Bài học từ cá hồi Tùy chọn

[Thelast]

1. Đừng bao giờ bận tâm đến những điều không quan trọng

Tháng giêng, năm 1961

Tạp chí “Thời báo” ở Mỹ đã viết:

Mối bận tâm là gì?
Là chẳng có tiền.
Có tiền là gì?
Là chẳng bận tâm.

Khi lần đầu tới Mỹ, có một câu nói gây nhiều ấn tượng với tôi là “Đừng bao giờ bận tâm” - Nó làm tôi không thể hiểu nổi. Sau khi sống ở đây 10 năm, cuối cùng tôi nhận ra là nó bao trùm lên ý nghĩ của phần đông dân Mỹ. Đấy là đất nước của “không bao giờ bận tâm”.

Động lực thúc đẩy mạnh mẽ nhất trong đời sống Mỹ là vấn đề cái được gọi là đồng tiền - có nhiều người may mắn sau khi nhập cư ở đây đã kiếm được nhiều tiền và tận hưởng cuộc sống với nó - Do sự giầu có cực kỳ về tài sản phần đông họ phán xét sự việc theo giác quan và tình cảm. Do mọi người đều ứng xử thông qua cảm quan và các điều kiện tiền lệ mà đồng tiền cùng sự mạo hiểm đã tạo nên những người hùng ở đất nước này.

Điều đó dẫn đến kết quả là phải làm thế nào để kiếm ra tiền và làm thế nào để tạo dựng một đời sống sung túc thoải mái, và những điều này đã trở thành những mục đích chính của nền giáo dục.

Trái lại “vô sản” là một khái niệm đặc trưng của người phương Đông cổ, nền giáo dục của họ ngay từ đầu đã nhắm vào việc vươn tới điều phân định cao nhất đó là “satori” (giác ngộ) thông qua sự hiểu biết về trật tự vũ trụ - Tư tưởng này thống trị cho đến khi nền văn minh Tây phương kéo theo vật chất và khoa học công nghệ thâm nhập vào.

Chín mươi năm về trước, người Nhật thường dùng những bảng gỗ có tranh in rất đẹp để bọc hàng xuất khẩu thực phẩm như giấy in để bọc. Người châu Âuthực sự đã ngạc nhiên bởi họ rất trân trọng những tờ giấy bọc hàng hoá. Người Nhật lại có một thái độ khác về mọi giá trị, không phải do thiếu nhận thức nghệ thuật, mà do họ biết thế giới là vô thường, nay trẻ mai già, cái đẹp dần đi xa. Đó là lý do họ gọi những bức tranh gỗ bọc hàng của họ là những bức tranh về một cuộc đời trôi nổi. Với họ mọi thứ vật chất tuy đẹp đẽ nhưng không phải là tài sản.

Cùng thời đó ở Pháp Pasteur đã phát minh ra công nghệ lên men rượu và bia (1877), theo đó phương pháp của ông được mang tên phương pháp Pasteur, mà thực ra kỹ thuật này đã từng được sử dụng hàng trăm năm trước đó ở Nhật để tạo ra rượu nếp (sake) - Người sáng chế bị lãng quên - không có tên tuổi, vì sao vậy?

Cách đây không xa lắm bác sĩ người Anh Fleming phát hiện ra kháng sinh penicilin trong phòng thí nghiệm của mình và chứng tỏ rằng nó có thể tiêu diệt vi trùng. Từ đó người ta đã bắt đầu sản xuất penicilin. Nó được gọi là thứ dược phẩm kỳ lạ và đã gây nhiều ảnh hưởng đến mức có hàng tá dược phẩm khác trong họ kháng sinh được sản xuất từ nó. Nhưng người ta đâu có biết rằng ở Nhật Bản chính loại penicilin này đã được dùng khi ướp cá khô vậy mà không ai biết đến tên người đã nghĩ ra nó. Vì sao vậy?

Lý do rất đơn giản - Người phương Đông xa xưa không quan tâm đến những phát minh vật chất mặc dù nó có tính chất hữu hiệu. Họ chỉ quan tâm về quan niệm sống - trạng thái tinh thần cao nhất, để đạt giác ngộ trong các Thiền viện, họ chỉ cảm phục những ai giảng dạy về Đạo, phương pháp Thiền, đến con đường giải thoát, hay niết bàn.

Hai quan điểm khác biệt đã dẫn đến hai chiều hướng văn minh khác nhau: Văn minh phương Tây và văn minh phương Đông.

Trong khi khoa học nghiên cứu vật chất và đạt đến mức “không còn vấn đề gì” còn tôn giáo nói về tư tưởng và đạt tới trạng thái “Tâm không”.

