Bài học từ cá hồi Tùy chọn

[Thelast]

1. Đừng bao giờ bận tâm đến những điều không quan trọng

Tháng giêng, năm 1961

Tạp chí “Thời báo” ở Mỹ đã viết:

Mối bận tâm là gì?
Là chẳng có tiền.
Có tiền là gì?
Là chẳng bận tâm.

Khi lần đầu tới Mỹ, có một câu nói gây nhiều ấn tượng với tôi là “Đừng bao giờ bận tâm” - Nó làm tôi không thể hiểu nổi. Sau khi sống ở đây 10 năm, cuối cùng tôi nhận ra là nó bao trùm lên ý nghĩ của phần đông dân Mỹ. Đấy là đất nước của “không bao giờ bận tâm”.

Động lực thúc đẩy mạnh mẽ nhất trong đời sống Mỹ là vấn đề cái được gọi là đồng tiền - có nhiều người may mắn sau khi nhập cư ở đây đã kiếm được nhiều tiền và tận hưởng cuộc sống với nó - Do sự giầu có cực kỳ về tài sản phần đông họ phán xét sự việc theo giác quan và tình cảm. Do mọi người đều ứng xử thông qua cảm quan và các điều kiện tiền lệ mà đồng tiền cùng sự mạo hiểm đã tạo nên những người hùng ở đất nước này.

Điều đó dẫn đến kết quả là phải làm thế nào để kiếm ra tiền và làm thế nào để tạo dựng một đời sống sung túc thoải mái, và những điều này đã trở thành những mục đích chính của nền giáo dục.

Trái lại “vô sản” là một khái niệm đặc trưng của người phương Đông cổ, nền giáo dục của họ ngay từ đầu đã nhắm vào việc vươn tới điều phân định cao nhất đó là “satori” (giác ngộ) thông qua sự hiểu biết về trật tự vũ trụ - Tư tưởng này thống trị cho đến khi nền văn minh Tây phương kéo theo vật chất và khoa học công nghệ thâm nhập vào.

Chín mươi năm về trước, người Nhật thường dùng những bảng gỗ có tranh in rất đẹp để bọc hàng xuất khẩu thực phẩm như giấy in để bọc. Người châu Âuthực sự đã ngạc nhiên bởi họ rất trân trọng những tờ giấy bọc hàng hoá. Người Nhật lại có một thái độ khác về mọi giá trị, không phải do thiếu nhận thức nghệ thuật, mà do họ biết thế giới là vô thường, nay trẻ mai già, cái đẹp dần đi xa. Đó là lý do họ gọi những bức tranh gỗ bọc hàng của họ là những bức tranh về một cuộc đời trôi nổi. Với họ mọi thứ vật chất tuy đẹp đẽ nhưng không phải là tài sản.

Cùng thời đó ở Pháp Pasteur đã phát minh ra công nghệ lên men rượu và bia (1877), theo đó phương pháp của ông được mang tên phương pháp Pasteur, mà thực ra kỹ thuật này đã từng được sử dụng hàng trăm năm trước đó ở Nhật để tạo ra rượu nếp (sake) - Người sáng chế bị lãng quên - không có tên tuổi, vì sao vậy?

Cách đây không xa lắm bác sĩ người Anh Fleming phát hiện ra kháng sinh penicilin trong phòng thí nghiệm của mình và chứng tỏ rằng nó có thể tiêu diệt vi trùng. Từ đó người ta đã bắt đầu sản xuất penicilin. Nó được gọi là thứ dược phẩm kỳ lạ và đã gây nhiều ảnh hưởng đến mức có hàng tá dược phẩm khác trong họ kháng sinh được sản xuất từ nó. Nhưng người ta đâu có biết rằng ở Nhật Bản chính loại penicilin này đã được dùng khi ướp cá khô vậy mà không ai biết đến tên người đã nghĩ ra nó. Vì sao vậy?

Lý do rất đơn giản - Người phương Đông xa xưa không quan tâm đến những phát minh vật chất mặc dù nó có tính chất hữu hiệu. Họ chỉ quan tâm về quan niệm sống - trạng thái tinh thần cao nhất, để đạt giác ngộ trong các Thiền viện, họ chỉ cảm phục những ai giảng dạy về Đạo, phương pháp Thiền, đến con đường giải thoát, hay niết bàn.

Hai quan điểm khác biệt đã dẫn đến hai chiều hướng văn minh khác nhau: Văn minh phương Tây và văn minh phương Đông.

Trong khi khoa học nghiên cứu vật chất và đạt đến mức “không còn vấn đề gì” còn tôn giáo nói về tư tưởng và đạt tới trạng thái “Tâm không”.

Người phương Tây sẽ không chấp nhận “tâm không” và không bao giờ chịu xóa bỏ các cuộc thử bom hạt nhân. Người phương Đông theo sự hiểu biết về trật tự vũ trụ của mình thì chỉ nói: “Mọi thứ có bắt đầu thì có kết thúc” - văn minh có bắt đầu thì sẽ có kết thúc, vấn đề là sớm hay muộn. Đừng bận tâm! chân lý của chúng ta về sự sống đích thực trong vô tận sẽ sống mãi.

