Nghệ Thuật Làm Vườn Tùy chọn

[huynhdoan2000]

NGHỆ THUẬT LÀM VƯỜN VÀ CÁCH TRỒNG CÁC LOẠI RAU CỦ.

1] Hàng rào :
Việc đầu tiên chúng ta phải làm là dựng một hàng rào chắc chắn để giữ gà , vịt, heo, trâu bò và dê trừu không vào phá được.Một hàng rào bằng những vật liệu địa phương tuy rẻ tiền mà cũng được việc. Nhưng tốt hơn ta nên dùng những loại cây có lá hoặc có trái có thể ăn được để dùng làm cột hàng rào.
Càng ngày càng nhiều nông gia khám phá ra là khoai mì có thể tạo thành một hàng rào vững chắc và đồng thời sản xuất nhiều củ cho gia đình và gia súc [Hình 1]. Những gốc khoai mì nên trồng gần nhau và thỉnh thoảng phải xén ngọn khi đã mọc cao. Xén thế thân cây sẽ cứng hơn và dày hơn, do đó cây khoai mì sẽ thành những cái cột rất tốt để làm hàng rào quanh sân gà vịt hoặc sân nuôi heo. Tuy nhiên, chúng ta vẫn nên dùng cột gỗ hoặc tre để đóng ở các góc.Ta có thể đào củ khoai mì ở hai bên hàng rào ăn năm nầy qua năm khác trong nhiều năm.Những nông gia thực tế chắc sẽ thí nghiệm loại hàng rào nầy.
2] Sửa soạn đất :
Hầu hết loại đất nào cũng có thể làm thành ra phì nhiêu được. Có khi đất xung quanh nhà của ta đã phì nhiêu sẵn rồi mà không biết.Nhưng nếu đất xấu quá thì có thể ta phải bón thêm phân hối hoặc phân hóa học mua ngoài thị trường.Chúng ta chỉ việc sửa lại cho đất tốt và giữ cho tốt mãi như thế.
Đất tốt cần hai điều kiện. Một là đất xốp dễ làm. Hai là có nhiều chất nuôi dưỡng cây. Chúng ta nên biết rằng phương pháp tốt nhất để tạo cho đất có hai điều kiện nầy là dùng thật nhiều phân hữu cơ, như là phân súc vật và lá cỏ, rơm và nguyên liệu tương tự.
3] Cày bừa :
Cày hoặc xới làm cho lớp đất trên mặt lộn xuống dưới không phải là phương pháp hay vì rễ cây hút hầu hết thức ăn nuôi cây ở lớp đất trên mặt. Nếu khu vườn được khởi công trồng trọt vào lúc cứng quá, thí dụ như khi phá một phần thửa ruộng để làm vườn, chúng ta có thể phải dùng một cái cuốc sới cho mặt đất sốp.
Nếu trên chốc có nhiều cỏ dại đã chết, các bạn cứ để chúng nguyên đó.Những cây cỏ nầy sẽ thối và làm cho đất phì nhiêu hơn. Những đám cỏ sống phải được nhổ đi và bỏ vào đống phân ủ, hoặc cho heo ăn.
Dun đất là bạn của nông dân, vì nó làm cho đất sốp và khí trời lọt vào được. Khi khu vườn có nhiều phân ủ thì số dun sẽ tăng lên gấp bội.
Sau khi hoàn tất công cuộc sửa soạn dễ dàng nầy,đất vườn có đủ điều kiện để ta có thể trồng hấu hết các thứ rau. Chỉ cần có một điều là phải đánh luống theo khoảng cách cần thiết cho các loại rau sẽ được đem trồng.
4] Làm cỏ và trồng trọt :
Sau khi trồng rau xong thì sẽ có sự ganh đua giũa rau trồng và cỏ dại. Lúc đó cần phải nhổ cỏ bằng tay cho đến khi rau đã lên khá cao. Sau đó ta có thể dùng cuốc để làm cỏ được. Có nhiều nông gia khuyên nên trồng trọt chung quanh các cây cối. Nhưng nhiều người khác lại không đồng ý về chuyện nầy, nhất là vào mùa nắng, vì họ tin rằng sới mặt đất cho sốp sẽ làm cho đất chóng khô và do đó mà thường làm hư những rễ cây. Để khỏi phải trồng trọt và làm cỏ, chúng ta phải áp dụng phương pháp phủ đất.
5] Phủ đất :
Phủ đất là một phương pháp cũ kỹ đặt những chất hữu cơ như rơm, cỏ đã cắt, là cây và những thứ tương tự lên mặt đất, xung quanh cây cối hoặc giữa các luống. Trong một vài trường hợp người ta chỉ phủ giữa các luống mà thôi. Đối với những cây và những bụi lớn hơn, như là bắp, cà chua, đậu bắp, hồ tiêu, và cây ăn trái, ta nên phủ ngay xung quanh thân cây.
Sau đây là một số lợi ích của phương pháp phủ đất :
1] Giữ cho cỏ không mọc lên được
2] Hút nước mưa và nước tưới, và giữ mưa lớn khỏi cuốn mất lớp đất màu trên mặt.
3] Mùa nắng, phủ đất giữ cho nắng không làm cho đất khô mau và giữ cho nước tưới khỏi phí phạm. Dù những ngày thực nóng, nếu ta dở đồ phủ lên, đất bên dưới sẽ vẫn ẩm.
4] Trong đôi ba tháng những chất phủ hư nát và thành phân bón hữu cơ có thể trộn vào với lớp đất trên mặt.
5] Phủ đất bớt được công việcdọn đất ở xung quanh những cây đang lớn.
6] Nhờ phủ đất, công việc làm cỏ bớt đi hầu như không có.
Vì thế, phủ đất giảm được lao công, sản xuất mùa màng tốt hơn và bớt được tiền phân bón [Hình 2 và 3].
6] Dẫn nước và tháo nước :
Vào mùa mưa chúng ta phải có cách làm cho thoát nước bằng cách đào những rãnh giữa các luống và đào những đường mương để cho nước chảy xuống một chỗ thấp. Nếu đất không thoát nước trong mùa trồng trọt, tốt hơn ta nên đánh những luống cao hơn, như thế rễ sẽ không bị ngập nước lâu, dù trồng loại cây chịu được nước lâu hay không chịu được ứng thủy.
Dù trong mùa nắng, vườn cũng không cần phải được tưới nước hằng ngày. Đất cũng giống như một mảnh giấy thấm. Nếu đất chắc, nước ở dưới sâu sẽ lan lên mặt đất chỗ có rễ cây. Tuy nhiên, nếu trời không mưa thì đất phải được tưới nước khi bị khô quá.
Công việc tưới nước phải đều đặn, vì để đất lúc khô lúc ướt xen kẻ nhau rất hại cho nhiều thứ rau cỏ. Nhiều nước quá thường cũng tai hại như thiếu nước. Vì vậy trong mùa trồng trọt ta phải giữ cho đất ẩm đều.
Khi cây đang ở trong thời kỳ mọc mầm thì năm phân sát mặt đất phải ẩm luôn. Về sau nầy, 5 phân sát mặt đất có thể khô được, nhưng 25 phân bên dưới phải giữ cho ẩm.
Có hai phương pháp tưới vườn. Một là dùng một cái vòi hay một cái thùng để đổ hoặc phun nước lên cây hoặc xung quanh cây. Hai là cho nước chảy vào những rãnh hoặc mương dẫn nước giữa các luống. Phần lớn các nông gia cho rằng phương pháp dùng đường mương dẫn nước tốt hơn.
