Bài học từ cá hồi Tùy chọn

[Thelast]

1. Đừng bao giờ bận tâm đến những điều không quan trọng

Tháng giêng, năm 1961

Tạp chí “Thời báo” ở Mỹ đã viết:

Mối bận tâm là gì?
Là chẳng có tiền.
Có tiền là gì?
Là chẳng bận tâm.

Khi lần đầu tới Mỹ, có một câu nói gây nhiều ấn tượng với tôi là “Đừng bao giờ bận tâm” - Nó làm tôi không thể hiểu nổi. Sau khi sống ở đây 10 năm, cuối cùng tôi nhận ra là nó bao trùm lên ý nghĩ của phần đông dân Mỹ. Đấy là đất nước của “không bao giờ bận tâm”.

Động lực thúc đẩy mạnh mẽ nhất trong đời sống Mỹ là vấn đề cái được gọi là đồng tiền - có nhiều người may mắn sau khi nhập cư ở đây đã kiếm được nhiều tiền và tận hưởng cuộc sống với nó - Do sự giầu có cực kỳ về tài sản phần đông họ phán xét sự việc theo giác quan và tình cảm. Do mọi người đều ứng xử thông qua cảm quan và các điều kiện tiền lệ mà đồng tiền cùng sự mạo hiểm đã tạo nên những người hùng ở đất nước này.

Điều đó dẫn đến kết quả là phải làm thế nào để kiếm ra tiền và làm thế nào để tạo dựng một đời sống sung túc thoải mái, và những điều này đã trở thành những mục đích chính của nền giáo dục.

Trái lại “vô sản” là một khái niệm đặc trưng của người phương Đông cổ, nền giáo dục của họ ngay từ đầu đã nhắm vào việc vươn tới điều phân định cao nhất đó là “satori” (giác ngộ) thông qua sự hiểu biết về trật tự vũ trụ - Tư tưởng này thống trị cho đến khi nền văn minh Tây phương kéo theo vật chất và khoa học công nghệ thâm nhập vào.

Chín mươi năm về trước, người Nhật thường dùng những bảng gỗ có tranh in rất đẹp để bọc hàng xuất khẩu thực phẩm như giấy in để bọc. Người châu Âuthực sự đã ngạc nhiên bởi họ rất trân trọng những tờ giấy bọc hàng hoá. Người Nhật lại có một thái độ khác về mọi giá trị, không phải do thiếu nhận thức nghệ thuật, mà do họ biết thế giới là vô thường, nay trẻ mai già, cái đẹp dần đi xa. Đó là lý do họ gọi những bức tranh gỗ bọc hàng của họ là những bức tranh về một cuộc đời trôi nổi. Với họ mọi thứ vật chất tuy đẹp đẽ nhưng không phải là tài sản.

Cùng thời đó ở Pháp Pasteur đã phát minh ra công nghệ lên men rượu và bia (1877), theo đó phương pháp của ông được mang tên phương pháp Pasteur, mà thực ra kỹ thuật này đã từng được sử dụng hàng trăm năm trước đó ở Nhật để tạo ra rượu nếp (sake) - Người sáng chế bị lãng quên - không có tên tuổi, vì sao vậy?

Cách đây không xa lắm bác sĩ người Anh Fleming phát hiện ra kháng sinh penicilin trong phòng thí nghiệm của mình và chứng tỏ rằng nó có thể tiêu diệt vi trùng. Từ đó người ta đã bắt đầu sản xuất penicilin. Nó được gọi là thứ dược phẩm kỳ lạ và đã gây nhiều ảnh hưởng đến mức có hàng tá dược phẩm khác trong họ kháng sinh được sản xuất từ nó. Nhưng người ta đâu có biết rằng ở Nhật Bản chính loại penicilin này đã được dùng khi ướp cá khô vậy mà không ai biết đến tên người đã nghĩ ra nó. Vì sao vậy?

Lý do rất đơn giản - Người phương Đông xa xưa không quan tâm đến những phát minh vật chất mặc dù nó có tính chất hữu hiệu. Họ chỉ quan tâm về quan niệm sống - trạng thái tinh thần cao nhất, để đạt giác ngộ trong các Thiền viện, họ chỉ cảm phục những ai giảng dạy về Đạo, phương pháp Thiền, đến con đường giải thoát, hay niết bàn.

