Thơ thiền Nguyễn Bảo Sinh, Huyền thi quả thật huyền vi, ngỡ thấy mà như chă Tùy chọn

[Bảo Quang]

Tình Yêu và tình yêu
Độc thân
Những người quyết chẳng lấy ai
Là người chỉ quyết một hai lấy mình
Tương tư trong mọi mối tình
Là tương tư chính bóng hình của ta (Nguyễn Bảo Sinh)

Những câu thơ của Huyền thi không phải ai cũng cảm nhận được, vì muốn cảm huyền thi thì phải có được huyền tâm, và muốn hiểu được trọn vẹn cũng cần huyền tuệ. Tôi tự thấy mình chưa có được cả huyền tâm và huyền tuệ để sánh với thơ ông, nhưng cũng xin mạn phép vài dòng cảm nhận. Có điều gì không phải xin Bảo Sinh thứ tội cho kẻ đầu xanh.
Trên đời này không có ai là hoàn hảo cả. Câu nói này nằm lòng nhiều người rồi, người ta quá hiểu rằng mỗi người một tính. Và việc có được một người tương đối hợp với mình đã là điều quá may mắn. Nếu bạn tin vào những gì mà người già nói, thì đó là do duyên số.
Trước kia, khi chưa biết đến những danh từ vô thường, vô ngã… mình cũng hiểu rằng việc thay đổi đối tượng này bằng đối tượng khác là điều vô nghĩa. Việc tốt hơn là thích ứng và chấp nhận. Sự thật là mình có thể thích và yêu nhiều cá tính trái ngược, nếu mình đặt nhiệm vụ cho bản thân là yêu một con người, thương một con người. Khi hiểu rằng việc quyến luyến những cá tính khác nhau không phải là chuyện viển vông, tôi luôn tin tưởng vào một Tình Yêu vĩnh cửu. Nó có tồn tại, chỉ có điều ta chưa yêu ai, và cũng chưa được ai yêu như thế mà thôi…
Người ta cứ tưởng tình yêu là ở nơi nào đó tới, tình yêu từ một người nào đó tới. Nhưng thật ra trong trái tim mỗi người đã đủ tình yêu, đã đủ sự căm thù… và một người nào đó, chỉ là cái duyên, nói cách khác, là xúc tác để phản ứng xảy ra.
Nhưng người ta vẫn tưởng, nên người ta đi tìm một người nào đó, người mà họ cho rằng có thể đem lại cho họ tình yêu và hạnh phúc. Cái người ta tìm được thông thường chỉ là tình yêu đầy ích kỉ.
Hai kiểu người mà mọi người hay tìm đến là những người giống mình, hoặc những người khác mình… Nếu bạn thấy không đúng lắm, thì cứ ngẫm lại từng đôi mà xem. Tôi giật mình nhận ra, tôi chọn người giống mình để được yêu, vì người giống mình có thể cảm thông và hiểu mình, cổ vũ những gì mà mình tán dương… tôi chọn người khác mình để được yêu, vì người khác mình có thể tìm thấy những điểm họ thiếu ở mình, những gì người ta không có khiến người ta khao khát… Trời ơi, tôi cần người yêu tôi. Và vì sao tôi lại cần có người yêu mình, vì tôi không yêu được bản thân mình. Thật đấy, tôi không yêu được bản thân mình, tôi tự thấy mình không chấp nhận được mình…
Một Tình Yêu trọn vẹn sẽ không phải là tình yêu loại trừ. Tôi yêu em vì em xinh đẹp, tức là khi em không còn vẻ ngoài ấy, tình yêu tôi sẽ chạy đi đâu. Vậy em cũng chỉ là thứ đồ trang sức cho tôi, là cái dây treo áo để khi gặp bạn tôi khoe áo. Tôi yêu em vì em thông minh, thế gặp người thông minh hơn, tôi sẽ yêu ai. Tôi yêu em vì… Bố yêu con, mặc dầu vậy, con không được yêu con bé đó, vì… Vì ai, đa phần là vì ta, chứ không phải vì người mà ta nghĩ là yêu.
Người ta tìm tình yêu, tìm sự chấp nhận từ phía người khác. Nhưng,họ chỉ “tương tư chính bóng hình của ta”, ấy là sự thật của những tình yêu nhan nhản bây giờ, và trong quá khứ, và trong tương lai.
Người chưa có Tình Yêu, người đúng là người thì yêu thế nào. Họ tìm đến nhau vì sex, điều này không có gì xấu, nó rất bình thường. Người ta chỉ cần kẻ sinh con đẻ cháu cho mình, đủ rồi đấy chứ…Họ tìm đến nhau bằng cái gọi là lý trí, không biết cái này có là tình yêu, hay là sự lợi dụng. Họ tìm đến nhau bằng trái tim, nhưng trái tim là gì nếu không phải là tâm vô thường, một cái tâm nhảy nhót, lúc sinh lúc diệt. Tâm vô thường, có ai dám nhìn là mình đang sống, đang yêu với tâm vô thường không. Khi nói rằng, tôi yêu em vì em đẹp, tôi thích cái vẻ mảnh khảnh của em, là tâm vô thường đang nói, một lúc sau, tôi có thể thấy em gầy còm, ốm yếu, không thể sinh con được đàng hoàng. Khi tôi nói rằng, tôi thích nghe cách em nói chuyện, em thật thẳng thắn, hôm nào đó, tôi sẽ gào lên, tôi cần một người nữ tính… Tâm đã vô thường thì ngay cả khi đối tượng của tâm không thay đổi, tâm đã không chấp nhận rồi, nếu cả đối tượng của tâm thay đổi, thì tâm sẽ càng không chấp nhận, nhưng cuộc đời, thử hỏi, có cái gì là thường hằng vĩnh cửu đâu.
Ai sẽ là người vượt ra được, và yêu một người vì chính bản thân người đó, yêu cả những điểm đáng yêu, và những điểm không đáng yêu, gắn bó với một người, hoặc gắn bó với nhiều người bằng thứ Tình Yêu không vị kỉ. Người đấy đã là một nửa của vị thánh rồi. Bản thân Tình Yêu không cần đối tác hay chính bản thân bạn phải là một vị thánh mà bản chất của nó là vĩnh cửu và thần thánh.
Tôi giật mình phát hiện ra Tình Yêu khi tôi bắt đầu thấy yêu mình, thấy chấp nhận những tật xấu của mình, nói toẹt nó ra, không sợ hãi và lảng tránh. Ừ, thật ra thì có gì đâu, sợ nhất là người ta không nhìn được, người ta sợ hãi và lảng tránh chính bản thân mình mà thôi, người ta không dám sống với bản thân mình một cách trọn vẹn và đầy đủ. Người ta quên mất bên cạnh phòng khách sang trọng, phòng ngủ êm đềm, luôn là cái toilet. Người ta sợ nó bao nhiêu, nó càng bẩn thỉu bấy nhiêu… và ảnh hưởng tới tất cả các phòng khác. Người ta sợ gì nhỉ, a ha, sự thật ấy mà. Sự thật nó có cái răng, to hơn cái răng lương tâm, nó cắn ta không thương tiếc đâu, cho đến khi ta không căm ghét nó nữa, chấp nhận và làm bạn với nó.
Và Tình Yêu, cũng là biểu hiện của một sự thật vẹn toàn. Ta không phải thay đổi bản thân chỉ vì người yêu mình nghĩ đó là tốt, mà vì ta nghĩ đấy là tốt cho người mình yêu. Ta không phải khổ sở che dấu những điểm không tốt của mình, mà trưng nó ra để người kia chấp nhận…