Dùng đường mương dẫn nước ta có thể chắc chắn là nước sẽ thấm đến tận rễ cây. Một phần nước sẽ thấm xuống bên dưới rễ và giữ cho đất dưới sâu ẩm, do đó cũng giữ cho mặt đất khỏi khô kiệt. [Hình 4].
Trong khi đặt hệ thống dẫn nước cho những thứ rau, những luống phải đánh cho bằng để nước khỏi chảy đi mau quá không kịp thấm vào đất. Nên làm những đê cản nước bằng cách dựng một tấm ván hoặc lấy cái xuổng đắp lên để giữ nước ở lại lâu trong các đường mương [Hình 5].
Tốt nhất nên tưới cây vào lúc xế chiều, sau khi mặt trời đã xuống thấp. Một phương pháp giản tiện để dẫn nước từ giếng đến các mảnh vườn là dùng ống tre hoặc ống sắt [Hình 6].
7] Luân chuyển mùa màng :
Sau khi thu hoạch một vụ thì tùy theo mùa ta lại phải trồng một thứ khác ngay để khỏi bỏ đất hoang một thời gian nào. Mỗi loại cây lại lấy mất của đất một chút gì, nhưng lại cho trở lại một chút gì khác.Dùng phương pháp luân chuyển những mùa màng từ khu nầy sang khu khác ở trong vườn, đất có thể được nghỉ nhờ một loại cây và đất có thể phì nhiêu hơn lên nhờ loại cây khác mà chúng ta trồng thay vào đó.
Ta nên luân chuyển mùa màng dù cây cối trồng một lần mà đem lại hoa màu hàng mấy năm hay những mùa hàng năm những cây phải được trồng lại mỗi năm mỗi mùa. Đừng trồng đậu ,bắp,cà chua và các thứ khác mãi một chỗ mùa nầy sang mùa khác. Dùng lối thay đổi chỗ mỗi vụ, đất sẽ phì nhiêu lâu hơn và cây trồng cũng mạnh hơn.
Những loại rau như đậu bò [cowpea], đậu nành, đậu phụng [lạc], đậu tây, đậu ván, đậu xanh và đậu đen rất tốt để trồng tiếp theo lúa bắp cùng các loại mùa màng hút nhiều chất mùa như khoài lang và khoai mì. Những rễ các cây nầy hút một chất hơi trong không khí, mà ta không thể nếm được hoặc nhìn được, và làm cho đất có thêm chất màu. Loại hơi nầy gọi là ni-tô-den, một chất có nhiều trong các loại phân bón mà ta có thể mua được ngoài thị trường.
Dùng phương pháp trồng đậu và các loại rau khác để chế tạo “chất-bón ni-tô-den” ta làm cho đất phì nhiêu mà không tốn tiền. Ngoài ra, những hoa màu nầy có thể dùng để ăn hoặc đem bán.
Một lợi điểm khác của phương pháp luân chuyển mùa màng là đất có thể “nghỉ”. Thật vậy, thay đổi cách xử dụng đất thức nhiều cũng là một hình thức nghỉ. Chẳng khác gì một nông gia sau khi làm lụng mệt mỏi ngoài đồng trở về thấy người ta đang chơi thể thao, đá banh hay nhảy múa. Bác ta quên mệt, hăng hái tham gia và cảm thấy được “nghỉ ngơi” nhờ thay đổi hoạt động.
8] Trồng nối tiếp :
Hầu hết các loại rau đậu trồng trong vườn có thể trồng trong khoảng hai ,ba tháng hoặc hơn nữa. Vì vậy trong vườn ta không nên theo phương pháp trồng ngoài ruộng. Người làm vườn của nhà phải áp dụng cách dùng thời gian dài để trồng trọt, bằng cách cứ hai hay ba tuần lễ lại trồng một ít. Làm như thế, hoa màu sẽ không đến cả một lúc mà sẽ đến dần dần trong một thời gian dài. Bạn hãy thử thí nghiệm vào những thời gian khác nhau trong vườn riêng, và nhờ đó bạn biết được cách làm cho mùa trồng trọt trong ấp kéo dài thêm ra.
Thí dụ như trường hợp đậu bắp, ta có thể trồng một luống tuần nầy, một luống khác vào khoảng ba tuần sau, và tiếp tục làm như thế cho đến khi có được bốn, năm luống hoặc hơn nữa. Như thế một gia đình có thể có đủ đậu bắp ăn liên tiếp hàng ba hay bốn tháng. Một lợi điểm khác của phương pháp trồng nối tiếp là nếu hỏng luống nầy thì còn các luống khác mà ăn [Hình 7].
9] Trồng gì
Người ta chọn các loại rau để trồng vì người ta thích mùi vị của những thứ rau nầy. Ngoài ra, người ta còn trồng một vài loại rau vì giá trị dinh dưỡng của nó. Cũng có loại hoa màu được chọn căn cứ theo tính chất hợp thổ ngơi, hoặc vì nó làm cho đất phì nhiêu hơn. Người ta thường thích những loại cây ít bệnh tật và chống được côn trùng. Người ta còn trồng những thứ rau để dùng làm thức ăn cho heo, gà vịt và các gia cầm khác.
10] Cách thức trồng trọt :
Về mỗi loại rau định trồng, trước hết người ta phải tìm biết những phương pháp trồng trọt. Những phương thức trồng trọt do sở khuyến nông cung cấp có thể giúp người ta rất nhiều trong công việc nầy. Nhưng còn có một nguyên tắc căn bản mà người làm vườn nào cũng phải biết là không nên đánh cây lên để trồng lại trừ phi điều nầy cần thiết không thể đánh được. Những loại rau dưới đây phải được trồng trong những hộp ươm trước thì mới thu được kết quả tốt đẹp :
1- Hồi hương 2- Củ cải đỏ
3- Cải bắp 4- Bông cải
5- Cà tím 6- Xà lách
7- Hột cải 8- Hành tây
9-Cải bẹ 10- Hồ tiêu
11- Rau muống 12- Cà chua
11] Cách làm hộp ươm giống :
Nên dùng một cái hộp phẳng có thể đặt trên mặt đất một cái hộp ươm cao chừng 7 phân rưỡi, rộng 30 phân và dài 45 phân. Cái hộp như thế khá rộng để chứa đủ hạt giống cho vườn, nhưng ta vẫn có thể đem đi đem lại dễ dàng. Đáy hộp phải có những kẽ hở giữa các tấm ván hoặc có đục lỗ để thoát nước [Hình 8].
Đất trong hộp không cần phân bón, vì cây ươm không ở lâu trong đó. Đất tốt nhất cho hộp ươm giống là một phần đất, một phần phân ủ đã ải và một phần cát. Chộn kỹ và sàng qua một lớp dưới để loại bỏ những mảnh lớn. Ở đáy hộp, chúng ta để những mảnh sành vở hoặc một ít đá cuội để che những kẽ hở và những lỗ mà nước vẫn thoát được. Sau đó đặt một lớp rêu hoặc rơm để đất khỏi bị trôi mất. Sau đó đổ lên chốc đám rêu hoặc rơm loại đất chộn cho hộp ươm lên tới cách miệng hộp 1 phân rưỡi, và lấy một mảnh ván ấn xuống.
Trên mặt đất trộn, chúng ta dải một lớp mỏng đất thất mịn hoặc cát đến cách miệng hộp ½ phân [hình 9].
Nếu chúng ta chỉ muốn trồng ít hạt thuộc loại nào đó, chúng ta có thể dùng một chậu hoa hoặc một cái hộp thiếc nông lòng; cách sửa soạn giống như sửa soạn hộp ươm giống.
