Bài học từ cá hồi Tùy chọn

[Thelast]

1. Đừng bao giờ bận tâm đến những điều không quan trọng

Tháng giêng, năm 1961

Tạp chí “Thời báo” ở Mỹ đã viết:

Mối bận tâm là gì?
Là chẳng có tiền.
Có tiền là gì?
Là chẳng bận tâm.

Khi lần đầu tới Mỹ, có một câu nói gây nhiều ấn tượng với tôi là “Đừng bao giờ bận tâm” - Nó làm tôi không thể hiểu nổi. Sau khi sống ở đây 10 năm, cuối cùng tôi nhận ra là nó bao trùm lên ý nghĩ của phần đông dân Mỹ. Đấy là đất nước của “không bao giờ bận tâm”.

Động lực thúc đẩy mạnh mẽ nhất trong đời sống Mỹ là vấn đề cái được gọi là đồng tiền - có nhiều người may mắn sau khi nhập cư ở đây đã kiếm được nhiều tiền và tận hưởng cuộc sống với nó - Do sự giầu có cực kỳ về tài sản phần đông họ phán xét sự việc theo giác quan và tình cảm. Do mọi người đều ứng xử thông qua cảm quan và các điều kiện tiền lệ mà đồng tiền cùng sự mạo hiểm đã tạo nên những người hùng ở đất nước này.

Điều đó dẫn đến kết quả là phải làm thế nào để kiếm ra tiền và làm thế nào để tạo dựng một đời sống sung túc thoải mái, và những điều này đã trở thành những mục đích chính của nền giáo dục.

Trái lại “vô sản” là một khái niệm đặc trưng của người phương Đông cổ, nền giáo dục của họ ngay từ đầu đã nhắm vào việc vươn tới điều phân định cao nhất đó là “satori” (giác ngộ) thông qua sự hiểu biết về trật tự vũ trụ - Tư tưởng này thống trị cho đến khi nền văn minh Tây phương kéo theo vật chất và khoa học công nghệ thâm nhập vào.

Chín mươi năm về trước, người Nhật thường dùng những bảng gỗ có tranh in rất đẹp để bọc hàng xuất khẩu thực phẩm như giấy in để bọc. Người châu Âuthực sự đã ngạc nhiên bởi họ rất trân trọng những tờ giấy bọc hàng hoá. Người Nhật lại có một thái độ khác về mọi giá trị, không phải do thiếu nhận thức nghệ thuật, mà do họ biết thế giới là vô thường, nay trẻ mai già, cái đẹp dần đi xa. Đó là lý do họ gọi những bức tranh gỗ bọc hàng của họ là những bức tranh về một cuộc đời trôi nổi. Với họ mọi thứ vật chất tuy đẹp đẽ nhưng không phải là tài sản.

Cùng thời đó ở Pháp Pasteur đã phát minh ra công nghệ lên men rượu và bia (1877), theo đó phương pháp của ông được mang tên phương pháp Pasteur, mà thực ra kỹ thuật này đã từng được sử dụng hàng trăm năm trước đó ở Nhật để tạo ra rượu nếp (sake) - Người sáng chế bị lãng quên - không có tên tuổi, vì sao vậy?

Cách đây không xa lắm bác sĩ người Anh Fleming phát hiện ra kháng sinh penicilin trong phòng thí nghiệm của mình và chứng tỏ rằng nó có thể tiêu diệt vi trùng. Từ đó người ta đã bắt đầu sản xuất penicilin. Nó được gọi là thứ dược phẩm kỳ lạ và đã gây nhiều ảnh hưởng đến mức có hàng tá dược phẩm khác trong họ kháng sinh được sản xuất từ nó. Nhưng người ta đâu có biết rằng ở Nhật Bản chính loại penicilin này đã được dùng khi ướp cá khô vậy mà không ai biết đến tên người đã nghĩ ra nó. Vì sao vậy?

Lý do rất đơn giản - Người phương Đông xa xưa không quan tâm đến những phát minh vật chất mặc dù nó có tính chất hữu hiệu. Họ chỉ quan tâm về quan niệm sống - trạng thái tinh thần cao nhất, để đạt giác ngộ trong các Thiền viện, họ chỉ cảm phục những ai giảng dạy về Đạo, phương pháp Thiền, đến con đường giải thoát, hay niết bàn.

Hai quan điểm khác biệt đã dẫn đến hai chiều hướng văn minh khác nhau: Văn minh phương Tây và văn minh phương Đông.

Trong khi khoa học nghiên cứu vật chất và đạt đến mức “không còn vấn đề gì” còn tôn giáo nói về tư tưởng và đạt tới trạng thái “Tâm không”.