….Và một ngày, ta nhận ra, bên cạnh cái tâm vô thường luôn vòi vĩnh, còn có một cái tâm vĩnh cửu, nó gắn ta với mọi người, chẳng phải vì họ cho ta ăn, họ xinh đẹp…, mà vì họ hiện hữu cùng ta, như những sinh thể cần yêu và đáng được yêu. Ta yêu không phải vì ta cố nhồi nhét mớ lý thuyết về từ bi hỉ xả… mà vì ta đang yêu, và đang được yêu, vì họ cũng yêu ta, họ cũng đáng được yêu…
Ta không cần đi tìm Tình Yêu, nó ở trong ta, rất lâu rồi, những hạt mầm hạnh phúc. Khi ta thấy đầy đủ, đó là ta đã đầy đủ, còn hỏi đi tìm ở đâu nữa, ta không thấy sợ hãi khi có ai đó rời bỏ ta, vì ta không bao giờ rời bỏ họ.

[Bảo Quang]

Bài bình trên là của Bả Quang, bài duois đây là luận của Bảo Sinh về chính thơ của mình


“Gió mưa là bệnh của trời
Tương tư là bệnh của tôi yêu nàng”

Tình yêu là vô ngã. Yêu là giả, nhân duyên là thật. Vì yêu là nhân duyên, cho nên nằm ngoài ý muốn của ta. Yêu say đắm đến tương tư, Nguyễn Bính coi đó là bệnh. Thường thì người ta chỉ coi cao huyết áp, đau dạ dầy là bệnh, còn diễn biến trong tư tưởng thì cho là về đạo đức. Tình yêu đến tương tư, xét tới cùng là bệnh. Ngay cả mọi suy nghĩ sai lầm của chúng ta cũng là một bệnh. Có ai thù hằn gì với người cao huyết áp, đau dạ dầy? Nếu ta hiểu tương tư và mọi sai lầm là bệnh thì chắc chắn thế giới này mọi người đều đối xử với nhau sẽ chỉ có yêu thương.
“Khi biết mỗi sai lầm là đều là bệnh
Chắc lòng người sẽ lượng cả bao dung”C
ó thể định nghĩa tình yêu ở góc độ phản ứng hóa sinh. Chuyện các quan bàn nhau định nghĩa về tình yêu. Người bảo yêu nhau về hình thức, kẻ bảo yêu nhau về nội dung. Riêng các hoạn quan không bàn gì. Họ là người thực nghiệm định nghĩa này hơn ai hết: tình yêu là một phản ứng hoá sinh.
Thiền định nghĩa tình yêu
“Phải vào mới thấy lối ra
Phải yêu mới biết đâu là không yêu
Tìm ai suốt cả bốn chiều
Rồi ra mới biết bốn chiều đều không”
Không ở đây không phải là không và có. Mà tình yêu không tự có. Tình yêu do nhân duyên đưa đến:
“Nhân duyên đến nhân duyên đi
Chúng mình ngoài cuộc hẹn gì với nhau
Lá trầu chẳng đợi quả cau
Tự nhiên tan hợp thành mầu nhân duyên”
Tình yêu không tự có. Tình yêu là kết quả của nhân duyên. Vậy, tình yêu cũng như vạn pháp đều vô ngã. Tự tánh của tình yêu là không: “Tìm ai suốt cả bốn chiều, rồi ra mới biết bốn chiều đều không”. Vậy nên, khi đã có duyên thì rồi sẽ gặp:
“Hữu duyên thiên lý năng tương ngộ
Vô duyên đối diện bất tương phùng”
Đạo Phật hiểu và định nghĩa tình yêu theo chữ duyên, chữ phận. Nhân duyên là tự tánh của vạn pháp. Kinh kim cương viết: “Nhất ẩm nhất trác giai do tiền định” – một miếng ăn, một hớp uống cũng do tiền định.
“Vẻ chi ăn uống sự thường
Cũng còn tiền định khá thương lọ là”
Còn dân gian hiểu chữ duyên mộc mạc:
“Còn duyên như tượng tô vàng
Hết duyên như tổ ong tàn ngày mưa
Còn duyên kẻ đón người đưa
Hết duyên đi sớm về trưa mặc lòng”
Thiền thời Lý Trần thường nghiêng về phần không mà ít thắm sắc. Thơ tình ái cũng nghiêng về lý mà kém tình. Chỉ đến sau này, thiền mới quân bình giữa tình dục và lý trí. Thơ Xuân Hương phần tình dục vô thức đã nổi lên thành ý thức. Xuân Hương là người treo bức tranh nude hiện đại đầu tiên của Việt Nam thời Phong kiến:
“Mùa hè hây hẩy gió nồm đông
Thiếu nữ nằm chơi quá giấc nồng
Lược trúc biếng cài trên mái tóc
Yếm đào trễ xuống dưới nương long
Đôi gò bồng đảo sương còn ngậm
Một lạch đào nguyên suối chửa thông
Quân tử dùng dằng đi chẳng nỡ
Đi thì cũng dở, ở không xong”