Hai quan điểm khác biệt đã dẫn đến hai chiều hướng văn minh khác nhau: Văn minh phương Tây và văn minh phương Đông.

Trong khi khoa học nghiên cứu vật chất và đạt đến mức “không còn vấn đề gì” còn tôn giáo nói về tư tưởng và đạt tới trạng thái “Tâm không”.

Người phương Tây sẽ không chấp nhận “tâm không” và không bao giờ chịu xóa bỏ các cuộc thử bom hạt nhân. Người phương Đông theo sự hiểu biết về trật tự vũ trụ của mình thì chỉ nói: “Mọi thứ có bắt đầu thì có kết thúc” - văn minh có bắt đầu thì sẽ có kết thúc, vấn đề là sớm hay muộn. Đừng bận tâm! chân lý của chúng ta về sự sống đích thực trong vô tận sẽ sống mãi.

Những nhà tư tưởng phương Tây mang tính chất phá hủy, phân tích, chắc chắn phải học từ tâm trí phương Đông có tính cách xây dựng, tổng quan - cho một thế giới bấp bênh bên bờ tự phá hủy. Sự sống có thể biến mất trong một tia chớp.

[Thelast]

42.Trước bài học về cá hồi

Tháng 2 năm 1980

Thực Dưỡng bắt đầu từ Nhật khoảng 300 năm trước nhờ học giả Eiken Kaibara. Ông giảng dạy cách sống trường thọ. Sau đó, các bài giảng của ông được tập hợp lại trong một cuốn sách gọi là Yojokun - Những lời khuyên để sống trường thọ. Trong đó những lời khuyên chính là: ăn uống ít, ngủ ít và ham muốn ít.

Sau đó khoảng 100 năm trước một bác sĩ quân đội tên là Sagen Isskiduka nghiên cứu y học phương Đông sau khi nhận ra Tây y không thể chữa trị bệnh thận cho ông. Ông đã tìm ra tỉ lệ Na/Ka trong thực phẩm cho cơ thể chúng ta để thiết lập sự cân bằng cho thể lực và tinh thần cho con người. Và sau nhiều năm nghiên cứu Tây Y, Đông y ông đã nhận ra thức ăn là thuốc chữa bệnh cho con người. Ông thấy mọi bệnh tật và bất an trong cơ thể đều do con người ăn uống sai trái. Ông đã đặt vấn đề khoa học cho thức ăn đối với sức khoẻ và hạnh phúc của con người. Tiếng Nhật nó được gọi là Shokyo và sau đó nó được gọi là macrobiotic do một học trò của ông là Geoge Ohsawa đặt tên. Shoku có nghĩa là vật chất, khí, năng lượng tạo ra nuôi dưỡng cho một con người hoàn thiện. Yo là đạo, là con đường để thực hiện nuôi dưỡng cơ thể theo sự hiểu biết về Shoku. Shokuyo là con đường và sự hiểu biết để tạo dựng và nuôi dưỡng một con người khoẻ mạnh.

Học các bài học ăn uống rau củ, ngũ cốc từ Ishizuka, Geoge Ohsawa phát hiện ra chế độ ăn uống để chữa bệnh cho mình mà tây y không thể chữa được. Từ đó ông cống hiến toàn bộ cuộc đời mình cho việc phổ biến cách ăn này cho khắp nước Nhật. Khi nghiên cứu, ông nhận ra các tác dạng đối ngẫu của muối và Kali trong bữa ăn. Thực vật và động vật chẳng qua chỉ là biểu hiện của nguyên lý âm dương đã được nêu ra từ 5000 năm trước trong văn hóa cổ Trung Hoa (theo Lão Tử, dịch học, bát quái, âm dương, ngũ hành, châm cứu). Ohsawa thay âm dương bằng muối và bồ tạt, sử dụng các khái niệm của Vật lý hóa học hiện đại thay cho các khái niệm cổ xưa về âm dương.