12] Trồng trong hộp ươm :
Trước khi gieo hạt giống trong hộp ươm, làm cho đất ẩm bằng cách tưới nước, hoặc tốt hơn nữa bằng cách để hộp ươm ngập một nửa trong nước cho đến khi đất hút đủ chất ẩm.
Khi gieo hạt, chúng ta có thể dùng một miếng gỗ mõng, như là một mảnh của hộp xì gà, hoặc một cái que nhọn để vạch thành những luống [đường] đều nhau. Những luống nầy phải sâu gấp đôi so với kích thước của những hạt giống. Sau đó chúng ta lấy đất vụn phủ kín và hơi ấn nhẹ lên.
Hộp ươm phải để trong chỗ râm, nhất là khi những hạt giống chưa mọc mầm, vào mùa nắng chúng ta có thể phủ cái hộp bằng một tờ giấy để giữ cho nó khỏi khô mau quá. Nếu hạt giống thuộc loại hay bị kiến ăn, chúng ta có thể làm những cái chống hoặc đóng chân để đặt vào những lon nước [Hình 10].
13] Tỉa bớt :
Nếu số lượng hạt giống vừa phải và gieo đều thì khỏi cần phải tỉa bớt cây con, nhưng thường thường các nông gia hay gieo hạt giống quá nhiều so với số lượng cần thiết. Để có những cây non mạnh mẽ, ta nên nhổ bớt những cây chen chúc nhau quá cho những cây còn lại có rộng chỗ để mọc.Trước khi tỉa ta phải sửa soạn sẵn một hộp ươm khác cho những cây bị nhổ lên. Trước khi nhổ những cây con, hộp ươm phải được tưới nước cho đất lỏng ra. Tỉa cây phải dùng một cái que nhọn lớn bằng cây bút viết để nhấc cây ra khỏi đất mà không làm đứt rễ. Cây nhổ lên phải được trồng vào hộp ươm đã sửa soạn sẵn và tưới nước nhè nhẹ.
14] Trồng lại :
Những cây nhỏ cần trồng lại phải để mọc khá lớn để chịu đựng được sự đào lên trồng xuống. Chúng ta phải nhớ tưới nước hộp ươm trước khi nhổ những cây con lên cho dễ nhổ và khỏi đứt nhiều rễ. Trong khi nhổ ta phải dùng một cái que nhỏ đào thêm một ít đất dính vào rễ. Một cái bay làm vườn, một con dao nhỏ hoặc một cái que mỏng là dụng cụ tiện lợi để đào những cây ra khỏi hộp ươm. Đồ đựng để chuyển những cây nhỏ là một cái giỏ con nông lòng hoặc một tàu lá chuối. Dùng con dao con, cái bay hoặc cái que, người ta đào một cái lỗ nông trong đất và cẩn thận đặt cái cây con vào đó ở cùng độ sâu như trước, không tơ hề đến cục đất xung quanh đám rễ. Cái cây phải được giữ thẳng trong tay và cái lỗ được lấp đi cho đến khi xung quanh thân cây thành một mô đất nhỏ. Ta phải lấy tay hơi ấn đất xuống, nhưng phải cẩn thận đừng làm quá mạnh để khỏi đứt rễ.
Cây con mới trồng lại phải được tưới nước ngay. Nước sẽ ép nhẹ đất quanh những rễ và xung quanh thân cây sẽ chũng xuống. Chỗ chũng nầy phải được lấp đầy hoặc phủ bằng đất rời để đỡ thân cây và giữ nước khỏi bốc hơi mau và đất ẩm khỏi đóng bánh xung quanh cây. Trồng lại phải có hàng lối tùy theo cây.
15] Hộp ươm hiệp lực :
Trong những vườn nhà, chúng ta muốn trồng các thứ rau luôn luôn, để có thể hái ăn dần trong nhiều tháng. Nếu cứ hai hay ba tuần mỗi người lại gieo một hạt giống thì mất công và rắc rối quá. Tại nhiều làng ở Phi Luật tân những nông gia tập hợp lại, và mỗi người được cắt cử gieo một loại hạt giống nào đó trong hộp ươm của mình để cho các láng giềng đến lấy về trồng lại vào vườn riêng.
Một gói hột giống thường thường dư nếu chúng ta trồng một khu vườn. Nếu chúng ta xin hạt giống của chính phủ, chúng ta sẽ được dễ dàng nếu chúng ta lấy danh nghĩa một nhóm người để xin đủ cho tất cả chúng ta hơn là xin mỗi thứ một gói cho mỗi thửa vườn. Người cầm đầu có thể chọn một nông dân để trồng một hộp hạt giống rau diếp cho tất cả mọi người, một người nữa trồng cà chua, và cứ thế, cho tất cả các loại hạt giống. Hai hay ba tuần sau người nông dân được cắt cử lại ươm một hộp hạt giống nữa cũng thứ rau đó, để cho việc trồng nối tiếp có thể được thực hiện một cách dễ dàng.
16] Chọn lựa hạt giống :
Tiền mua hạt giống mà chúng ta dùng chỉ là một phần rất nhỏ của tiền hoa màu mà chúng ta thu hoạch được.Để được tưởng thưởng cho công lao và thì giờ săn sóc vườn tược của chúng ta phải luôn luôn dùng hạt giống tốt nhất mà chúng ta có thể kiếm được. Nhân viên Sở Khuyến nông có thể cung cấp cho chúng ta hạt giống chọn lọc của hầu hết các loại rau cỏ trong nước và một số hạt giống nhập cảng. Nếu chúng ta áp dụng phương pháp Hộp Ươm chung, người nông dân gieo hạt giống nào thì được quyền chọn để lấy hạt giống của bất cứ người nào có tham gia trồng bằng hạt giống đó.
Nếu chúng ta trồng bằng hôm hay bằng củ, Chúng ta phải chọn ở những cây cái khỏe mạnh và có một sức sản xuất khá về phẩm cũng như về lượng.
17] Sới đất :
Sới đất là giữ cho đất khỏi bị cỏ mọc ám, và đất được sốp dễ sới lên. Trong vườn, cái cuốc là dụng cụ tốt nhất để làm công việc nầy, nhưng bồ cào cũng dùng được. Nông dân nào cũng có thể làm lấy cái bồ cào bằng những que nhọn bằng tre.
Sới đất phải giữ đừng bao giờ sới sâu quá để chạm vào rễ. Về đậu ,cà chua và bắp ta phải sới đất thật nông mới được.
18] Phương Pháp Trồng Trọt Trong Vườn :
Có nhiều phương pháp khác nhau để sửa soạn khu vườn của chúng ta.Nhờ kinh nghiệm chúng ta biết cách sửa soạn nào tốt nhất tùy theo với đất đai và khí hậu của xã ấp, và các loại cây khác nhau.
Trồng thành hàng : Một “hàng” là một luống rất nhỏ để trồng hạt giống. Ta có thể soi hàng nầy bằng một cái gậy nhọn hoặc bằng góc một lưỡi cuốc, và được soi sâu hơn kích thước của hạt giống một chút.
Trồng thành luống : Một cái luống hoặc mương hình chữ V cốt để trồng sâu, và để tưới nước rễ cây. Người ta trồng luống những giống bắp [ngô], dưa và bầu. Hạt giống được giống bên cạnh luống, và khi cây lớn lên, ta lấy cuốc kéo đất ở bên kia luống xung quanh cây, làm cho cái cây như mọc trên một đống đất tròn nhỏ và làm mất luống đi.