Bức tranh nude càng đậm đà bản sắc dân tộc ở chỗ anh chàng “quân tử dùng dằng đi chẳng nỡ, đi thì cũng dở, ở không xong”. Còn người tây xem tranh nude họ bình tĩnh mở to mắt ra.

Bức tranh Thuý Kiều nude của Nguyễn Du vẫn còn mang tính ước lệ của sự giả dối Phong kiến:
“Rõ ràng trong ngọc trắng ngà
Rày rày sẵn đúc một toà thiên nhiên”

Nhưng dù sao Nguyễn Du cũng là nhà thơ Việt Nam tả về tình yêu đã mang tính rạo rực của thân xác, gợi cảm của nude.
“Sóng tình dường đã siêu lòng
Xem trong âu yếm có chiều lả lơi”

Một trong yếu tố đầu tiên định nghĩa tình yêu, ta cần phải hiểu về tình dục. Nhà thơ Huyền Thi đã viết bốn câu thơ đủ nói lên sự uyên nguyên của dâm và tình:
“Khi mê tình chỉ là tình
Ngộ rồi mới biết trong tình có dâm
Khi mê dâm chỉ là dâm
Ngộ rồi mới biết trong dâm có tình”

Tình mà không dâm là hư vô:
“Chàng bảo yêu bởi tâm hồn
Em thay giới tính chàng con yêu không”

Dâm mà không tình là súc vật. Cho nên, ta hiểu tại sao Napoléon, vua Càn Long không thích ngủ với cung tần mỹ nữ mà thích vi hành du Giang Nam chơi gái lầu xanh, vì họ dâm có tình:
“Cung phi ngủ với con trời
Chứ đâu ngủ với cái tôi của mình
Càn Long rời bỏ cung đình
Để đi tìm những mối tình không vua”

Tình không vua nghĩa là dâm có tình.

Thời Phong kiến, cha mẹ đặt đâu con ngồi đấy. Mối tình thơ mộng – dâm có tình – thường nằm ngoài lễ giáo Phong kiến như Thuý Kiều, truyện “Dưới mái tây hiên”, “Liêu Trai Chí Dị”… Cho nên, những mối tình đẹp, dâm có tình thường chỉ ở chốn lầu xanh:
“Thuý Kiều, Từ Hải, Thúc Sinh
Cả ba đắc đạo mối tình thanh lâu”

Mối tình kỹ nữ là sự đòi hỏi nhân quyền, tự do yêu đương thoát khỏi lễ giáo Phong kiến. Một loạt những bài thơ đầy cảm xúc đê mê trong mối tình kỹ nữ thời 1930-1945 thật tuyệt vời. Đó là những bài thơ tình kỹ nữ của:
Xuân Diệu:
“Khách ngồi lại cùng em đây gối lả
Tay em đây mời khách ngả đầu sang
Đây rượu nồng và hồn của em đây
Em cung kính đặt dưới chân hoàng tử”
“Xao xác tiếng gà
Trăng ngà lạnh buốt
Mắt run mờ kỹ nữ thấy sông trôi
Du khách đi
Du khách đã đi rồi”
Thế Lữ:
“Thuyền khách đi rồi tôi vẫn cho
Lòng tôi theo lái lối phong mơ
Bâng khuâng trong cõi sầu vô hạn
Không khóc vì chưng mắt đã khô”
Vũ Hoàng Chương:
“Cắm thuyền sông lạ một đêm mơ
Trăng thượng tuần cao sáng ngập bờ
Đâu đó tầm dương sầu lắng đợi
Nghe hồn ly phụ khóc trên tơ”

Những mối tình kỹ nữ thời đó mang tính nhân văn, đòi hỏi giải phóng khỏi lễ giáo Khổng Tử:
“Khi mê tình chỉ là tình
Ngộ rồi mới biết trong tình có dâm
Khi mê dâm chỉ là dâm
Ngộ rồi mới biết trong dâm có tình”

Chỉ đúc kết bằng bốn câu thơ: dâm có tình và tình có dâm, nhà thơ Huyền Thi đã ngộ được tính sắc sắc không không của vạn pháp. Thiền là “gương soi gương không có hình ở giữa, trong suốt không không vẫn thấy sắc hình”. Dâm và tình cũng như sắc và không. Ngộ được dâm và tình là thiền định. Dâm có tình, tình có dâm, đó là chỗ cùng huyền tắc diệu của tình yêu. Bốn câu thơ này là một công án thiền về dâm và tình.

