Bài học từ cá hồi Tùy chọn

[Thelast]

1. Đừng bao giờ bận tâm đến những điều không quan trọng

Tháng giêng, năm 1961

Tạp chí “Thời báo” ở Mỹ đã viết:

Mối bận tâm là gì?
Là chẳng có tiền.
Có tiền là gì?
Là chẳng bận tâm.

Khi lần đầu tới Mỹ, có một câu nói gây nhiều ấn tượng với tôi là “Đừng bao giờ bận tâm” - Nó làm tôi không thể hiểu nổi. Sau khi sống ở đây 10 năm, cuối cùng tôi nhận ra là nó bao trùm lên ý nghĩ của phần đông dân Mỹ. Đấy là đất nước của “không bao giờ bận tâm”.

Động lực thúc đẩy mạnh mẽ nhất trong đời sống Mỹ là vấn đề cái được gọi là đồng tiền - có nhiều người may mắn sau khi nhập cư ở đây đã kiếm được nhiều tiền và tận hưởng cuộc sống với nó - Do sự giầu có cực kỳ về tài sản phần đông họ phán xét sự việc theo giác quan và tình cảm. Do mọi người đều ứng xử thông qua cảm quan và các điều kiện tiền lệ mà đồng tiền cùng sự mạo hiểm đã tạo nên những người hùng ở đất nước này.

Điều đó dẫn đến kết quả là phải làm thế nào để kiếm ra tiền và làm thế nào để tạo dựng một đời sống sung túc thoải mái, và những điều này đã trở thành những mục đích chính của nền giáo dục.

Trái lại “vô sản” là một khái niệm đặc trưng của người phương Đông cổ, nền giáo dục của họ ngay từ đầu đã nhắm vào việc vươn tới điều phân định cao nhất đó là “satori” (giác ngộ) thông qua sự hiểu biết về trật tự vũ trụ - Tư tưởng này thống trị cho đến khi nền văn minh Tây phương kéo theo vật chất và khoa học công nghệ thâm nhập vào.

Chín mươi năm về trước, người Nhật thường dùng những bảng gỗ có tranh in rất đẹp để bọc hàng xuất khẩu thực phẩm như giấy in để bọc. Người châu Âuthực sự đã ngạc nhiên bởi họ rất trân trọng những tờ giấy bọc hàng hoá. Người Nhật lại có một thái độ khác về mọi giá trị, không phải do thiếu nhận thức nghệ thuật, mà do họ biết thế giới là vô thường, nay trẻ mai già, cái đẹp dần đi xa. Đó là lý do họ gọi những bức tranh gỗ bọc hàng của họ là những bức tranh về một cuộc đời trôi nổi. Với họ mọi thứ vật chất tuy đẹp đẽ nhưng không phải là tài sản.

Cùng thời đó ở Pháp Pasteur đã phát minh ra công nghệ lên men rượu và bia (1877), theo đó phương pháp của ông được mang tên phương pháp Pasteur, mà thực ra kỹ thuật này đã từng được sử dụng hàng trăm năm trước đó ở Nhật để tạo ra rượu nếp (sake) - Người sáng chế bị lãng quên - không có tên tuổi, vì sao vậy?

Cách đây không xa lắm bác sĩ người Anh Fleming phát hiện ra kháng sinh penicilin trong phòng thí nghiệm của mình và chứng tỏ rằng nó có thể tiêu diệt vi trùng. Từ đó người ta đã bắt đầu sản xuất penicilin. Nó được gọi là thứ dược phẩm kỳ lạ và đã gây nhiều ảnh hưởng đến mức có hàng tá dược phẩm khác trong họ kháng sinh được sản xuất từ nó. Nhưng người ta đâu có biết rằng ở Nhật Bản chính loại penicilin này đã được dùng khi ướp cá khô vậy mà không ai biết đến tên người đã nghĩ ra nó. Vì sao vậy?

Lý do rất đơn giản - Người phương Đông xa xưa không quan tâm đến những phát minh vật chất mặc dù nó có tính chất hữu hiệu. Họ chỉ quan tâm về quan niệm sống - trạng thái tinh thần cao nhất, để đạt giác ngộ trong các Thiền viện, họ chỉ cảm phục những ai giảng dạy về Đạo, phương pháp Thiền, đến con đường giải thoát, hay niết bàn.

Hai quan điểm khác biệt đã dẫn đến hai chiều hướng văn minh khác nhau: Văn minh phương Tây và văn minh phương Đông.

Trong khi khoa học nghiên cứu vật chất và đạt đến mức “không còn vấn đề gì” còn tôn giáo nói về tư tưởng và đạt tới trạng thái “Tâm không”.