Trồng thành mô : Người ta thường hay trồng 3 hay 4 cây trong một vòng tròn nhỏ, đường kính từ 30 đến 45 phân.Thường người ta trồng gấp đôi số hạt giống trên các mô cách đều nhau, và khi cây đã cao lên, người ta sẽ nhổ tất cả chỉ để lại cây mạnh nhất.
Trồng sen kẻ : Có một cách để thu được số sản xuất tối đa và có nhiều loại hoa màu khác nhau trong khu vườn nhỏ của chúng ta là trồng các loại mau lớn giữa những loại lớn chậm. Chúng ta cũng có thể trồng thêm một loại giữa các luống sắp sửa thu hoạch. Thí dụ, ta có thể trồng cải bắp [ngô] một tháng trước khi bẻ ông.
19] Khoảng Cách Giữa Các Cây :
Trong những bài chỉ dẫn trồng trọt cho những loại rau cỏ chúng ta thấy những lời chỉ dẫn về khoảng cách giữa các luống. Chúng ta không bị bó buộc phải theo đúng những ý kích nầy, bởi vì các nông gia theo những cách thức khác nhau. Nhiều chuyên viên bảo rằng chúng ta phải trồng bắp thành luống cách nhau một thước. Điều đó có thể tốt cho những thửa ruộng lớn vì người ta cần chỗ rộng để người nông dân với con trâu kéo đằng trước có thể đi giữa các luống được. Nhưng trong vườn nhà chúng ta có thể trồng sát nhau hơn thế, vì chúng ta có thể sới đất bằng tay, và vì chúng ta có thể bón nhiều phân trong vườn hơn là ngoài ruộng rộng lớn. Chúng ta sẽ theo những điều mà kinh nghiệm đã dạy cho chúng ta về khoảng cách như thế nào tốt nhất, để chúng ta có thể làm cho chỗ chúng ta ở thành chỗ có nhiều rau cỏ. Chúng ta có thể thực hiện được điều nầy nhờ chăm sóc đất đai cẩn thận.
20] Bệnh Tật và Côn Trùng Phá Hoại Cây Cối :
Người nông dân nào cũng có lúc phải làm chiến sĩ, tranh đấu chống những kẻ thù của vườn tược. Côn trùng, sâu bọ và bệnh tật là những kẻ thù chính.
Đây là một điều lạ kỳ mà nhiều nông dân đã nhận thấy về những bệnh của cây cối. Nếu chúng ta có đất phì nhiêu, với nhiều lá, cỏ và rơm ải lẫn trong đó tạo thành những hóa chất tự nhiên, và nếu chúng ta dùng hạt giống mạnh và săn sóc cẩn thận vườn của chúng ta, cây cối chúng ta trồng sẽ ít khi đau ốm. Cây cối như thế, cũng như đứa trẻ, cha mẹ khỏe mạnh, có nhiều đồ ăn bổ dưỡng và sống trong căn nhà sạch sẽ khang trang, sẽ ít đau ốm hơn những trẻ khác. Cơ thể của nó chống lại được nhiều bệnh tật, dù rằng trong khi đó nhiều đứa khác mắc phải. Chúng ta đã thấy điều nầy xẩy ra nhiều lần. Chúng ta phải nhớ rằng cây cối cũng chống được bệnh tật nếu được nuôi dưỡng tử tế và săn sóc cẩn thận.
Có nhiều thứ thuốc khác nhau để đem ra dùng chống lại những kẻ thù của vườn tược. Nhiều thứ thuốc được chế tạo dưới hình thức nước để phun hay bột để rắc. Vì mỗi nông dân phải có một ống phun thuốc để dùng khi côn trùng , sâu bọ và bệnh tật phá hoại cây cối của mình. Nếu mình không thể mua riêng một cái ống bơm phun thuốc, chúng ta hãy theo tinh thần cộng tác tập hợp mấy người láng giềng lại với nhau và mua chung một cái cho mọi người dùng. Chúng ta không phải là những “bác sĩ” chuyên về bệnh tật và côn trùng phá hoại cây cối, vì thế chúng ta không thể biết hết các phương pháp chống lại những kẻ thù. Mỗi khi chúng ta một bệnh tật hoặc một con côn trùng nào phá cây cối mà chúng ta không biết thuộc loại gì, chúng ta nên đi mời “bác sĩ” chữa cây cối, đó là nhân viên Sở khuyến Nông. Thường thường ông nầy có thể bảo chúng ta biết phải làm gì, và chúng ta có thể kiếm thuốc men đó ở đâu. Nêu ông ta không biết , ông ta có thể nhờ nhiều người trong chính phủ là những người có thể chỉ cho ông ta, và ông ta sẽ bảo lại chúng ta. Nhưng điều quan trọng nhất mà chúng ta phải nhớ là điều mà chúng tôi đã nói ở trên : “Những cây khỏe mạnh trên đất phì nhiêu ít khi bị bệnh” .
21] Chỉ Dẫn Cách Trồng :
Mỗi loại rau chúng ta trồng lại có một thói quen khác nhau. Chúng ta đã biết được lúc nào nên trồng, cách thức săn sóc, khỏang cách giữa cây nọ với cây kia, và thời gian gặt hái của nhiều loại rau.
Bây giờ là lúc chúng ta sắp sửa thành lập một cái vườn, chúng ta sẽ muốn trồng nhiều loại rau khác mà chúng ta chưa thử bao giờ. Để thành tựu trong việc trồng những loại rau cỏ mới, chúng ta phải hỏi ý kiến của nhân viên Sở Khuyến Nông về cách thức chỉ dẫn trồng nhiều loại rau hợp với vườn rau của nhà riêng.
22] Nấu Nướng :
Trong nhiều bài chỉ dẫn về rau có một đoạn nói về cách nấu nướng. Hầu hết các bà nội trợ đều biết cách nấu nướng các thứ rau đậu một cách khéo léo ngon lành. Đoạn nầy được viết ra để dành cho những người lần đầu tiên thử nấu một trong những thứ rau mà chúng tôi đã nói trong bài nầy.
Có một điều quan trọng chúng ta đang học lại của những tay đầu bếp là bất cứ loại rau nào chúng ta cũng đừng nấu với nhiều nước quá và đừng nấu lâu quá. Các bà ở thôn quê đã biết từ lâu rằng nếu chúng ta nấu lâu quá, mùi vị của các món ăn sẽ kém ngon đi.
Bây giờ các bác sĩ lại cho chúng ta biết thêm một lý do khác nữa. Họ đã khám phá ra rằng nấu nhiều nước quá làm cho rau đậu mất nhiều chất quý báu mà thân thể chúng ta cần dùng. Khi chúng ta đổ bỏ nước rau, chúng ta thường đổ mất phần bổ dưỡng nhất của rau.
Một bà ở thôn quê nổi tiếng về nấu nướng đơn giản mà lại ngon miệng có nói rằng :
“ Với những thứ rau tươi, tôi chỉ dùng vừa đủ nước để có thực nhiều hơi nước và để cho hơi nước nấu chín rau.
“ Một khi rau đã mềm, nhưng không rừ quá, tôi mới bắt cái nồi ra khỏi bếp.
“ Nước còn lại trong nồi tôi thường chắt ra để cho vào nồi súp.”