Nắm bàn tay người yêu là ta nắm vào cái vô hạn, cái vô thường. Không thể lấy cái hữu hạn để hiểu được cái vô hạn. Vũ trụ cũng không có hai cái vô hạn. Cho nên, ta không thể định nghĩa được tình yêu là gì. Khi đang yêu, hiển nhiên ta biết mình đang yêu, nhưng nếu ai hỏi ta yêu là gì, thì ta không thể hiểu được:
“Yêu là nhớ ít tưởng nhiều
Yêu là chẳng hiểu mình yêu cái gì
Yêu nhau đâu bởi hàng mi
Đắm say đâu phải chỉ vì đôi môi
Yêu là yêu
Biết thế thôi”

Hai đôi môi hữu hạn đang hôn nhau trong cái vô hạn, tưởng như là ta đã biết về nhau. Thật ra, ngay cả loài người đã từng hôn nhau hàng mấy triệu năm mà vẫn không hiểu nổi yêu là gì? Em là ai? Sau mấy triệu năm hôn nhau thì sự bí mật huyền vi của tình ái càng huyền ảo hơn. Khoa học tình ái là khoa học huyền bí bỏ đi cái huyền bí. Mọi người định nghĩa tình yêu chỉ là giải thích một điều khó hiểu bằng một điều khó hiểu hơn. Dù loài người có hôn nhau vài triệu năm nữa thì câu hỏi: em là ai? Cũng như câu hỏi linh hồn có hay không cũng là cuộc tranh luận bất phân thắng bại, như: “Dã tràng xe cát biển đông, như ta phân biệt có, không trên đời”.
“Nhân loại dù tiến bao xa
Hôn nhau vẫn cũ như là ngày xưa
Dù người làm được nắng mưa
Thì em vẫn mới, ta chưa hiểu gì”

Tình yêu là đạo. Không thể dựa theo nghe mà đi tìm đạo, không thể dựa theo thấy mà đi tìm đạo sẽ không đắc đạo. Tình yêu cũng vậy, không thể định nghĩa tình yêu bằng mầu sắc, bằng âm thanh, bằng khối lượng. Người cao 1,1m làm tình không kém người cao 1,8m. Vua ngủ với mỹ nữ không sướng gì hơn kẻ ăn mày ngủ với nhau nơi đầu đường só chợ:
“Vua ôm ấp bao cung tần mỹ nữ
Sướng hơn gì người cùng khổ ôm nhau”

Những người sống độc thân là những người có một tình yêu say đắm nhất. Họ không yêu ai bằng chính yêu bản thân họ, và chỉ tương tư chính họ:
“Những người quyết chẳng lấy ai
Là người chỉ quyết một hai lấy mình
Tương tư trong mọi mối tình
Là tương tư chính bóng hình của ta”

Còn những người sống ly thân nơi trần thế đâu phải họ chán yêu. Vì quá yêu say đắm con người, để tôn trọng tình yêu ấy, họ phải ly thân để kính nhi viễn chi:
“Vì yêu tha thiết con người
Cho nên mới lánh về nơi không người
Quạnh hiu ngay giữa đất trời
Còn hơn hiu quạnh giữa người thân thương”

Đi tìm người yêu là con đường tìm về chính nội tâm mình. Yêu là mình yêu mình, cuộc hành trình vào bên trong của tâm linh:
“Yêu nhau tam tứ núi cũng trèo
Thất bát sông cũng lội
Cửu thập đèo cũng qua
Đã yêu chẳng quản gần xa”

Cuộc hành trình này hành giả nào cũng cô độc. Người hành giả lữ thứ đều thấy yêu là đến với đớn đau. Cuộc hành thiền khám phá bên trong đều cô đơn, đều phải tự hoá giải:
“Không ai mang bệnh giúp mình
Không ai hôn hộ người tình giúp ta
Không ai mua được ngây thơ
Chẳng ai bán được dại khờ cho ai”

Yêu là đạo, đạo ngây thơ. Chúng ta hãy

đi vào ngôi đền tình ái như đứa trẻ thơ, mỗi bước đi là một bước đến, vì thân thể thường minh triết hơn lý trí. Khi thân thể tự đồng nhất với lý trí, ta sẽ ngộ được tình yêu, ngộ được trong dâm có tình, trong tình có dâm.