Người phương Tây sẽ không chấp nhận “tâm không” và không bao giờ chịu xóa bỏ các cuộc thử bom hạt nhân. Người phương Đông theo sự hiểu biết về trật tự vũ trụ của mình thì chỉ nói: “Mọi thứ có bắt đầu thì có kết thúc” - văn minh có bắt đầu thì sẽ có kết thúc, vấn đề là sớm hay muộn. Đừng bận tâm! chân lý của chúng ta về sự sống đích thực trong vô tận sẽ sống mãi.

Những nhà tư tưởng phương Tây mang tính chất phá hủy, phân tích, chắc chắn phải học từ tâm trí phương Đông có tính cách xây dựng, tổng quan - cho một thế giới bấp bênh bên bờ tự phá hủy. Sự sống có thể biến mất trong một tia chớp.

[Thelast]

17. Sự lạm dụng trí nhớ

Tháng 8, năm 1973

Tôi đã nói chuyện với một học viên Thực Dưỡng trẻ tuổi ở một bài giảng trước. Anh ta là người trước đây rất phụ thuộc, ỷ lại, mơ mộng và không có thực hành. Anh ta được mời đến ở một ngôi nhà đẹp của cha anh theo luật pháp và làm công việc phụ vườn. Nhưng cha anh ta luôn để anh ta ngồi nhà vì anh ta luôn gây phiền phức và không làm đúng yêu cầu của ông.

Đây là loại người biến ngọc thành sỏi. Anh ta biến hạnh phúc thành bất hạnh. Anh ta không biết tri ân tí nào với điều kiện sống, công việc, và những món quà của cuộc sống. Vì sao anh ta không biết tri ân? Bởi vì anh ta nghĩ tình yêu của anh ta giành cho vợ là chân chính. Nhưng thực tế tình yêu của anh ta chỉ là tình yêu của bản ngã, nó không giành cho cô ta. Cho nên tình yêu đó đầy sự thất vọng, buồn chán, bất hạnh, và sợ hãi.

Làm thế nào để chữa trị ham muốn của bản ngã? Làm thế nào để tự do thoát khỏi sự bám víu bản ngã? Người giải thoát là người tự do khỏi bản ngã. Chúng ta làm gì để có được điều đó?

Anh ta là một người thông minh và tốt bụng với Thực Dưỡng. Anh ta đã từng hạnh phúc và làm những công việc tốt đẹp trong nghề nghiệp của mình. Sau đó anh ta đã gặp một cô gái xinh đẹp và yêu cô rồi lấy cô ta làm vợ vì tình yêu. Đó là một hôn nhân hạnh phúc, một hạnh phúc âm và một hạnh phúc dương đó là đúng. Nhưng sự bất hạnh của họ nảy sinh từ trong chính sự hạnh phúc của họ. Do quá yêu cô ta anh ta muốn tách rời cô ta khỏi cuộc sống xã hội mà những người khác có thể giúp đỡ cô ta. Anh ta không cho phép bất cứ ai nói chuyện với cô ta, ngay cả trên điện thoại. Anh ta gò bó cô ta trong căn phòng của họ. Anh ta kiểm soát giám sát mỗi khi cô ta ra ngoài đi chợ. Anh ta sống rất biệt lập. Vợ anh ta rất bất hạnh, sợ hãi và lo lắng. Cô ta trốn về nhà cha mẹ đẻ. Và anh ta cũng theo cô ta về đó. Anh ta không chấp nhận sự góp ý của bố mình. Rồi anh ta bỏ nhà đến viện nghiên cứu Thực Dưỡng, kết thúc thật là khốn khổ. Tại sao sự bất hạnh lại nảy sinh từ sự hạnh phúc? Anh ta đã có một sự huyễn hoặc ý tưởng hôn nhân qua Thực Dưỡng. Anh ta cố gắng tuân theo nó một cách cứng nhắc và sắp đặt bài bản, nó treo cứng tư tưởng anh ta. Anh ta hoàn toàn mất đi sự mềm mỏng. Anh ta không thể làm bất cứ việc gì ngoài các công việc vặt.. Anh ta không đủ sự mềm mỏng để đáp ứng mọi tình huống. Sự cứng nhắc đã chặn đứng mọi sự biến đổi của anh ta. Máu anh ta bị đông cứng. Sự chuyển hóa của anh ta trì trệ, năng lượng khí của anh ta bị bế tắc.