[DIEUHANG]

Xin cám ơn bạn HuynhDoan nhé. Bạn đã cho tôi kiến thức về trồng cà rốt và mè. Tôi sẽ in ra và làm tư liệu để cho lần thử nghiệm trồng cà rốt lần 3 này. Theo tư liệu trên cũng như kinh nghiệm bạn Hasua đến tháng 11,12 mới thích hợp trồng cà rốt. vậy thì phải chờ đến thời gian đó mới ra tay thôi. Xin cám ơn,cám ơn!!

[huynhdoan2000]

Cô DH ơi,
Đệ đang lục lọi tìm tòi cách trồng những thứ cây TD chủ lực...Đệ nhận thấy "hình như" chúng nó đều được trồng bằng phân hóa học và thuốc!!!
Nếu có thể chúng ta cũng nên thử trồng theo ý riêng của mình...

CÂY BÍ ĐỎ
Tên khác : bí ngô, bí ử, bí rợ, bầu lào.
Tên khoa học : Cucurbita pepo L.
1.Kỹ thuật gieo trồng :
a]Thời vụ : Gieo hạt từ tháng 10, tháng 11 đến tháng 1 năm sau.
Vụ gieo tháng 10 , tháng 11 sẽ ra quả vào tháng 12, tháng 1.
Vụ gieo tháng 12, tháng 1 sẽ ra quả vào tháng 2, tháng 3. Gieo sớm quá hoặc gieo muộn hơn, lúc ra hoa, quả gặp rét hoặc mưa sớm sẽ thất thu, cây mau rạc.
b] Làm đất , bón lót và trồng : Bí đỏ có bộ rễ rất phát triển nên có khả năng chống hạn rất cao. Do đặc điểm này, muốn trồng bí đỏ đạt năng suất cao cần phải làm đất sâu và kỹ. Trồng bí đỏ theo những hốc thẳng hàng, hốc sâu 30m – 40cm, rộng 40 – 50cm, cách nhau từ 2m đến 3m tùy theo đất xấu hay tốt: giữ mật độ 2000 – 2500 cây /ha, mỗi hốc gieo 5 – 6 hạt cách đều nhau, gieo hạt xong lấp lên một lượt đất mỏng 2 –3cm rồi tưới nước giữ ẩm.
Bón lót cho bí đỏ chủ yếu là bón theo hốc, sau khi bổ hốc rồi, để 2 – 3 ngày cho hả đất rồi mới bón phân, bón xong trộn với đất đảo đều lại để 2 – 3 hôm nữa mới gieo hạt bí. Một hecta bí đỏ cần bón lót 15 – 18 tấn phân chuồng, 20 – 30kg lân và ka li nguyên chất. Đất đồi, đất chua mặn chú ý bón thêm 600 –800kg/ha vôi vào lúc làm đất.
2. Chăm sóc :
a] Tưới nước, bón thúc : Bí đỏ ở giai đoạn cây con cần tưới nước giữ ẩm đất 50 – 60% độ chứa ẩm đồng ruộng.
Đến khi quả phát triển tưới thêm lần nữa hoặc kết hợp bón thúc bằng phân nước để quả đẫy sức.
Bón thúc cho bí đỏ vào hai thời kỳ :
--- Thời kỳ cây dài khoảng 40 – 50cm ; bón phần phân đạm pha loãng 1/200 tưới rộng quanh gốc, nếu bón bằng phân chuồng ngâm thì xới đất xong hãy bón.
--- Thời kỳ ra nụ ra hoa, tập trung bón cho đợt nầy để cây kết quả nhiều hơn, quả to và chắc, bón bằng phân đạm, phân mục rải quanh gốc rồi lấy cuốc xáo đất ở rãnh và mép luống vun lấp phân đi, sau đó ít hôm thì tưới nước.
b] Bấm ngọn, nhánh, tỉa hoa đực và lá vàng : Khi bí đỏ bò dài trên dưới 1m thì lấy đất chặn lên ngang đốt dây như đối với bí đao [cách 1 –2 đốt lại chặn, 3 – 4 ngày lại chặn một lần] để bí đỏ ra rễ phụ tăng thêm khả năng tìm kiếm thức ăn nuôi cây, đồng thời để dây bí bám chắc vào đất, khỏi bị gió lật làm dập dây, hại hoa quả sau này. Kết hợp bấm ngọn để bí ra nhánh. Mỗi cây chỉ để 2 – 4 nhánh, còn thì bấm làm rau ăn. Hoa đực ở bí đỏ rất nhiều [ gấp hơn hai chục lần hoa cái] do đó khi hoa cái đã thụ phấn thì nên cắt bỏ bớt hoa đực trên cành, tỉa bỏ cả các cành con kém phát triển, tỉa những đám lá già và lá mọc trùm lấp chem chúc cho thoáng để ong bướm dễ tím hoa, nhờ đó tăng tỷ lệ đậu quả của bí đỏ lên rất nhiều.
c] Thụ phấn bổ khuyết cho hoa cái : Thường thì hoa đực và hoa cái trên một cây bí đỏ nở hoa không đều, có khi hoa đực nở trước vài ba ngày, mà hạt phấn chỉ thụ tinh được trong có vài giờ, vì thế sự thụ phấn thường nhờ côn trùng đem hạt giống hoa đực từ cây khác đến, tỷ lệ đậu của bí đỏ có thể đạt 70 – 80% , nhưng do tác nhân thụ phấn đến không kịp thời nên tỷ lệ này rất thấp. Vậy cần phải thụ phấn bổ khuyết [ thụ phấn nhân tạo] cho bí đỏ. Vào quảng từ 7 – 9 giờ sáng, đi ngắt lấy hoa đực, bỏ hết đài và cánh hoa rồi nhấn nhị đực lên đầu vòi nhụy của hoa cái ; hay lấy que cặp ít bông chấm nhẹ lấy phấn ở nhị đực rồi quét lên nuốm nhụy cái. Được thụ phấn như thế đảm bảo chắc chắn quả sẽ đậu.
3. Thu hoạch và để giống bí đỏ
Có thể thu non để ăn ngay, thu non bí ra hoa quả nhiều đợt, dây trẻ lâu. Nhưng để bảo quản dự trữ và để giống thì phải thu bí già. Bí già khi vỏ quả cứng, có màu vàng, có phấn quả, cuống vàng và cứng, [sau khi thụ phấn độ 3 – 4 tháng tùy giống sớm hay muộn], dùng dao cắt cả cuống, về bôi vôi vào nuốm quả, gác lên giàn cất giữ như bí xanh.
Để giống cần chọn quả già, đều quả, quả nằm trên dây chính, chỉ lấy những quả ở đoạn giữa. Bổ ra lấy hạt, đãi rửa sạch, phơi khô cất giữ đến vụ sau. Năng suất bí đỏ trung bình 20 – 30 tấn/ha.

