Bài học từ cá hồi Tùy chọn

[Thelast]

1. Đừng bao giờ bận tâm đến những điều không quan trọng

Tháng giêng, năm 1961

Tạp chí “Thời báo” ở Mỹ đã viết:

Mối bận tâm là gì?
Là chẳng có tiền.
Có tiền là gì?
Là chẳng bận tâm.

Khi lần đầu tới Mỹ, có một câu nói gây nhiều ấn tượng với tôi là “Đừng bao giờ bận tâm” - Nó làm tôi không thể hiểu nổi. Sau khi sống ở đây 10 năm, cuối cùng tôi nhận ra là nó bao trùm lên ý nghĩ của phần đông dân Mỹ. Đấy là đất nước của “không bao giờ bận tâm”.

Động lực thúc đẩy mạnh mẽ nhất trong đời sống Mỹ là vấn đề cái được gọi là đồng tiền - có nhiều người may mắn sau khi nhập cư ở đây đã kiếm được nhiều tiền và tận hưởng cuộc sống với nó - Do sự giầu có cực kỳ về tài sản phần đông họ phán xét sự việc theo giác quan và tình cảm. Do mọi người đều ứng xử thông qua cảm quan và các điều kiện tiền lệ mà đồng tiền cùng sự mạo hiểm đã tạo nên những người hùng ở đất nước này.

Điều đó dẫn đến kết quả là phải làm thế nào để kiếm ra tiền và làm thế nào để tạo dựng một đời sống sung túc thoải mái, và những điều này đã trở thành những mục đích chính của nền giáo dục.

Trái lại “vô sản” là một khái niệm đặc trưng của người phương Đông cổ, nền giáo dục của họ ngay từ đầu đã nhắm vào việc vươn tới điều phân định cao nhất đó là “satori” (giác ngộ) thông qua sự hiểu biết về trật tự vũ trụ - Tư tưởng này thống trị cho đến khi nền văn minh Tây phương kéo theo vật chất và khoa học công nghệ thâm nhập vào.

Chín mươi năm về trước, người Nhật thường dùng những bảng gỗ có tranh in rất đẹp để bọc hàng xuất khẩu thực phẩm như giấy in để bọc. Người châu Âuthực sự đã ngạc nhiên bởi họ rất trân trọng những tờ giấy bọc hàng hoá. Người Nhật lại có một thái độ khác về mọi giá trị, không phải do thiếu nhận thức nghệ thuật, mà do họ biết thế giới là vô thường, nay trẻ mai già, cái đẹp dần đi xa. Đó là lý do họ gọi những bức tranh gỗ bọc hàng của họ là những bức tranh về một cuộc đời trôi nổi. Với họ mọi thứ vật chất tuy đẹp đẽ nhưng không phải là tài sản.

Cùng thời đó ở Pháp Pasteur đã phát minh ra công nghệ lên men rượu và bia (1877), theo đó phương pháp của ông được mang tên phương pháp Pasteur, mà thực ra kỹ thuật này đã từng được sử dụng hàng trăm năm trước đó ở Nhật để tạo ra rượu nếp (sake) - Người sáng chế bị lãng quên - không có tên tuổi, vì sao vậy?

Cách đây không xa lắm bác sĩ người Anh Fleming phát hiện ra kháng sinh penicilin trong phòng thí nghiệm của mình và chứng tỏ rằng nó có thể tiêu diệt vi trùng. Từ đó người ta đã bắt đầu sản xuất penicilin. Nó được gọi là thứ dược phẩm kỳ lạ và đã gây nhiều ảnh hưởng đến mức có hàng tá dược phẩm khác trong họ kháng sinh được sản xuất từ nó. Nhưng người ta đâu có biết rằng ở Nhật Bản chính loại penicilin này đã được dùng khi ướp cá khô vậy mà không ai biết đến tên người đã nghĩ ra nó. Vì sao vậy?

Lý do rất đơn giản - Người phương Đông xa xưa không quan tâm đến những phát minh vật chất mặc dù nó có tính chất hữu hiệu. Họ chỉ quan tâm về quan niệm sống - trạng thái tinh thần cao nhất, để đạt giác ngộ trong các Thiền viện, họ chỉ cảm phục những ai giảng dạy về Đạo, phương pháp Thiền, đến con đường giải thoát, hay niết bàn.