“Yêu nhau tam tứ núi cũng trèo” cũng là công án thiền, như Tôn Ngộ Không cũng từng cô đơn trèo qua vạn núi, lội đến nghìn sông để tìm gì? Khi Tôn Ngộ Không hỏi người tiều phu chỗ ở của sư phụ, thì người tiều phu chỉ tới chỗ gọi là linh đài, phương thốn. Linh đài là huyệt đạo trên đỉnh đầu, phương thốn là huyệt đạo cách rốn 3cm. Linh đài, phương thốn là bản thân mình. Đi tìm đạo, đi tìm người yêu là tìm mình:
“Tam tứ núi cũng trèo
Thất bát sông cũng lội
Cửu thập đèo cũng qua
Đã yêu chẳng quản gần xa”

Là cuộc hành thiền, cuộc phiêu lưu lữ thứ cô đơn tìm về nội tâm:
“Tôi là người bộ hành phiêu đãng
Đường trần gian xuôi ngược để mua vui”

Tình yêu cũng phải chịu nỗi khổ nhục như hành đạo. Hồn ma đi đầu thai kiếp khác phải mất 7*7=49 ngày. Hành đạo phải chịu 9*9=81 nạn. Tìm tình yêu cũng vượt qua phải đủ tam tứ núi, thất bát sông và cửu thập đèo:
“Bố cu lổm ngổm bò trên bụng
Thằng bé u ơ khóc dưới hông
Tất tả những là thu với vén
Vội vàng nào những bống cùng bông”

Sự mệt mỏi nào kém gì Tôn Ngộ Không bị lửa dục tam muội của Hồng Hài Nhi thiêu đốt. Cảnh yêu nhau tam tứ núi cũng trèo phảng phất hình tượng thái tử Tất Đạt Đa cô đơn cưỡi con ngựa Trắc Kiền bỏ ngôi vua tìm về nơi rừng hoang núi vắng để tìm ra chính mình, sự cùng huyền, tắc diệu của Tạo hoá. Cũng là hình ảnh của Rô-bin-sơn, I-li-át Ô-đít-xê, Sin Bát trong “Nghìn lẻ một đêm” là cuộc hành thiền. Họ không khám phá ra cái bí mật của đại dương, mà họ đi tìm cội nguồn tình yêu của chính họ. Họ đi thật xa để thấy cái ngay trong họ:
“Kính đeo ngay trước mắt mình
Nhiều khi vẫn cứ đi tìm loay hoay
Cửa đời chìa khoá cầm tay
Mà sao vẫn cứ loay hoay đi tìm”

Đông-ky-sốt khật khưỡng, điên khùng đi tìm người đẹp. Mà người đẹp là ai, là nàng Đuyn-xi-nê ở xóm Tô-bô-dô. Cô ta là hàng xóm của Đông-ky-sốt. Sác-lơ đi tìm hạnh phúc, sau khi đi hết quả địa cầu, anh chàng si tình Sác-lơ cũng trở về lấy cô hàng xóm. Hạnh phúc ngay trước mắt: “cửa đời chìa khoá cầm tay, mà sao vẫn cứ loay hoay đi tìm”. Anh chàng quý tộc Nga trong truyện “Phục sinh” lẽo đẽo hành trình theo cô gái điếm Maslôva đến tận Si-bê rét âm dưới 400, cũng là một hành giả đi tìm chính bản thân. Mọi cuộc hành thiền vào nội tâm, thiền nhân đều cô đơn.
Tìm người yêu là hành giả tìm chính mình. Người yêu là tâm trí của chính mình. Cho nên, khi ta bỏ người vợ hoặc người yêu trước lấy người vợ sau thì bản thể người vợ sau cũng chỉ là người vợ trước, có khác chăng chỉ là ở cái tên. Vì người vợ trước và vợ sau đều là bản ngã của chính mình. Chê mẹ chồng trước đánh đau, lại gặp mẹ chồng sau mau đánh. Tránh vỏ dưa lại gặp vỏ dừa:
“Trao nhau nhẫn cưới ước mong
Đeo vào bỗng hoá thành vòng kim cô
Lại mong lại ước lại chờ
Tháo ra rồi lại ước mơ đeo vào”

Chối bỏ người yêu, người vợ là chối bỏ chính bản thân mình. Ta là dương bản thì vợ là âm bản. Cũng như có người ngủ mê choàng tỉnh dậy, thấy tên cướp hung dữ trước mặt, anh ta hô hoán ầm lên. Mọi người xông tới cứu, hoá ra anh ta đang soi gương. Hình ảnh ta trong gương cũng chính là hình ảnh bản ngã của ta. Cho nên, người làm sao, của chiêm bao làm vậy. Thơ làm sao thì bồ của họ là vậy:
“Muốn so thơ dở thơ hay
So bồ của họ biết ngay thôi mà”

Cho nên, quan điểm coi người yêu là một nửa của ta. Tìm người yêu là tìm cái một nửa. Định nghĩa này không đúng. Đây không phải là cái bánh chia đôi, mà người yêu là một dòng chẩy tự nó vào chính nó để trở thành nó. Tình yêu là sự tự đồng nhất. Tình yêu không là một nửa mà tình yêu trong toàn thể.
“Phía trước người anh hùng vĩ đại
Đều có hình người đẹp phía sau
Phía trước những anh chàng đại bại
Đều có hình vợ dại phía sau”

Tình yêu như đạo. Đạo ngây thơ. Chúa dậy ta: “Hãy đi vào ngôi nhà của Chúa như đứa trẻ thơ”. Lão Tử dậy: “Vô vi để vạn pháp tự biến hoá”. Phật dậy: “Niết bàn cực lạc là vô ngã”.