[huynhdoan2000]

TỔ CHỨC VƯỜN RAU TỰ TÚC TRONG GIA ĐÌNH
Gia đình ở nông thôn, thành thị cũng như bếp ăn tập thể, rất cần có vườn rau tự túc hoặc theo mùa vụ hoặc quanh năm. Nếu kết hợp tổ chức tốt việc chế biến dự trữ thì có nhiều khả năng giải quyết nhu cầu rau ăn mà lại ngon, rẻ, thuận tiện hợp khẩu vị.
1. Chọn cây trồng :
Do đất ít, hẹp, dễ bị cớm, nên cần chú ý chọn các loại rau :
--- Có năng suất cao [nếu là dự trữ chế biến], nhiều chất dinh dưỡng, thu hoạch kéo dài, ít chiếm đất bề mặt, dễ chăm bón, luân canh không nghiêm khắc lắm, dễ trồng xen, trồng gối, kết hợp làm hàng rào vườn, mái cho mát.
--- Nếu ở thành phố, chọn cây ít bị sâu bệnh, dễ tận dụng khoảng trống của nhà nhiều tầng, chịu rợp, cớm bóng.
--- Chủ yếu là rau xanh ngắn ngày hoặc lưu niên, để thu hái liên tục, mùa nào thứ ấy, đảm bảo yêu cầu rau tươi, rau ăn sống.
--- Thị trường ít có, hoặc chỉ có lúc chính vụ, phẩm chất không tốt.
Từ đó, cơ cấu các loại rau nên có :
+ Rau gia vị : ớt, tỏi, hành, mùi, tía tô, kinh giới húng.
+ Rau ăn lá : mồng tơi, cải canh, rau đay, rau ngót, rau muống, su hào, cải bắp.
+ Rau ăn quả : đu đủ, đậu cô-ve , đậu đũa, đậu bạch biển, cà tím dài, cà pháo, mướp. Trong những loại nầy, cần trồng một số cây lưu niên như đu đủ, ớt [3 – 5 năm], rau ngót, cà tím dài [2 năm] cà pháo [2 năm], đậu bạch biển, đậu khế, đậu kiếm.
2. Bố trí tận dụng đất đai, diện tích :
--- Hàng rào vườn : trồng rau ngót, mồng tơi leo.
--- Đất trống, sân nhà, ao hồ : trồng cây bò thành giàn như mướp, bí xanh, đậu bạch biển, đậu khế, mướp đắng, bầu…
--- Chỗ râm mát : trống lá lốt, một số gia vị.
3. Chăm sóc, bảo vệ :
Là đất vườn cạnh nhà, có phần thuận tiện, ngược lại cũng có phần khó khăn :
--- Nhiều gia đình trồng, mỗi người một loại rau, thời vụ khác nhau, trên đất luôn luôn có cây rau, sâu bệnh, chuột phá mạnh, người phòng trừ trước, kẻ làm sau, cho nên sâu bệnh, côn trùng dễ gây hại. Cần chú ý kiểm tra phát hiện sớm diệt lúc sâu mới phát sinh. Cần quy ước với nhau vệ sinh vườn tược cùng lúc diệt trừ.
--- Tốt nhất là dồn phân chuồng, phân bắc bón lót sâu, sau đó bón thúc bằng nước giải, và một ít phân đạm hóa học, vừa liền cây, tăng độ phì cho đất, vừa hợp vệ sinh. Thường xuyên tận dụng lá xanh, lá rau, cỏ tươi băm nhỏ, ủ vào hố [xây gạch] hay thùng phuy chôn ngầm, để làm nguồn phân tưới rất tốt.
--- Cây rau sợ úng hơn sợ hạn. Vườn rau gia đình thì phân tán, mặt bằng nhấp nhô, vườn tược cao thấp, dễ có hiện tượng nhà này hạn, nhà kia úng. Cho nên việc chăm sóc trước, trong và sau khi mưa phải rất chú ý làm sao thoát nước nhanh, thuận chiều, bảo vệ sản xuất chung cả khu vực.
4. Thu hoạch, sử dụng sản phẩm :
Sản xuất chủ yếu là tự túc trong gia đình. Song không thể đủ chủng loại. Do đó có loại thừa, loại thiếu, tất nhiên có tính chất trao đổi một phần nhỏ hàng hóa dự trữ. Ví dụ đậu cô ve, vừa ăn quả tươi, khi cần để già lấy hạt. Xà lách nhổ cả cây, rau diếp tỉa lá ăn dần. Mỗi gia đình, bếp ăn tập thể nên có giàn giáo chắc chắn để bảo quản rau [khoai tây, bí, khoai sọ…] và một số vại, lọ, để muối dưa, cà, hành, kiệu, làm tương ớt, cà chua. Rau trồng ở gia đình nên tận dụng cả vào việc chăn nuôi và tiết kiệm là kinh tế nhất.
Trồng rau ở nhà gác trong thành phố.
Nhiều nước trên thế giới, có công nghiệp phát triển, đã bán các loại đất bột, phân hóa học tổng hợp, hạt giống, thuốc phòng trừ sâu bệnh, cỏ dại, các loại chậu, cây leo, dây buộc bằng chất dẻo, cho các gia đình trồng rau tại nhà. Một số nước đã trồng rau trong chậu, thùng gỗ… ngay trong thành phố đông dân, chật hẹp.
Ở ta, lâu nay đã có những hộ ở nhà gác vẫn trồng rau.
--- Về đất trồng : lấy bùn cống, bùn áo, đất quét sân, phù sa sông…đựng vào thùng gỗ, giành có lót pôliêtilen , rồi đặt tại ban công, ngoài hành lang, trên tầng thượng ; hoặc đặt ngay cửa sổ có ánh mặt trời. Có thể nối thành giàn ra ngoài nhằm tạo ra những khoảng trống cho cây leo thành 1 mặt phẳng lộ thiên.
--- Về loại rau : nếu có thùng, vại, đổ đất dày 0,60cm – 1m thì nên trồng cây dài ngày, 1 –2 gốc, có thu hoạch cao, thường xuyên như ớt, cà chua, mướp, cà tím dài…Nếu có chậu rộng, đổ đất mỏng 20 – 40cm, nên trồng cây ăn rễ nông, ngắn ngày ; rau cải, rau gia vị, đậu cô ve, cà rốt, xà lách.
--- Chăm bón : tận dụng nước rửa mặt, nước vo gạo để tưới. Rắc đất đèn, dầu hỏa quanh chậu, thùng để trừ kiến. Dùng vải màn làm thành vợt để bắt ong, bướm, côn trùng phá hại…Dùng các loại nguyên tố vi lượng để điều khiển cây ra hoa, đậu quả như hàn the [có Bo], thuốc tím [có mangan], phèn xanh [có sulfat đồng]…hoặc dùng chất kích thích thực vật để chóng có quả, rút ngắn thời gian sinh trưởng. Nên tận dụng bùn cống rãnh bón thêm vào gốc.
Tuy việc trồng rau này có nhiều mặt lợi ích nhưng phải chú ý đến đảm bảo vệ sinh và mỹ quan thành phố.