Những nhà tư tưởng phương Tây mang tính chất phá hủy, phân tích, chắc chắn phải học từ tâm trí phương Đông có tính cách xây dựng, tổng quan - cho một thế giới bấp bênh bên bờ tự phá hủy. Sự sống có thể biến mất trong một tia chớp.

[Thelast]

38. Trả lời phỏng vấn tạp chí Đông Tây

Tháng 12-1978

Hỏi: Xin ông cho biết quan điểm của mình về tình dục đa dạng ngày nay. Thí dụ như đồng tính luyến ái, độc thân, ái nam ái nữ, tình dục tập thể?

Đáp: mọi thứ trong vũ trụ luôn nằm trong trạng thái biến đổi. Từ chậm chuyển sang nhanh, từ lạnh thành nóng, phức tạp thành đơn giản, âm thành dương và ngược lại. Sự đa dạng về đời sống tình dục là biểu hiện của xu hướng âm: phức tạp, đa dạng và hỗn tạp. Bữa ăn của chúng ta cũng càng ngày càng âm hơn: tinh chế nhiều, đa dạng, phức hợp – Ngay cả thời tiết cũng biến đổi rất nhiều, mùa đông lạnh hơn và mùa hè nóng hơn. Không chỉ có tình dục âm hơn mà mọi thứ đều mềm hơn, giãn nở và méo mó hơn. Đó là do trái đất ngày càng âm hơn.

Đồng tính luyến ái và các dạng loạn tình dục khác mà bạn đề cập thực ra đã có từ xưa ở một số vùng địa dư đặc biệt trên trái đất, nơi đó có những điều kiện môi trường , ăn uống đặc biệt. Nhưng ngày nay nó càng lan rộng phổ biến hơn ra cộng đồng. Tôi nghĩ có nhiều nguyên nhân, nhưng một trong những nguyên nhân quan trọng là do bữa ăn hiện đại.

Chúng ta ăn nhiều đường tinh chế, do đó cả hai giới đều bị gia tăng hoóc môn nữ tính. Chúng ảnh hưởng rất nhiều tới bào thai và việc sinh nở. Các hoá chất phụ gia trong thực phẩm cũng ảnh hưởng nhiều tới thần kinh và sinh đẻ. Bên ngoài nó là biểu hiện xã hội, nhưng bên trong nó là sự vi phạm mối quan hệ nhân quả của quy luật tự nhiên và những người vi phạm thì bị rối loạn tình dục là điều không thể tránh khỏi.

Hỏi: mô hình tương lai của gia đình là gì? Là chuỗi, loạn xạ, chia ly...?

Đáp: Điều này một lần nữa lại diễn ra đa dạng, méo mó.

Dương biến thành âm và sau đó biến đổi ngược lại. Như thế sẽ có một chiều hướng gia đình diễn ra theo truyền thống và một kiểu diễn ra theo truyền thống và một kiểu diễn ra theo hiện đại. Cha mẹ có thể nuôi con trong gia đình, hoặc có thể gửi con cho một trường học để chăm sóc con cái cho mình. Tất nhiên điều này diễn ra rất đa dạng và phức tạp, mọi thứ đều có mặt trái của nó. Mô hình một gia đình khép kín có thể tốt cho đứa trẻ nhưng khi nó đã dậy thì thì nó cần phải phát triển theo kiểu riêng của nó.

Hỏi: Làm thế nào để nuôi nấng chăm sóc trẻ tốt nhất?

Đáp: Cách tốt nhất nhiều khi thành tồi nhất. Nếu nó chỉ có cha hoặc mẹ, do ly hôn hoặc chết đều là không tốt, nhưng trẻ nhỏ ngày nay thường thiếu cha hoặc mẹ hoặc thiếu cả hai ngay khi còn bé. Chúng trở nên độc lập hơn.

Tôi nghĩ phần lớn trẻ con bị ảnh hưởng từ mẹ. Nó hấp thu tâm tính của mẹ cho đến 11-12 tuổi. Điều này tạo nên tính cách của nó. Nếu người mẹ chăm chỉ nó cũng chăm chỉ. Sau tuổi 12 nó bắt đầu phát triển cá tính riêng.

Hỏi: Làm thế nào có một gia đình hạnh phúc?

Đáp: Có nhiều thứ nhưng ít nhất cha hoặc mẹ phải có trí phán đoán và nhận thức cao. Bất cứ điều gì xảy ra họ đều tìm ra cách giải quyết. Điều này làm cho gia đình bền vững.

Hỏi: Làm thế nào để cho cuộc sống tuổi già có ý nghĩa?

Đáp: Chúng ta phải hỏi điều này từ lúc còn 30 tuổi. Tuổi trẻ là để khám phá, tìm hiểu, du ngoạn, để nghe và thấy. Để nhận thức, phát hiện bản thân mình cần gì trong cuộc đời. Đến 30 tuổi ta phải thực hiện mục đích đó. Làm cho bản thân chiếm 70% - phục vụ người khác chiếm 30%. Nếu chúng ta không làm được tỉ lệ này cuộc sống sẽ cô độc. Bạn không thể tạo dựng một cuộc sống có ý nghĩa chỉ trong một vài ngày.