Khi tôi đọc các bài giảng của Ohsawa lần đầu năm 1940 tôi rất khâm phục về kiến thức âm dương của ông. Tôi bắt đầu đọc các quyển sách của ông cùng các tạp chí có các bài giảng, bài viết của ông. Ông đề cập đến những khẩu phần ăn có chứa ngũ cốc, gạo, rong biển, cà rốt, ngưu báng và đậu đỏ. Tôi không thích ăn những thứ này và không quan tâm đến gạo lứt, mà tôi chỉ thích về nguyên lý âm dương ông nói. Gia đình và bạn bè cười tôi về chuyện âm dương và họ cho rằng đó là chuyện lỗi thời ở Nhật Bản. Các bạn tôi là những kỹ sư của các công ty lớn ở Nhật như Sony, Toyota, Datsun, Toshiba họ rất bận và bị phân hóa bởi nền văn minh Khoa học Tây Phương. Tôi là một trong các tay đua thuyền cừ khôi của lớp. Mùa hè khi đua thuyền nóng nực tôi thường hay ăn kem và chè đường, sau khi đua tập. Khi mùa thu đến, tôi thường bị đau bụng, có lần đau không thể đi được. Cha mẹ tôi mời bác sĩ cho tôi, và tôi uống thuốc phiện để khỏi đau bụng. Sau đó cứ tiếp tục mùa hè đua thuyền, mùa đông lại đau bụng, bác sĩ đến tiêm thuốc.

Thời gian này tôi gặp Ohsawa và đọc quyển sách Thiền Thực Dưỡng (Zen Macrobiotic, đã dịch sáng tiếng Việt với tên “Tân Dưỡng Sinh”), một quyển sách nổi tiếng của ông. Tôi biết được nguyên nhân đau bụng của mình là ăn nhiều kem và đường. Chúng rất âm. Kem âm vì lạnh, đường âm vì đối lập với muối. Đường làm trì hoãn các hoạt động của dạ dày. Khi mùa thu - âm đến, các chất âm này làm cho các cơ dạ dày tạo ra các hoocmon dương. Khi các cơ giãn nở (do âm) thì tiêu hóa sẽ khó khăn trong khi tiêu hóa bình thường mang tính dương - và dạ dày co bóp lại. Biết được muối rất dương tôi cho muối vào dạ dày, chẳng bao lâu kết quả tốt hơn. Tôi nghĩ là mình bắt đầu biết một chút về Thực Dưỡng. Tôi cho là mình bắt đầu khám phá ra bí mật của Thực Dưỡng. Dùng muối nhiều vào - thời đó tôi mới ngốc làm sao.

Mấy năm sau khi làm việc ở phòng thí nghiệm, tôi không có điều kiện đi ăn nên tôi thường tự nấu ăn. Tôi cứ tống bừa muối vào với dầu ăn, gia vị và cho rằng đó là Thực Dưỡng. Rồi tôi lại đau bụng, và chế độ ăn uống đó làm cho tôi càng ngày càng gầy. Bố mẹ tôi bắt đầu lo lắng. Bạn bè khuyên tôi bỏ cái trò Thực Dưỡng nhảm nhí này đi nhưng tôi không nghe. Càng ngày tôi càng gầy làm bố mẹ tôi và bạn bè rất lo lắng vì trước đây tôi là một người mạnh khoẻ (chơi các loại thể thao) bây giờ thì tôi trông như kẻ suy nhược.

Bố mẹ tôi rất căm ghét Thực Dưỡng vì nó làm tôi gầy. Còn tôi thì biết bệnh của mình. Tôi kiêu ngạo và nghĩ rằng mình hiểu Thực Dưỡng qua sự thực hành. Sau 3 năm thực hành càng làm cho mình thảm hại, tôi phải bỏ Thực Dưỡng. Bây giờ thì cái trò gầy gò này tôi chỉ cần 3 tháng là khôi phục. Từ đó tôi rút ra, nếu không hiểu biết thấu đáo về Thực Dưỡng mà cứ dương dương tự đắc và cắm đầu làm theo nó thì sẽ hết sức nguy hiểm. Nghiên cứu về sự sống là một công việc lâu dài suốt đời. Từ đó tôi mới học được bài học khiêm tốn và hiểu ra mình chưa biết đủ về Thực Dưỡng. Nó làm tôi khiêm tốn hơn và bắt đầu biết nghe ý kiến của người khác.

