Bài học từ cá hồi Tùy chọn

[Thelast]

1. Đừng bao giờ bận tâm đến những điều không quan trọng

Tháng giêng, năm 1961

Tạp chí “Thời báo” ở Mỹ đã viết:

Mối bận tâm là gì?
Là chẳng có tiền.
Có tiền là gì?
Là chẳng bận tâm.

Khi lần đầu tới Mỹ, có một câu nói gây nhiều ấn tượng với tôi là “Đừng bao giờ bận tâm” - Nó làm tôi không thể hiểu nổi. Sau khi sống ở đây 10 năm, cuối cùng tôi nhận ra là nó bao trùm lên ý nghĩ của phần đông dân Mỹ. Đấy là đất nước của “không bao giờ bận tâm”.

Động lực thúc đẩy mạnh mẽ nhất trong đời sống Mỹ là vấn đề cái được gọi là đồng tiền - có nhiều người may mắn sau khi nhập cư ở đây đã kiếm được nhiều tiền và tận hưởng cuộc sống với nó - Do sự giầu có cực kỳ về tài sản phần đông họ phán xét sự việc theo giác quan và tình cảm. Do mọi người đều ứng xử thông qua cảm quan và các điều kiện tiền lệ mà đồng tiền cùng sự mạo hiểm đã tạo nên những người hùng ở đất nước này.

Điều đó dẫn đến kết quả là phải làm thế nào để kiếm ra tiền và làm thế nào để tạo dựng một đời sống sung túc thoải mái, và những điều này đã trở thành những mục đích chính của nền giáo dục.

Trái lại “vô sản” là một khái niệm đặc trưng của người phương Đông cổ, nền giáo dục của họ ngay từ đầu đã nhắm vào việc vươn tới điều phân định cao nhất đó là “satori” (giác ngộ) thông qua sự hiểu biết về trật tự vũ trụ - Tư tưởng này thống trị cho đến khi nền văn minh Tây phương kéo theo vật chất và khoa học công nghệ thâm nhập vào.

Chín mươi năm về trước, người Nhật thường dùng những bảng gỗ có tranh in rất đẹp để bọc hàng xuất khẩu thực phẩm như giấy in để bọc. Người châu Âuthực sự đã ngạc nhiên bởi họ rất trân trọng những tờ giấy bọc hàng hoá. Người Nhật lại có một thái độ khác về mọi giá trị, không phải do thiếu nhận thức nghệ thuật, mà do họ biết thế giới là vô thường, nay trẻ mai già, cái đẹp dần đi xa. Đó là lý do họ gọi những bức tranh gỗ bọc hàng của họ là những bức tranh về một cuộc đời trôi nổi. Với họ mọi thứ vật chất tuy đẹp đẽ nhưng không phải là tài sản.

Cùng thời đó ở Pháp Pasteur đã phát minh ra công nghệ lên men rượu và bia (1877), theo đó phương pháp của ông được mang tên phương pháp Pasteur, mà thực ra kỹ thuật này đã từng được sử dụng hàng trăm năm trước đó ở Nhật để tạo ra rượu nếp (sake) - Người sáng chế bị lãng quên - không có tên tuổi, vì sao vậy?

Cách đây không xa lắm bác sĩ người Anh Fleming phát hiện ra kháng sinh penicilin trong phòng thí nghiệm của mình và chứng tỏ rằng nó có thể tiêu diệt vi trùng. Từ đó người ta đã bắt đầu sản xuất penicilin. Nó được gọi là thứ dược phẩm kỳ lạ và đã gây nhiều ảnh hưởng đến mức có hàng tá dược phẩm khác trong họ kháng sinh được sản xuất từ nó. Nhưng người ta đâu có biết rằng ở Nhật Bản chính loại penicilin này đã được dùng khi ướp cá khô vậy mà không ai biết đến tên người đã nghĩ ra nó. Vì sao vậy?

