họ.

Nếu chúng ta nhấn mạnh từ “ở đây và lúc này” một cách chung chung, chúng ta sẽ bị nhầm lẫn với một người sống không có quá khứ. Trong khi quá khứ là nền tảng của hiện tại. Khái niệm sống trong hiện tại “ở đây và bây giờ” có thể giải quyết nhiều vấn đề mà con người hiện đại phải chịu đựng làm cho họ quên mất những lợi ích từ quá khứ. Nó sẽ làm cho họ không biết tri ân và hạnh phúc của họ trở thành mộng huyễn, không thực. Nói cách khác sống “ở đây và bây giờ” trong hiện tại phải tràn đầy những ký ức về niềm vui và lòng tri ân với quá khứ.

Có lần tôi gặp lại một cô gái mà tôi biết từ lâu. Trước đây cô ta là một người buồn rầu và hướng nội. Nhưng bây giờ cô ta đã vui vẻ và cởi mở. Cô ta nói rằng đó không phải do Thực Dưỡng mà do cô ta đã luyện tập các bài tập về tinh thần. Sự luyện tập tinh thần xóa đi mọi quan niệm nhận thức âm dương và làm cô ta không còn cứng nhắc. Mọi thứ trở nên dịu và đẹp hơn. Nó đã tạo nên trong cô ta một sự biến đổi lớn. Tôi khâm phục việc này và việc luyện tập tinh thần của cô ta. Khi gặp tôi cô nói: “Tôi nghĩ việc phổ biến Thực Dưỡng thật là mất thời gian và tốn công sức”. Nó chẳng mang lại kết quả gì tốt đẹp. Tại sao Ngài còn tuyên truyền nó?

Tôi đã thực sự sửng sốt. Tôi thật tiếc cho cô ta nếu cô ta nhìn sự việc như vậy. Tôi tiếc cho cô ta vì cô không thu được lợi ích gì từ Thực Dưỡng. Tôi công nhận là những bài viết của tôi và những bài giảng của tôi không đủ mạnh mẽ để thay đổi tinh thần của những người phải chịu đựng những ký ức buồn. Đó không phải là lỗi của Thực Dưỡng mà là lỗi của tôi. Nhiều người đã có ích lợi từ cách sống theo Thực Dưỡng. Cô ta cũng phải có lợi ích từ nó. Nhưng cô ta đã quên mất ngày nào cô đến tôi để yêu cầu giúp cô lúc đầu tiên. Thời đó cô rất bất hạnh và ốm đau. Không có Thực Dưỡng cô không thể thoát khỏi những căn bệnh hiểm nghèo trong vài năm. Không có Thực Dưỡng cô ta có thể phải chịu đựng nhiều sự thống khổ. Cô ta có nhiều ký ức buồn. Như vậy khái niệm sống “ở đây và bây giờ” không phải là sự giải quyết cuối cùng cho quan niệm của chúng ta. Chúng ta phải phát triển khái niệm về sự sống ở mức sâu hơn và cao hơn: tức là trạng thái siêu thức mà Ohsawa đã nói - Trạng thái siêu thức này mang đến sự biết ơn không thể quên được là rất khó hiểu đối với nhiều người bệnh ở Mỹ. Cuộc sống của họ luôn bị đặt điều kiện và buồn chán. Như vậy sống “ở đây và bây giờ” đối với họ là một khái niệm mang tính giải pháp: Đừng bận tâm quá khứ, sống trong hiện tại. “ở đây và bây giờ”. Thông thường đây là bước đầu tiên đến siêu tâm thức và trạng thái hạnh phúc vĩnh cửu mà chúng ta hướng đến. Nhưng chỉ sống “ở đây và bây giờ” niềm hạnh phúc của chúng ta sẽ không tồn tại mãi. Sớm muộn nó cũng biến mất. Cùng với việc sống trong hiện tại để có được niềm hạnh phúc mãi mãi, chúng ta cần phải học cách hồi tưởng và đánh giá lại quá khứ. Một cô gái nói với tôi rằng cô ta không thể đánh giá lại quá khứ vì quá khứ của cô ta rất khó chịu. Làm sao chúng ta có thể tận hưởng nhớ lại quá khứ một khi nó thật buồn rầu?

Để giải quyết vấn đề này, chúng ta cần phải biết cơ cấu vận động của trí nhớ. Đó là nhận thức của chúng ta có liên quan đến kho tàng lưu trữ ký ức buồn và vui - không có sự nhận biết, ký ức sẽ không mang tính hiện tại. Khi tôi còn là một sinh viên tôi trèo núi và bị ngã bởi vấp phải một hòn đá và rơi từ độ cao 7 mét. Trong 1 giây đó, tôi nhớ lại hàng nghìn sự kiện trong quá khứ. Đây là một chức năng của nhận thức. Trong thời điểm đó, nhận thức của tôi liên kết lại những ký ức mà không có sự phân biệt. Nhận thức thường liên hệ tới các ký ức với một sự lựa chọn - các kỷ niệm vui hoặc buồn. Nếu như nhận thức luôn luôn kết nối lại các ký ức vui, chúng ta sẽ hạnh phúc. Điều này có thể xảy ra thế nào?

Đầu tiên chúng ta cần làm cho máu của chúng ta dương hay mang tính kiềm để cho các ký ức buồn mang tính âm sẽ bị trung hòa và không thể tác động tới tâm thức.

Nếu máu của chúng ta âm, có nhiều tính a xít nó sẽ “nhặt” những kỷ niệm buồn và mang nó vào tâm thức.

Điều thứ hai là chúng ta cần luyện tập xử lý để cho các ký ức vui xuất hiện. Đó là sự cầu nguyện.

Thứ ba chúng ta phải tập biến các ký ức buồn thành vui. Ohsawa đã phải chịu đựng nhiều sự bất hạnh nhưng ông vẫn sống với các ký ức tốt đẹp. Ông là một người hạnh phúc và tự do. Nhận thức của chúng ta và bữa ăn có thể làm điều này. Ông đã nuôi dưỡng chúng - chúng ta hãy trau dồi nhận thức.

Có lần tôi nhận được một bức thư từ một bà mẹ của hai cô gái mà tôi không nhớ tên (tôi có một trí nhớ kém). Bà ta viết trong thư “tôi không biết bây giờ ông còn nhớ không, hai năm trước con bé lớn của tôi bị ngã và nó không nhận ra được tôi khi tôi gặp nó. Tôi không biết điều gì xảy ra với nó và không biết phải làm gì. Nhờ ông và bà Cornellia giúp đỡ đã làm chúng tôi yên lòng về việc chỉ bảo phải làm gì. Tôi và chồng tôi không bao giờ quên ơn ông”.

Vì sao con người hạnh phúc? Họ hạnh phúc khi họ nhớ lại các tại nạn, sự giúp đỡ và sự hóa giải. Con người có thể buồn bã khi nhớ lại các tai nạn. Họ có thể hạnh phúc khi quên tất cả các rắc rối - đó là sự lựa chọn của tâm thức dù chúng ta có hạnh phúc hay không - sự lựa chọn này phụ thuộc vào các điều kiện vật lý cơ thể bạn và sự nhận thức (trí phán đoán). Qua trí phán đoán của chúng ta, ký ức trong quá khứ biến thành hiện tại “ở đây và bây giờ” - chúng ta hãy sống trong hiện tại cùng một ký ức tri ân sâu xa.