Hai quan điểm khác biệt đã dẫn đến hai chiều hướng văn minh khác nhau: Văn minh phương Tây và văn minh phương Đông.

Trong khi khoa học nghiên cứu vật chất và đạt đến mức “không còn vấn đề gì” còn tôn giáo nói về tư tưởng và đạt tới trạng thái “Tâm không”.

Người phương Tây sẽ không chấp nhận “tâm không” và không bao giờ chịu xóa bỏ các cuộc thử bom hạt nhân. Người phương Đông theo sự hiểu biết về trật tự vũ trụ của mình thì chỉ nói: “Mọi thứ có bắt đầu thì có kết thúc” - văn minh có bắt đầu thì sẽ có kết thúc, vấn đề là sớm hay muộn. Đừng bận tâm! chân lý của chúng ta về sự sống đích thực trong vô tận sẽ sống mãi.

Những nhà tư tưởng phương Tây mang tính chất phá hủy, phân tích, chắc chắn phải học từ tâm trí phương Đông có tính cách xây dựng, tổng quan - cho một thế giới bấp bênh bên bờ tự phá hủy. Sự sống có thể biến mất trong một tia chớp.

[Thelast]

35. Một cuộc sống mới

Tháng 7, năm 1977

Tại trại mùa hè, có một người đàn bà Nam Mỹ đến tìm tôi và phàn nàn. Nhiều năm nay cô ta thường hay bị nôn sau mỗi bữa ăn. Do đó cô ta trông rất gầy và tiều tuỵ. Trông cô ta không còn sức sống và trông giống như một cái sáp ong.

Bố cô ta thống trị cả gia đình và ông bảo cô ta phải ở lại nhà ông. Cô ta cảm thấy ghét điều này vì nó giống như ở tù. Thỉnh thoảng cô cố chạy trốn khỏi ông bố. Cô ta ghét cha mẹ mình đến mức không muốn ăn cái gì mà cha mẹ cô thích ăn. Cô ta hay ăn chủ yếu là trứng, pho mát và hành. Cô ta mới học Macrobiotic được vài tháng nhưng cô ta còn ăn nhiều đường sau khi ăn kiêng.

Đường làm cô ta mệt mỏi, yếu đuối và tinh thần suy nhược. Cô ta mất niềm tin vào sự sống. Cuối cùng cô ta phải đến trại Thực Dưỡng để điều trị. Sau khi gặp gỡ cô ta hỏi tôi cô ta phải làm gì. Với cô ta thức ăn tiêu hóa quá chậm bởi cô bị nôn các thứ cô ăn. Làm sao có thể chữa cho cô?

Với tôi chứng nôn mửa là do ảnh hưởng của thần kinh. Để điều trị nó, cô ta phải có sự hòa bình trong tư tưởng. Tôi bảo cô ta phải vứt bỏ mọi sự căm ghét cha mẹ. Bố cô ta hay cáu bực vì ông đã ăn đồ ăn quá dương (nhiều thịt) nó làm cho ông bồn chồn lo lắng về trinh tiết của con gái mình. Ông rất yêu thương con gái và muốn nó có hạnh phúc hôn nhân. Cô ta phải cảm ơn bố về chuyện này. Cô ta đã đồng ý với tôi.

Tôi bảo cô ta rằng phiền phức của cô ta sẽ biến mất nếu cô ta bỏ ăn đường và ăn các đồ dương không có thịt càng sớm càng tốt. Cô ta cười nhất trí và hôn tôi một cái. Sau một vài ngày tôi hỏi cô ta có còn bị buồn nôn không. Cô ta trả lời vẫn còn bị. Vài ngày sau cô ta được giúp đỡ cho vào làm việc ở trong nhà bếp và cô ta đã nhảy múa. Bệnh nôn của cô chấm dứt.

Cô ta trở nên hạnh phúc trong trại, cô ta bắt đầu một cuộc đời mới đầy hạnh phúc.