Lý do rất đơn giản - Người phương Đông xa xưa không quan tâm đến những phát minh vật chất mặc dù nó có tính chất hữu hiệu. Họ chỉ quan tâm về quan niệm sống - trạng thái tinh thần cao nhất, để đạt giác ngộ trong các Thiền viện, họ chỉ cảm phục những ai giảng dạy về Đạo, phương pháp Thiền, đến con đường giải thoát, hay niết bàn.

Hai quan điểm khác biệt đã dẫn đến hai chiều hướng văn minh khác nhau: Văn minh phương Tây và văn minh phương Đông.

Trong khi khoa học nghiên cứu vật chất và đạt đến mức “không còn vấn đề gì” còn tôn giáo nói về tư tưởng và đạt tới trạng thái “Tâm không”.

Người phương Tây sẽ không chấp nhận “tâm không” và không bao giờ chịu xóa bỏ các cuộc thử bom hạt nhân. Người phương Đông theo sự hiểu biết về trật tự vũ trụ của mình thì chỉ nói: “Mọi thứ có bắt đầu thì có kết thúc” - văn minh có bắt đầu thì sẽ có kết thúc, vấn đề là sớm hay muộn. Đừng bận tâm! chân lý của chúng ta về sự sống đích thực trong vô tận sẽ sống mãi.

Những nhà tư tưởng phương Tây mang tính chất phá hủy, phân tích, chắc chắn phải học từ tâm trí phương Đông có tính cách xây dựng, tổng quan - cho một thế giới bấp bênh bên bờ tự phá hủy. Sự sống có thể biến mất trong một tia chớp.

[Thelast]

23. Kỷ niệm 9 năm ngày giỗ Ohsawa

Vê-ga, tháng 4, năm 1975

Những cây hạnh và cây mận đã ra hoa, và cây Seri cũng đang nở hoa. Một ngày tuyệt đẹp. ở đây thật tuyệt vời.

Con, giám đốc Viện Dinh dưỡng Vê-ga trịnh trọng tuyên bố trước Oomikuam, Sukunakito, No Kami, và OKuni Nushi No Kami rằng chúng con, những đệ tử của thày xin thành tâm kính cẩn mời vong linh của thày nhân dịp kỷ niệm 9 năm ngày giỗ của thày, chứng kiến ngày hội họp và vui mừng với chúng con.

Tất cả những đồ cúng ở đây đều được chế biến cùng sự hiện diện thông suốt mọi lúc mọi nơi của thày tôi. Chúng tôi làm những món ăn này để chứng tỏ lòng biết ơn của chúng tôi với món quà ban tặng của thày cho chúng tôi và xin nhận trách nhiệm với người thày Ohsawa của chúng tôi.

Thày kính yêu, thày đã dạy chúng tôi rằng cuộc sống là tuyệt diệu và làm thế nào để cuộc đời trở nên hạnh phúc. Chúng tôi khắc ghi mãi những lời giảng của thày. Ngày giỗ thày, chúng tôi thành kính dâng lên thày những món ăn để nói lên sự thực hành bé nhỏ của mình xin thày đón nhận lòng thành kính của chúng tôi và chung vui cùng chúng tôi như 10 năm trước đây thày vẫn thường làm.

Mặc dù thày không còn nói cho chúng tôi nghe nữa, nhưng chúng tôi vẫn còn nghe văng vẳng đâu đây giọng nói của thày. Thày không còn cho chúng tôi thấy mặt, nhưng chúng tôi vẫn thấy thày. Chúng tôi luôn ở bên thày mọi lúc - Như thày đã từng dạy chúng tôi, khi chúng ta xa nhau là chúng ta luôn ở bên nhau và cùng nhau. Lời thày nói “không có cái chết” vẫn còn ở bên tai tôi. Thày dạy chúng tôi rằng con người vốn dĩ là loài hạnh phúc. Nếu không có hạnh phúc là do ở lỗi người đó. Trong ngày đặc biệt này chúng tôi đọc lại những lời giảng của thày và xin hứa với thày rằng sẽ mãi thực hiện lời dạy của thày. Xin thày hãy dẫn dắt chúng tôi thành con người can đảm và đáng yêu như thày.