[huynhdoan2000]

LÚA MÙA, LÚA ĐỊA PHƯƠNG

PHÂN BIỆT CÂY LÚA ĐỊA PHƯƠNG VÀ CÂY LÚA CAO SẢN

LÚA ĐỊA PHƯƠNG
1. Rễ : nhiều hơn
2. Thân : Nhiều lóng, lóng dài và thành lóng mỏng [trên 16 lóng]
-- Cao giàn, yếu mạ
-- Dễ đổ ngã
-- Có khả năng cho nhiều chồi nhưng tốc độ ra chồi chậm
-- Thân mọc xòe
3. Lá :
-- Nhiều lá, lá dài, mỏng và cong rủ
-- Màu lá xanh nhạt
-- Bẹ lá không ôm kín thân
-- Góc lá cờ nghiêng, bẹt hoặc rủ
4. Bông :
-- To bông, nhiều hạt mỗi bông
5. Các đặc tính khác :
-- Thời gian sinh trưởng thường dài
-- Có phản ứng với ánh sáng ngày ngắn nên thường có giai đoạn ngưng tăng
trưởng, làm kéo dài thời gian sinh trưởng
-- Giống lúa không chịu phân
-- Không trồng dầy được

LÚA CAO SẢN
1. Rễ : Ít hơn
2. Thân :
-- Ít lóng, lóng ngắn và thành lóng dầy [12 – 16 lóng]
-- Thân thấp, cứng cây
-- Khó đổ ngã
-- Khả năng cho chồi ít hơn, nhưng tốc độ ra chồi nhanh
-- Thân mọc thẳng đứng
3. Lá :
-- Lá ít hơn, lá ngắn, dầy và thẳng đứng
-- Màu lá xanh đậm
-- Bẹ lá ôm sát thân
-- Góc lá cờ thẳng đứng
4. Bông :
-- Bông ngắn, ít hột
5. Các đặc tính khác :
-- Thời gian sinh trưởng ngắn [dưới 5 tháng]
-- Không phản ứng với ánh sáng ngày ngắn hoặc ít
-- Giống lúa chịu nhiều phân
-- Có thể sạ, cấy dầy hợp lý


KỸ THUẬT TRỒNG LÚA ĐỊA PHƯƠNG

Khác với lúa cao sản ngắn ngày, lúa mùa có nguồn gốc địa phương quen thuộc với nhân dân ta, các biện pháp kỹ thuật canh tác đã được tích lũy qua kinh ngiệm lâu đời và đã thành tập quán. Tuy nhiên với yêu cầu ngày càng tăng về lương thực, trong khi năng suất vụ mùa thường không cao và bấp bênh, không ổn định, các biện pháp kỹ thuật canh tác lúa mùa cần phải được xác định lại trên cơ sở khoa học vững chắc, phù hợp với tình hình sản xuất tại địa phương, kết hợp với kinh nghiệm quí báu sẵn có của bà con nông dân.
1.Giống lúa :
Hầu hết các giống lúa mùa đều có cảm ứng với ánh sáng [tính quang cảm] chỉ cho thu hoạch vào những thời gian nhất định trong năm, dù thời gian cấy có khác nhau [ nên gọi là lúa mùa tức là lúa trổ và chín theo mùa]. Lợi dụng đặc tính nầy ta cần chọn những giống lúa có thời gian thu hoạch vào lúc mực nước ruộng vừa cạn hoặc trước khi nước ngập để đảm bảo năng suất.
Ngoài ra giống lúa được chọn cần phải thích nghi với môi trường canh tác như : chịu phèn, chịu ngập sâu, chịu mặn… đồng thời phải có kiểu hình tiến bộ như cứng cây, bộ lá xanh, ít mềm rũ, chiều cao cây vừa phải.
Những giống lúa thuộc loại hình to bông, thường cho cây, lá lớn và ủ rũ. Trong giai đoạn cây lúa mang hột nếu gặp gió to, hoặc những năm mưa kéo dài thường bị đổ ngã, năng suất không ổn định. Ngược lại, các giống lúa thuộc loại hình nhiều bông, có hình thái tiến bộ hơn, cho năng suất ổn định và có khả năng thích nghi trong điều kiện thâm canh như chịu cấy dày, nhiều phân.
Điều quan trọng kế tiếp là giống lúa đem trồng phải thuần [rặc] giống, trổ và chín đồng loạt, chiều cao đồng đều, phẩm chất tốt và thuần nhất. Một giống lúa trồng trong điều kiện khắc nghiệt như khô hạn, phèn mặn, nước sâu…thường có khuynh hướng chuyển thành gạo đỏ [ như Nàng tây, Huyết rồng, Trường hưng…] cho nên sau mỗi vụ lúa cần tuiyển chọn kỹ phần lúa dùng làm giống cho vụ sau.
2.Mùa vụ :
a.Cơ cấu thời vụ :
Tại những vùng lúa tăng vụ ta có thể bố trí lắp vụ 2 bằng lúa mùa trên chân ruộng hè thu sớm [hè thu có thể sử dụng lúa ngắn ngày và bằng phương pháp sạ khô] miễn sao bảo đảm đủ thời gian theo yêu cầu tăng trưởng của cây lúa. Hoặc vụ hè thu trồng màu rồi cấy lúa mùa chính vụ.
b.Thời gian gieo cấy thích hợp :
Vì hầu hết các diện tích canh tác lúa mùa đều không chủ động được nước nên thời điểm xuống giống lúa này tùy thuộc vào đặc điểm của đất, chế độ mưa, thời gian ngập nước và độ sâu mực nước ruộng. Các vùng nước mặn phèn cần gieo trễ để có đủ lượng nước mưa rửa trôi muối độc và bảo đảm tránh hạn đầu mùa.
Đối với cây lúa tại những vùng không bị ngập sâu quá, cần bố trí mùa vụ để cây lúa cấy có giai đoạn tăng trưởng tối thiểu 2 tháng trước khi làm đòng [ thời gian cấy đến gặt ít nhất 4 tháng]. Ở những vùng ngập sâu, thường phải cấy trước khi mực nước ruộng lên cao, để không gây trở ngại cho việc cấy và sự nở bụi của cây lúa.
Để đảm bảo có cây mạ to, cứng cáp và cao đủ để chịu đựng mực nước sâu, lúc cấy, thời gian sạ có thể kéo dài 1,5 đến 2 tháng. Trên những diện tích lắp vụ 2, thường phải cấy trễ khi nước đã lên cao, có thể cấy bằng lúa cây [cấy giâm bằng mạ gieo 1 tháng tuổi, sau đó 2 tháng đến tháng đến 2 tháng rưỡi bứng lên, cấy ra diện rộng].
Cần chú ý là thời gian trỗ bông của cây lúa, thời gian bắt đầu và chấm dứt mưa, thời gian mưa lũ hằng năm…chỉ phù hợp với ngày tháng Dương lịch, còn Âm lịch chỉ dùng để tính nước triều [ nước rong, nước kém] chớ không dùng để bố trí mùa vụ canh tác được, vì nó thya đổi hằng năm.
3.Các biện pháp kỹ thuật khác :
a.Sửa soạn đất :
Cày ải phơi đất vừa có tác dụng ngăn phèn, mặn bốc lên mặt, tạo điều kiện rửa phèn, mặn tốt vào đầu mùa mưa, vừa diệt được mầm bệnh và cỏ dại đồng thời làm đất tơi xốp, giúp cho cây lúa phát triền thuận lợi.
Nếu cấy lấp hè thu cần phải bỏ các gốc rạ vụ trước khi bừa trục, nếu vùi rơm rạ thì chỉ nên cấy sau đó sớm nhất là 3 tuần lễ để rơm rạ kịp mục đi, hoặc nếu không đủ thời giờ chờ đợi, thì nên cho nước vô ra thay đổi nước rạ thúi.
b.Làm mạ, cấy lúa :
-- Cần gieo mạ đúng mật độ [ 400 – 500kg/ha], chăm sóc mạ tốt, không sâu bệnh, tuổi mạ vừa để cấy là 45 – 50 ngày.
-- Khoảng cách cấy thay đổi tùy loại giống và điều kiện đất đai. Nói chung với giống lúa dài ngày, cao cây, trồng trên đất tốt nên cấy thưa [ khoảng 40x 40 cm hoặc 50x 50 cm]. Đối với những giống lúa thấp cây, cấy mạ già hoặc trên những ruộng đất xấu nên cấy dầy [25x 25 cm hoặc 30x 30 cm].
c.Bón phân :
Đối với đất ở nhiều nơi trồng lúa mùa có thể không cần bón phân đạm. Nên bón phân lân [ 200kg lân Văn Điển hoặc Lâm Thao hoặc 500kg apatít] và phân kali [ 50kg cloruakali/ha] để tăng khả năng chống chịu sâu bệnh, cứng cây và chắc hột.
Phân đạm nên bón cho mạ hoặc bón thúc cho lúa khi trồng trên chân ruộng vụ hè thu hoặc trên đất xấu. Cần chú ý là nên bón lúc mực nước ruộng không quá sâu [ 20cm trở xuống] thì mới có hiệu quả.
d.Phòng trừ sâu bệnh :
Lúa mùa thường dễ nhiễm sâu bệnh, rầy nâu…nhất là trên chân ruộng lắp vụ 2. Lúc mới cấy, cây lúa còn non yếu, mực nước ruộng lại sâu nên dễ bị sâu phao phá hại nặng, cần thăm đồng thường xuyên để kịp thời có biện pháp phòng trị sớm ngay khi mới xuất hiện.
Trồng lúa mùa, thường cho hiệu quả kinh tế cao, ít vốn đầu tư hơn, đồng thời tận dụng được các điều kiện thiên nhiên sẵn có tại địa phương. Để bảo đảm đạt được kết quả tốt, cần xác định rõ địa bàn canh tác như thế nào, cơ cấu mùa ra sao, phải dùng những loại giống gì. Thời gian gieo cấy từng vụ như thế nào, đồng thời cũng phải dự trù các biện pháp kỹ thuật phù hợp với điều kiện sản xuất tại địa phương và nhất là nên đầu tư lao động thích đáng, bảo đảm điều kiện thâm canh tốt thì mới có thể đạt năng suất cao và chắc chắn.
[ Trồng lúa cao sản, Võ Tòng Xuân,Nguyễn Ngọc Đệ,Dương Ngọc Thành, nxb TP HCM 1983]