Người phương Tây sẽ không chấp nhận “tâm không” và không bao giờ chịu xóa bỏ các cuộc thử bom hạt nhân. Người phương Đông theo sự hiểu biết về trật tự vũ trụ của mình thì chỉ nói: “Mọi thứ có bắt đầu thì có kết thúc” - văn minh có bắt đầu thì sẽ có kết thúc, vấn đề là sớm hay muộn. Đừng bận tâm! chân lý của chúng ta về sự sống đích thực trong vô tận sẽ sống mãi.

Những nhà tư tưởng phương Tây mang tính chất phá hủy, phân tích, chắc chắn phải học từ tâm trí phương Đông có tính cách xây dựng, tổng quan - cho một thế giới bấp bênh bên bờ tự phá hủy. Sự sống có thể biến mất trong một tia chớp.

[Thelast]

19. Chúc mừng năm mới 1974

Tháng 1, năm 1974

ở Nhật Bản, ngày đầu năm mới là ngày vui nhất đối với trẻ em. Nó không chỉ vui mà còn là ngày có ý nghĩa tâm linh - Tất cả mọi nhà và mọi thành phố đều tổ chức lễ hội tâm linh. Cổng vào của mỗi nhà đều chất đống đầy lúa để chứng tỏ mỗi gia đình đều có lòng ngưỡng mộ Thánh Thần.

Buổi sáng, đường phố vắng lặng, mọi người đều ở trong nhà làm lễ chúc mừng năm mới.

Người chủ gia đình ngồi ở phòng chính trong bộ kimono - mọi người khác chúc mừng ông ta với những lời chúc mừng năm mới và họ cũng uống rượu Sa-kê để tăng cường sức khoẻ và có một cuộc sống trường sinh.

Thực phẩm trong ngày Tết hoặc tuần đầu của năm mới hoàn toàn theo kiểu Thực Dưỡng, chỉ có một số gia đình kiểu mới có dùng thêm mì chính và đường vào thức ăn. Luôn luôn có món súp bao gồm các loại rau củ khác nhau tuỳ thuộc từng địa phương. Người thành phố dùng cá và nori (rong biển) và súp. Tôi nhớ rằng tôi thường được ăn súp trong đó có Táo, Khoai Tây, Đậu Đen, Ngưu Bàng, Củ sen, Rong Biển Kombu (Phổ Tai), đậu đỏ nhỏ hạt, cà rốt, cá nhỏ... được nấu từ đêm trước và chia ra ăn dần - Như thế người đàn bà có thể giảm thiểu được việc nấu nướng ít nhất là 3 ngày tết.

Sau buổi trưa trẻ con đi ra ngoài chơi hoặc chơi trong nhà. Chủ nhà bận rộn đón tiếp khách đến chơi chúc mừng năm mới. Việc chúc tết kéo dài ít nhất 3 ngày. Chúng tôi luôn cảm thấy sự việc như còn đây, đang xảy ra ở đây. Nhưng ngày nay ở Mỹ, người ta chẳng còn cảm giác đặc biệt nào cũng như bất kỳ sự phân biệt thay đổi nào. Một năm mới cứ việc trôi qua, không có sự phấn khởi nào, chẳng có dự dịnh năm mới nào.

Dù sao ngày tết chỉ hoàn toàn có ý nghĩa khi người ta nhớ lại năm cũ và dự định nhiều cho năm mới. Cuộc sống của chúng ta cân bằng giữa âm và dương - giữa thụ động và tích cực. Cuối năm chúng ta nhẩm tính lại xem trong năm mình đã ăn uống hoặc làm việc gì quá âm hoặc quá dương, và sang năm mới chúng ta có thể dự tính sơ đồ cân bằng âm dương cho năm mới... Nếu không người âm sẽ làm những việc âm hơn và người dương sẽ làm những việc dương hơn cho đến khi ốm đau, tai nạn, rủi ro xảy ra...

Theo âm lịch Nhật Bản, ngày tết là ngày đầu mùa xuân (bắt đầu tháng 2 tây). Trong những ngày này, người nông dân ủ lúa trong nước cho mọc mầm để gieo cấy. Như vậy ngày tết thực sự quan trọng như một kế hoạch cho năm - Nếu người nông dân gieo lúa sớm nó sẽ bị chết do lạnh, nếu gieo muộn, sẽ không đủ điều kiện thời tiết cho nó phát triển.

Trong cuộc sống hiện đại, cuộc sống của chúng ta tách rời đất trồng trọt và sự thay đổi các mùa. Để quay lại trật tự thiên nhiên, chúng ta cần phải nghĩ về tầm quan trọng của ngày Tết. Và chúng ta có thể đưa ra dự định năm mới để chúng ta có thể gặt hái thu hoạch vào mùa thu.