Khi chiến tranh kết thúc năm 1945 tôi khỏi đau dạ dày và ruột. Tôi làm việc ở nhà máy của cha tôi. Tôi ăn uống ở nhà và bỏ Thực Dưỡng. Mẹ tôi nấu ăn, bà cho tôi ăn cá hai bữa/ ngày và dùng nhiều đường cho vào món ăn. Tôi trở nên dương tính hơn. Tôi đi học nhảy kiểu Mỹ tại các vũ trường, nó là mốt thời thượng ở Nhật bấy giờ. Tôi là một tay chơi thời đó và săn đuổi gái sexy ở nhiều vũ trường.

Bố tôi lo lắng và muốn tôi lấy vợ. Hôn nhân do cha mẹ tôi sắp xếp nên họ bằng lòng cô ấy, còn tôi thì không thích lắm. Vợ tôi tự tử sau khi cưới chưa đầy một năm. Cô ta trèo núi một mình, uống thuốc độc và chết không để lại lý do. Không ai kể cả tôi hiểu được vì sao cô ấy lại làm điều đó. Cô ấy mâu thuẫn với mẹ tôi và không bằng lòng sống chung cùng gia đình tôi. Cô luôn cảm thấy căng thẳng, không có tương lai trong gia đình tôi dưới sự thống trị của mẹ tôi và anh tôi. Cô yêu cầu tôi giúp cô ta thoát khỏi hoàn cảnh như vậy.

Tôi bị choáng trong một thời gian. Tôi bị mất trí nhớ trong một tháng. Vợ tôi không phải là người hợp với tôi. Tôi không phải là người hay quan tâm đến gánh nặng của vợ con và gia đình. Tôi không biết phải làm gì. Lúc đó tôi quyết định chọn cho mình một người thày là Ohsawa.

Tôi đến gặp ông và yêu cầu ông cho tôi ở lại trường của ông. Bất cứ ai quan tâm đến Thực Dưỡng đều có thể ở lại trường của ông. Học viên được ăn hai bữa một ngày. ở đó khi học, học viên cần trả lời các câu hỏi của Ohsawa bằng kiến thức từ bản thân mình chứ không phải từ sách vở. Bài học gồm hai phần: phần học về tinh thần (âm) và phần rèn luyện thể chất (dương) - Một ngày bắt đầu bằng bơi lội, thể dục và kéo đẩy các vật nặng theo trật tự sắp xếp. Nó không chỉ làm dương hóa con người mà còn sắp xếp lại cơ thể theo trật tự. Ohsawa cho rằng trật tự là yếu tố đầu tiên của một cơ thể khoẻ mạnh. Sau đó là phần nghe giảng do Ohsawa thuyết trình. Các tin tức khoa học, kiến thức y học, các thành tựu kinh tế, cách sống hiện đại, kinh doanh, công nghiệp, tôn giáo, xã hội học, thiên văn học, vũ trụ học. Buổi trưa học viên làm việc lao động trong trường hoặc ở bên ngoài. Buổi chiều tối học ôn lại các kiến thức và phỏng vấn trao đổi lẫn nhau. Giấc ngủ là một phần quan trọng, cần phải ngủ nhanh, sâu, và ngủ ít. Đó là điều học viên phải rèn luyện và đạt được.

Các bài giảng của giáo sư Ohsawa nhằm đưa con người tới một sự nhận thức cao hơn. Nó không phụ thuộc vào vấn đề, đề tài mà giáo sư chọn để nói chuyện, dù là vật chất hay tâm linh, dù là sinh học hay vật lý, các bài giảng của ông luôn toả ra ánh sáng của sự hiểu biết về trật tự vũ trụ, tự do vô biên, yên tĩnh vĩnh cửu và công bằng tuyệt đối. Ông không bao giờ nói về cách đối trị của Tây y, Đông y hay cách chữa bệnh. Các vấn đề cơ thể bị bỏ lại sau trước sự nhận biết về bản thân. Các bài giảng của ông làm chúng tôi hiểu về tự do vô biên, công bằng tuyệt đối và tình yêu vĩnh cửu.