Người phương Tây sẽ không chấp nhận “tâm không” và không bao giờ chịu xóa bỏ các cuộc thử bom hạt nhân. Người phương Đông theo sự hiểu biết về trật tự vũ trụ của mình thì chỉ nói: “Mọi thứ có bắt đầu thì có kết thúc” - văn minh có bắt đầu thì sẽ có kết thúc, vấn đề là sớm hay muộn. Đừng bận tâm! chân lý của chúng ta về sự sống đích thực trong vô tận sẽ sống mãi.

Những nhà tư tưởng phương Tây mang tính chất phá hủy, phân tích, chắc chắn phải học từ tâm trí phương Đông có tính cách xây dựng, tổng quan - cho một thế giới bấp bênh bên bờ tự phá hủy. Sự sống có thể biến mất trong một tia chớp.

[Thelast]

36. Cho tôi một phòng đựng sách

Tháng 6 - 1978

Chúng ta sống trong không khí, nắng gió, tai nghe mọi thứ âm thanh quanh ta bao bọc bởi gỗ, tường, nhà cao tầng, nhiễu ồn... Chúng ta còn bị tác động của phóng xạ và các năng lượng vô hình. Đó là sự bao vây vật chất.

Ngoài ra chúng ta còn sống trong một môi trường tâm linh. Để hiểu rõ điều này tôi sẽ nói với bạn một kinh nghiệm tôi thường có. Khi tôi sống ở San Francisco tôi có thể đọc và viết rất thuận lợi. Sau đó khi tôi về trại Vê-ga dưới chân núi Nevada - Không khí và nước ở đây rất trong sạch. Mỗi nhà cách nhau hàng cây số. Trong một môi trường trong sạch như vậy nhưng tôi lại không thể đọc và viết được. Tôi cho rằng có lẽ là do tôi quá bận với hai công việc. Một việc của trang trại và một việc của nhà xuất bản Orroville.

Mỗi sáng tôi lái xe 45 phút tới nhà xuất bản, làm việc cả ngày, về nhà là lái xe ngay đến trang trại, sau đó làm vườn và sửa chữa lau chùi xe. Tuy bận nhưng trước đây cũng thế này mà tôi luôn có thể đọc và viết ở nhà. Nhưng ở trang trại thì tôi không thể. Sau khi bán trại Vê-ga, chúng tôi chuyển về Oroville. Cuộc sống của tôi trở nên nhẹ nhàng hơn. Tôi có nhiều thì giờ để đọc hơn nhưng tôi vẫn không thể. Tôi không hiểu vì sao lại như vậy. Tôi nghĩ có lẽ do mình quá dương - già quá rồi chăng?

ở nhà mới tôi thường thu thập, tập hợp các quyển sách qua nhiều năm mà tôi có. Tôi sắp xếp chúng lại thật ngăn nắp và bỏ đi những quyển sách mà tôi không thích. Tôi càng sắp xếp sách vở ngăn nắp tôi càng có thể dễ dàng đọc sách hơn trước. Tôi nhận ra đây là một điều kỳ lạ. Tôi lại viết bài trở lại được. Tôi nhớ lại ở Vê-ga sách vở cũng được sắp xếp gọn gàng như thế nhưng tôi không đọc và viết được. Có lẽ là do ở Vê-ga nhiều học viên cứ cầm tay nhau đọc luân phiên các quyển sách của tôi nên tôi không có được một phòng đọc riêng.

Các quyển sách in lại những suy nghĩ và ý tưởng của tác giả. Khi chúng ta đọc một quyển sách chúng ta kết nối liên lạc với tác giả. ý nghĩ và tư tưởng trong các sách không chỉ nằm trong sách, chúng nhảy ra ngoài và bao quanh chúng ta. Và chúng tạo nên một môi trường tâm linh. Như vậy một điều kiện quan trọng để chúng ta có một đời sống hạnh phúc là ta phải có một môi trường tâm linh tốt bao quanh từ những quyển sách. Nếu quanh bạn có những quyển sách thù hận, căm ghét, vô bổ, thấp kém bạn sẽ trở nên thù hận, căm ghét thấp kém và vô bổ. Nếu bạn để xung quanh bạn những quyển sách khoẻ mạnh và mang lại niềm vui bạn sẽ trở nên như vậy.

Geoge Ohsawa gửi cho tôi nhièu sách từ Nhật Bản. Thày cũng gửi cho tôi nhiều sách khi tôi còn ở New York. Nhiều bạn khác cũng cho tôi sách. Mỗi quyển sách có một ý nghĩa riêng với tôi. Khi tôi thấy nó tôi không chỉ kết nối với tác giả mà kết nối cả với người tặng nó cho tôi. Khi tôi đọc bản “Đạo đức kinh” mà tôi dịch, tôi không chỉ sống với Lão Tử mà còn với người bạn đã cho tôi cuốn sách đó. Đây là môi trường tâm linh dễ chịu, vui thích và hạnh phúc từ những cuốn sách của tôi.