Vô vi, vô ngôn là hãy đến với tình yêu một cách tự nhiên, như nhiên. Hãy vứt bỏ duy ý chí sang một bên để hưởng thụ toàn thể sự cực khoái của đồng nhất, của hiện hữu. Khi chưa có lời, thì mọi cách tỏ tình đều chân thật:
“Nghĩ về em, anh là nhà triết lý
Cảm về em, anh chỉ để làm thơ
Còn khi yêu, em vừa thực vừa mơ
Không triết lý, chẳng làm thơ mà hiện hữu”

Tất cả mọi mưu mô tính toán đều thua ngây thơ. Ngây thơ là vô tư, vô ngã, là thiền. Khi ta thiền, ta sẽ không hiểu thiền là gì, cũng như người cố ngây thơ chỉ là ngây thơ cụ. Người khôn quá sẽ không được lên xe hoa:
“Em đừng khôn quá em ơi
Không quá không chọn được người mình yêu”
“Chiến trường thích cựu chiến binh
ái tình thích kẻ chiến chinh lần đầu”

Tất cả mọi mưu mô chống lại thiên nhiên, ngược lại quy luật của Tạo hoá, tính toán duy ý chí thường sẽ thất bại:
“Cố tình trồng hoa, hoa không nở
Vô tình cắm liễu, liễu lên xanh”

Kant – nhà triết học Đức – trước khi lấy vợ đã nghiên cứu rất kỹ về vợ chưa cưới của mình. Nghiên cứu tất cả mọi sách vở để đúc kết triết lý: có nên lấy vợ hay không. Sau khi kết luậtn mình nên lấy vợ, thì lúc đó người yêu đã lấy chồng và có ba con rồi.

Tình không bất biến, tình yêu là vô thường. Hai người yêu nhau chân thật, thề sống với nhau đến thuở bạc đầu. Khi ghét, học cũng chân thật đòi bỏ nhau càng nhanh càng tốt:
“Đôi ta trên một con đò
Vạch thuyền đánh dấu ai ngờ sông trôi
Hẹn lời thề giữ lấy lời
Biết đâu lời của mỗi người là sông”

Không bao giờ loài người được dừng lại. Sống là sự đi tìm. Đạo là con đường dẫn ta đi. Dừng lại là chết. Cho nên, ta mãi mãi phải tìm tòi, khám phá trong tình yêu. Cũng như mãi mãi Tam Tạng phải trên đường thỉnh kinh:
“Đi mà không đến là Tây Trúc
Đến mà chẳng được, ấy Đào Nguyên”

Ta vừa là kẻ đi tìm, vừa là người được tìm. Đi tìm là vĩnh cửu:
“Tôi đi gõ cửa tìm sư
Quy y tam bảo thấy sư đang tìm”

Hết tìm tòi, hết khám phá là tình yêu chết trong phai tàn:
“Quanh năm trăng sáng trăng tròn
Thì rằm tháng tám đâu còn trung thu
Khi tình tuyệt đẹp như mơ
Thì tình yêu đến phút giờ biệt ly”

Phan Bội Châu hô hào: “Nhật tân, nhật tân, hựu nhật tân”, kẻ sỹ ba ngày gặp nhau phải nói cái mới. Thiền viết: “Nhất hồi niêm xuất, nhất hồi xuân”. Người Pháp có câu: “Touts beaux touts nouveaux”- tất cả cái mới đều là cái đẹp. Hạnh phúc tình ái là gì? Là ở chỗ sắc sắc không không. Là ở chỗ hình như, ở nơi dang dở, ở chỗ nửa có nửa không, ở chỗ lúc nào cũng đang là. Trung Quốc có công ty đi tìm mối tình đầu. Ai đó muốn biết cách đây vài chục năm, người yêu cũ của mình ra sao? Công ty đi tìm mói tình đầu sẽ cung cấp thông tin.

Thật ra, nên luôn luôn khám phá sáng tạo về nhau thì tình nào chả là tình đầu. Tình yêu thật không bao giờ cũ. Ta ngồi với người yêu lúc 7giờ khác lúc 8 giờ, 8 giờ khác lúc 9 giờ… Hay nói như thiền, khi ta yêu thì trong từng sát na đều mới. Tình yêu không mới không gọi là tình yêu.
“Tình nào cũng mối tình đầu
Không ai đến được nơi đâu hai lần
Không gì cũ như mùa xuân
Mỗi lần xuân đến vẫn lần đầu tiên”

Và sau mấy triệu năm thành loài người thì người yêu không bao giờ cũ cả:
“Nhân loại dù tiến bao xa
Hôn nhau vẫn cũ như là ngày xưa
Dù người làm được nắng mưa
Thì em vẫn mới ta chưa hiểu gì”
Tìm cái lạ trong cái quen là thiền, tìm cái lạ trong cái lạ là kẻ điên Trâu Quỳ. Học đạo hay học yêu như học thiền. Đầu tiên thấy núi là núi, sông là sông. Sau đó, thấy núi không phải là núi, sông không phải là sông. Cuối cùng, lại thấy núi là núi, sông là sông.

Khám phá, tìm tòi cái mới trong tình yêu vĩnh cửu là ngộ lẽ vô thường. Quy luật của khám phá cái mới là:
“Những cái nghĩ mãi mới ra
Đều là những cái người ta nghĩ rồi
Những cái nghĩ mãi trên đời
Khi ta nghĩ lại khác người nghĩ ra”

Sáng tạo, khám phá về tình yêu là làm cũ cái mới và làm mới cái cũ. Đấy cũng là học thiền, là ngộ lẽ vô thường, vô ngã. Phải luôn đổi mới tình yêu, nếu không sẽ thành chán, vì:
“Sống một ngày đất lạ thành quen
Sống một đời người quen thành lạ”

Có nhiều cặp vợ chồng già ngạc nhiên nghĩ: không hiểu vì sao ngày xưa họ lại yêu nhau? Yêu nhau là thật, lấy nhau thì tình yêu thành giả và trở thành đạo vợ chồng. Yêu là thật, lấy nhau thành yêu giả, nhưng nếu không có giả thì không có thật:
“Trượt chân mà té xuống bùn
Chiếc quần tụt xuống anh hôn chỗ nào
Hôn em ở chỗ má đào
Để dành chỗ ấy cắm sào dừng chân”