Cuối cùng, các học viên được kiểm tra sát hạch trước khi ra trường. Phần đông đều đạt kết quả tốt và ra trường. Họ luôn được hoan nghênh bất cứ lúc nào quay lại trường. Cái gì tạo nên sự tri ân? Sự hiểu biết về trật tự vũ trụ để kiến tạo sức khoẻ và hạnh phúc trong cuộc đời họ khiến họ tri ân. Tự do thoát khỏi bệnh tật, nghèo nàn, căm thù, sợ hãi là tấm bằng cho sự tri ân. Đó là lý do vì sao sự tri ân ở đây không bị điều khiển và kiểm soát như ở các trường học thông thường. Người học tự tri ân khi họ khỏi bệnh, hạnh phúc và họ tự thấy mình phải học tiếp.

Khi ở trường Ohsawa, tôi có cảm giác ở trong vũ trụ. Tôi không làm gì ngoài việc lau chùi dọn dẹp phòng học, nấu ăn, đọc sách tạp chí và chuẩn bị in tạp chí Thực Dưỡng.

Tôi chỉ ăn, ngủ và nghe những điều quan trọng từ Ohsawa. Tôi là một học sinh lười nhất, Ohsawa không trách tôi vì ông biết tôi là đứa nghiêm túc nhất với những điều ông dạy bảo. Tôi tự tìm ra cách sống thế nào sau một tháng ở đây. Tôi tìm ra chính tôi. Chúa Jesus nói: “Nếu ngươi biết mình, người sẽ biết rằng ngươi là con của cha, của sự sống. Nhưng nếu ngươi không biết ngươi, ngươi sẽ càng ngày càng nghèo - và thiếu thốn - Tôi tìm ra tôi, tôi không cần phải đọc nhiều sách vở. Tôi có thể dạy một điều, tự tìm ra mình: Bạn là ai - để học cách tìm ra ta là ai bạn không cần bất cứ quyển sách nào. Tất cả là một sự ngẫu nhiên, bạn đang ở đó.

Thỉnh thoảng tôi nhận ra: mọi người đều hạnh phúc, bất hạnh là do lỗi tại họ - mà thực phẩm mà bạn ăn là một trong những thứ quan trọng nhất tạo nên sức khoẻ và hạnh phúc của bạn.

Tôi quay về nhà và tiếp tục công việc ở nhà máy của cha tôi. Tính tình tôi vẫn thế, nhưng hiểu biết thì khác hẳn. Tôi trở nên mạo hiểm hơn và ngày càng muốn sống độc lập hơn. Cuối cùng tôi quyết định rời bỏ Nhật Bản để thấy một thế giới khác và xây dựng sự cuộc sống tự lập cho mình. Quyết định tạo ra hành động. Tôi từ giã gia đình và sang Mỹ bằng đường biển thời đó là 360 USD. Tôi đến San Francisco với một niềm vui lớn và ở đó từ 1951 ở tuổi 32. Một cuộc đời mới của tôi bắt đầu.

Từ đó tôi chứng kiến nhiều sự khó khăn và nỗi buồn. Vấn đề nhập cư của tôi gây rắc rối và tôi phải sang Châu QQu 1 lần và 2 lần sang đảo Bahama, cái chết của cha mẹ tôi, họ cho tôi nhiều tình thương yêu còn tôi cho họ chỉ toàn lo lắng, cái chết của các con tôi do sự kiêu căng và ngu dốt của tôi, và cuối cùng là căn bệnh của người vợ thứ hai của tôi. Tôi không chỉ vượt qua bao tuyệt vọng đó mà còn cảm ơn sự sống và tạo dựng sự hạnh phúc cho một cuộc sống tươi đẹp. Đây là thảm kịch đầu tiên để học bài học của Ohsawa.

Năm 1960 tôi bắt đầu xuất bản tạp chí Tin tức Thực Dưỡng số đầu tiên gồm các bài giảng của Ohsawa. Sau khi ông mất Lou Oles tiếp tục làm tạp chí và làm sách cùng tôi. Sau khi Leo mất, tôi tiếp tục phong trào. Quyển sách các bạn đang đọc là góp nhặt các bài học của tôi trong 20 năm gần đây nhất. Tôi tin rằng các bài giảng của tôi từ Geoge Ohsawa có thể trở thành sự giúp đỡ cho bạn và bạn có thể chúc mừng sự sống thay thế cho việc sống trong sợ hãi, vô nghĩa, tuyệt vọng và căm hận.