Vì sao anh ta bị cứng nhắc và mất sự mềm mỏng? Tôi đã thấy nhiều môn sinh Thực Dưỡng cũng bị các vấn đề như vậy. Họ biết rất rõ các nguyên tắc Thực Dưỡng và các trọng điểm Thực hành. Do họ biết quá rõ về nó, họ muốn giảng dạy cho người khác về Thực Dưỡng, bất kể một ai họ cũng không tha. Họ có thể thao thao bất tuyệt bởi vì họ nhớ rất kỹ về các bài giảng và các quyển sách, các điểm tâm đắc về Thực Dưỡng. Do họ có trí nhớ tốt nên họ không có trở ngại gì khi thuyết giảng trong khi chính họ còn không sống trong sự hiểu biết về Thực Dưỡng thực sự của họ.

Với họ, hiểu Thực Dưỡng và sống trong Thực Dưỡng là hai điều khác nhau. Họ nghĩ rằng họ hiểu Thực Dưỡng trong khi họ không hề sống trong những điều họ thuyết giáo. Sự hiểu biết của họ không đến từ cảm nhận thực tế từ một lối sống Thực Dưỡng mà đến từ trí nhớ các điều được nghe và được đọc về Thực Dưỡng của Ohsawa và một số người khác. Sự bất hạnh sinh ra từ trí nhớ quá chuẩn xác của họ. Tôi thấy có nhiều thanh niên Mỹ phải chịu đựng do họ có trí nhớ quá tốt. Trí nhớ đó giúp họ nghiên cứu mọi thứ kể cả Thực Dưỡng một cách dễ dàng. Họ cho rằng trí nhớ là vô địch. Họ có thể dễ dàng nhớ lại các bài giảng đến mức không cần phải suy nghĩ hay thực hành các bài giảng trong cuộc sống của họ.

Trí nhớ tốt làm cho các công việc trí óc thay thế các công việc của cơ thể. Họ không bao giờ học cách kiếm ăn bằng mồ hôi. Do đó họ thường bị âm và lười biếng. Sự lười biếng làm họ phụ thuộc. Họ nghĩ các công việc chân tay thuộc về bọn vai u thịt bắp. Họ khôn ngoan trốn tránh các việc lao động của cơ thể vật lý.

Trí nhớ tốt làm cho họ nghĩ rằng họ quá biết về triết học, và kéo theo sự suy nghĩ này là sự kiêu ngạo bắt đầu.

Một người có trí nhớ tốt là một người hạnh phúc. Giáo sư Ohsawa nói: trí nhớ tốt là một biểu hiện của sức khoẻ, nhưng những thanh niên Mỹ đã lạm dụng nó. Con người phải dùng sức cơ thể để làm việc ban ngày và dùng trí óc vào ban đêm. Nếu họ sống như vậy họ có thể hạnh phúc.

Tôi gặp một người như vậy ở Los Angeles. Anh ta muốn trở thành một lãnh đạo phong trào Thực Dưỡng. Anh ta nghiên cứu Thực Dưỡng qua sách vở và nghe giảng. Đầu anh ta chứa đầy những kiến thức của người khác. Rồi một ngày anh ta ném đi tất cả những kiến thức đó, anh ta sống trên đôi chân của mình. Và anh ta sống hạnh phúc cùng vợ và con gái mình. Anh ta thành đạt trong kinh doanh. Anh ta không phải bận tâm với bất kỳ ý tưởng nào của ai ngoài cảm nhận hạnh phúc của mình.

Thái độ này với đời sống không phải là hoàn hảo. Sau vài năm, sự buồn chán sẽ sinh ra. Nhưng dù sao nó vẫn tốt cho nhiều người trẻ tuổi Mỹ muốn sống tự lập. Nó mang lại một chiều hướng lành mạnh cho thanh niên Mỹ, nghĩ và làm cần phải được cân bằng.

Một kết quả xấu của trí nhớ tốt là con người nhớ mãi các sai lầm của mình về tội lỗi trong thời gian trước đây. Nó là một điều tốt bởi nó làm phát triển những nhân cách tốt của chúng ta. Nhưng nếu lâu dài quá nó sẽ gây sự buồn phiền và mặc cảm tới tinh thần. Sau khi cảm thấy mặc cảm về tội lỗi của mình tốt nhất là nên quên nỗi buồn của nó. Nhưng vẫn có nhiều người phải chịu đựng sự ám ảnh của tội lỗi do trí nhớ tốt của họ.

Một trí nhớ tốt như vậy không tạo ra hạnh phúc. Theo tôi những kiểu trí nhớ như vậy có trong người ăn thịt nhiều hơn là ăn rau và ngũ cốc. Có một số người nhớ lâu về những việc làm ơn. Nhiều người dễ quên các ích lợi mà họ nhận được nhưng lại nhớ dai về các điều khó chịu. Một người có trí nhớ tốt về các ký ức đẹp và biết cảm ơn trong mọi lúc là một người hạnh phúc. Con người bất hạnh khi người đó không biết cảm ơn sự sống của mình ngay cả khi anh ta có trí nhớ tốt.