“Tình chỉ đẹp những khi còn dang dở, đời mất vui khi đã vẹn câu thề”. Tình mất vui nhưng đạo vợ chồng lại siêu việt lên:
“Đàn ông như thể cánh diều
Đàn bà cầm sợi tơ điều trong tay
Đừng già néo, kẻo đứt dây
Thả chùng xuống để diều bay đúng tầm”

Hoa Đà kê đơn cho vợ cả Tào Tháo: đàn ông thích trăng hoa, đàn bà cả ghen. Nếu Tào Tháo tiết dục, vợ bớt ghen, bệnh sẽ tự khỏi. Vợ chồng phải biết chín bỏ làm mười. Chồng giận thì vợ làm lành, tay chào miệng hỏi rằng anh giận gì. Thời báo Nữu ước tổ chức cuộc thi: thế nào là người chồng dẹp nhất. Câu trả lời trúng giải: “Người chồng đẹp nhất là người chồng chết ngay sau giây tân hôn”. Vì tuyệt đối không có tuyệt đối gọi là tuyệt đối. Chồng bát phải có lúc xô:
“Muốn cho chồng bát khỏi xô
Thì đem chôn xuống đáy mồ dưới sông
Người chồng đẹp nhất trong lòng
Đã chết ngay phút động phòng tân hôn”

Có chuyện ông thầy bói ngồi sau cửa phòng đăng ký kết hôn. Đôi nào nhờ thầy bói, thầy chỉ trả lời một câu: “Muộn rồi!”. Cưới nhau là kết thúc tình yêu, là muộn của tình ái, mà là bắt đầu của đạo, đạo vợ chồng. Có chuyện anh chồng khoe với mọi người lần đầu tiên anh ta đi với vợ quãng đường dài mà không cãi nhau. Đó là lần anh ta đi đưa đám vợ.

Vậy, vợ chồng suy nghĩ gì về nhau? Thiền bàn gì về đạo vợ chồng?
“Vợ là thánh chỉ vua ban
Có sao dùng vậy không bàn đúng sai
Quỷ thần chứng cả hai vai
Vợ là thiên tạo trần ai miễn bàn”

Theo thiền, trong đạo vợ chồng thì chúng ta không thoát ra bên ngoài sự vật để chứng ngộ sự vật. Đối với mâu thuẫn gia đình, thiền nhân không thoát tục rồi ngồi kiết già trên đỉnh núi cao nhìn mọi người oanh kích vào nhau tự cho là ta cao đạo. Siêu thoát tuyệt đối là chấp nhân hiện hữu một cách toàn thể. Coi vợ là một hiện hữu, ta chấp nhận và cộng sinh. Kẻ nào đòi thay đổi hoàn toàn vợ mình là kẻ điên:
“Chối bỏ cách sống một người
Là mình chối bỏ cái trời sinh ra
Chối bỏ cách ghĩ người ta
Là mình tự cắt thịt da của mình”

Trong tình ái, người Hinđu chia làm bốn giai đoạn:
-Từ 1 – 25 tuổi: tích luỹ trí thức trường học.
-Từ 25 - 50 tuổi: xây dựng gia đình.
-Từ 50 – 60 tuổi: như hoa sen, thân nằm trong gia đình nhưng hoa nở giữa thinh không.
-Từ 60 tuổi trở lên: phiêu diêu thoát tục.
Còn theo người Anh thì vợ chồng:
“Hãy yêu nhau như ta yêu thời tiết
Ngắm trời xanh và biết tránh mưa giông
Hãy cãi nhau như bàn về thời tiết
Tình cảm ngược chiều mà vẫn thấy như không”
Người Anh có kiểu phớt ăng lê, kiểu thiền độc đáo là: ai duy ý chí gay gắt tranh luận về chính trị, về khẩu vị, thì người Anh vô vi, người Anh thiền bằng cách chuyển sang bàn về thời tiết. Yêu nhau như thời tiết là yêu nhau theo phong cách thiền kiểu Anh. Vì người Anh ngộ sự duy ý chí dẫn đến hiểu nhầm nhau vô lối. Món ăn này ta thích không có nghĩa là hợp khẩu vị với người khác. Đối với ta là thế này thì người khác là thế kia:
“Cùng chung một chuyến đò ngang
Kẻ thì sang bến, người đang trở về
Lái đò lái mãi thành mê
Sang về chẳng biết mình về hay sang”

Đừng nghĩ, đừng cảm, chỉ hiện hữu và bỗng nhiên bạn không có đó và thế giới này không có đó. Cái một brahman được lộ ra. Bạn và thế giới cả hai đã trở thành một. Như người lái đò sẽ không có sang, không có về. Cái đó là vô hạn và đó là chân lý. Chúng ta phải tự bằng lòng với cái ta đang có. Phải yêu những cái ta có, đừng có những cái ta không yêu. Tất cả vạn pháp do tâm sinh, vạn pháp bất sinh bất diệt:
“Đừng chê canh nhạt của tôi
Vì anh ăn mặn lâu rồi thành quen

Em đen đâu bởi em đen
Em đen là bởi cái đèn bật lên”