[huynhdoan2000]

CÂY SẮN DÂY
Sắn dây [Pueraria thomsonii Benth] là loại cây leo, có thể cao tới 10 mét. Rễ phình to thành củ, chứa nhiều tinh bột; cành có lông màu vàng; lá có 3 lá chét to, mềm, có mép nguyên hoặc phân từ 2 đến 3 thùy; hoa tự ở kẻ lá,dài 10 – 35 cm, mang nhiều hoa to, màu tím, mùi thơm; quả dài 10 – 20 cm, rộng 10 mm, có nhiều lông.
Sắn dây có thể trồng ven hàng rào, dưới gốc các cây cao cho leo lên hoặc trồng trước cửa nhà để lấy bóng râm, lấy lá làm thức ăn gia súc và lấy củ chế biến tinh bột. Muốn trồng sắn dây, trước mùa xuân đào một hố sâu 50 cm, cho rác và mùn vào, sau đó lấy đất xốp lại; đến tháng 1 – 2 , giâm cành xuống. Chỉ sau 1 năm, mỗi gốc có thể cho trung bình 10 –20 kg củ.
Củ sắn dây của ta trung bình có 1,6% protein, 0,1% lipit, 28% glucit. Từ 10 kg củ tươi có thể chế biến thành 2 – 2,5 kg bột sắn loại tốt.
Lá sắn dây dùng làm thức ăn cho gia súc rất tốt. Thành phần dinh dưỡng trung bình của lá sắn dây gồm : 14,8% protein, 3,9% lipit, 47,2% glucit, 21,8% xeluloza, 7,8% tro. Riêng về hàm lượng protein , 1 kg dây lá khô có thể thay thế 1,2 kg cám gạo.
Chế biến bột sắn dây
Củ đào lên, đem giũ sạch đất cát, rửa sạch rồi mài [bàn mài bằng tôn hoặc sắt tây có đục lỗ]. Mài xát càng nhỏ, tinh bột càng dễ tách khỏi xơ,bã và tỉ lệ tinh bột thu hồi càng cao. Nếu có điều kiện, mài xong ,cho vào cối xay thêm, càng lấy được nhiều bột. Nếu không mài, có thể cho vào cối giã nhỏ.
Sắn mài hoặc giã xong, đem ngâm vào nước vài giờ cho bột và bã lắng xuống, sau đó gạn bỏ nước rồi thay nước mới. Làm như vậy độ 3 lần trong ngày. Qua nhiều lần gạn lọc, thay nước, sẽ tiêu hủy được các chất men gây chua thối và làm cho chất lượng bột thu hồi được tốt.
Sau khi ngâm cho bột tách khỏi xơ,bã, ta đổ nước vào, hòa thật loãng rồi đem lọc.Có thể lọc qua vải thưa to [ bằng chiếc khăn vuông đặt trong rổ hoặc gập 3 – 4 lớp vải màn].Đổ bột lên vải và lấy tay chà bóp và dội nước cho bột chui qua vải lọc xuống thùng hoặc chậu, khi nào thấy nước trong là đã hết bột. Để bột lắng, gạn hết nước cũ, cho nước mới vào khuấy đều, lọc lại, rồi lại để lắng, gạn nước rồi lọc lại…làm như vậy 3 – 4 lần sẽ thu được bột tốt.
Bột lắng xuống đáy thùng thường chia làm 3 lớp : Lớp dưới cùng là bột to có lẫn chút cát sạn, khi lấy miếng bột lên, nên dùng dao hớt lại để lọc lắng lại. Lớp trên cùng là bột nhỏ mịn, nhưng có lẫn xơ,bã nên cũng hớt lại để lọc lắng. Lớp giữa là bột mịn, sạch, ta đem phơi hoặc sấy khô.
Để giảm thời gian phơi sấy, nên gói bột vào miếng vải sạch, đem ép cho bớt nước, hoặc đặt lên thùng tro bếp [có lót vải] để tro hút bớt nước.
Khi phơi, dùng nong sạch, trải mỏng bột, đem phơi chỗ cao để tránh bụi và ruồi. Nếu sấy thì nên sấy ở nhiệt độ 60 – 70 độ C cho tới khi thật khô.
Sau khi đã phơi hoặc sấy khô, có thể cho bột vào mâm hoặc nồi nhôm, sao nhẹ trên bếp, đun nhỏ lửa. Để nguội, cho vào túi polietilen, lọ thủy tinh rộng miệng, hộp sắt tây có nắp kín để dùng dần.
Được chế biến và bảo quản tốt như trên bột sắn dây đảm bảo chất lượng và vệ sinh, có thể pha với nước sôi để nguội, cho đường uống hoặc nấu chè, ăn ngon, mát và bổ.

QUỐC TRUNG [báo khoa học và đời sống]