Đạo bồ bịch
Vợ là cửa cái
Bạn gái là cửa sổ
Càng nhiều cửa sổ càng sang
Cửa cái anh vẫn đàng hoàng vào ra
Vợ là cửa cái nhà ta
Lại là cửa sổ thằng cha láng giềng
****
Thà bị mọc chín cái sừng
Còn hơn bồ báo tin mừng sinh ba
*****
Vợ là cơm nguội nhà ta
Lại là phở tái thằng cha láng giềng
*****
Mọi việc trên đời đều nhỏ
Vợ nhỏ là lớn nhất đời

Chuyện bồ bịch vốn cổ như trái đất. Bồ bịch cũng có đạo bồ bịch. Ăn trộm cũng có đạo chích. Các cụ xưa lấy thú vui hát ả đào, ca trù làm thư giãn. Nguyễn Khuyến khóc Dương Khuê:
“Cũng có lúc chơi nơi dặm khách
Tiếng suối nghe róc rách lưng đèo
Có khi tầng gác cheo leo
Thú vui con hát lựa chiều cầm xoang”

Nguyễn Công Trứ cũng khoái hoạt tuyên bố: “thú hành lạc chơi bao nhiêu là lãi đấy”. Và Nguyễn Công Trứ sững sờ khi nghe cô bồ cũ nhắc khéo:
“Giang sơn một gánh giữa đồng
Thuyền quyên ứ hự anh hùng nhớ chăng”

Rượu, chè, cờ bạc, gái trai là hiện tượng của cuộc sống. Nó không hề có hại. Có hại chăng nữa là người không biết sử dụng nó đúng mục đích. Cũng như con dao có thể dùng để thái thịt hoặc giết nguời.

Các cụ nhà nho cặp bồ với các ả đào rất thanh tịnh vô vi. Và đạo bồ bịch của các vị
cũng cao đạo như các vị liền anh liền chị hát giao duyên với nhau. Cao đạo là phải giữ cho hậu phương thật mạnh: vợ cái con cột các cụ trụ thật chắc. Còn những giây phút lãng đãng mây chiều, hồn bướm mơ tiên chỉ động viên cho các cụ yêu quý hơn vợ cái con cột tại gia và tăng trí phấn đấu trong cuộc đời.

Nói tưởng đùa. Có một ông bạn già hỏi tôi nên cặp bồ hay không? Tôi chỉ đành vô ngôn. Sau đó, tôi tặng ông ta một bài thơ:
Cặp bồ
Rửa tay gác kiếm gặp ma
Đem cả áo giấy, cà sa mặc vào
Tóc bạc lại gặp má đào
Hoàng bào, áo giấy mặc vào cà sa

Ông bạn già yêu cầu giải thích. Tôi bảo thơ phải tự ngộ, vì theo Đào Tiềm: “thậm giải bất thành thi”. Sau đó, ông cố nèo, tôi phải diễn nôm: ông đã già, mắt mờ, chân chậm cần phải cảnh giác giữ gìn. Người ta còn tinh mắt thì đi với bụt mặc áo cà sa, đi với ma mặc áo giấy. Tôi khuyên ông nên mặc cả hai thứ vì sợ ông kém mắt lẫn lộn giữa bụt và quỷ. Còn đạo bồ bịch thì yêu cầu ông phải có ba thứ áo: áo hoàng bào, nghĩa là có nhiều tiền như vua; áo giấy, nghĩa là ông phải nhiều mưu; áo cà sa, nghĩa là ông phải có đức độ như Phật, mang lại hạnh phúc cho cả vợ lẫn bồ. Về mặt đạo đức và mưu thì ông cũng ngộ nhận là có. Còn khoản tiền thì ông hiểu ngay là không. Giải thích xong thơ tôi tặng ông, ông hoát ngộ và hứa từ nay xin dứt tuyệt chuyện bồ bịch vì không có hoàng bào – tiền:
“Ai cũng thấy tiền mình còn thiếu
Mấy ai người thấy thiếu lương tâm”

Chuyện thứ hai, hiện ở đường Láng Hoà Lạc nghe đâu có một câu lạc bộ của các cụ “trẻ không chơi, già hư đốn” là những người xưa sống quá đức độ, từ chỗ cực hữu chuyển sang cực tả, nay mỗi ông đều có một cô vợ lẽ. Nhìn những ông thất thập cổ lai hy đang đeo kính quấy bột, chống gậy giặt tã sẽ ngộ ra được lẽ huyền vi của Tạo hoá. Con người phải sống quân bình, điên cực tả sẽ trở thành điên cực hữu. Cần phải sống một vừa hai phải, phải sống trung dung. Đặc biệt, không thể diệt dục, chỉ có quân bình dục:
“Ái tình nếu uống đủ liều
Loài người sẽ thoát được điều tà dâm
Ai ai cũng sống khoả thân
Mặc quần sẽ lại khiêu dâm mọi người”

Cội nguồn của tình yêu với bồ tưởng là thật lại giả, còn tình yêu vợ chồng bên ngoài tưởng là giả lại là thật. Có hai vợ chồng đánh nhau. Chồng đánh vợ ác liệt. Có kẻ qua đường xồng vào đánh chồng ngất xỉu để cứu vợ. Vợ lại xông vào đánh kẻ đánh chồng mình ngất xỉu:
“Im lặng vợ bảo giận gì
Tươi cười vợ bảo chắc đi với bồ
Thôi thì đành phải tấu cô
Cô bắn súng lục, cô bơi thuyền rồng”
“Rằng tôi chút phận đàn bà
Ghen tuông thì cũng người ta thường tình”
“Con cóc ăn trầu đỏ môi
Có ai lấy lẽ bố tôi thì về
Mẹ tôi chẳng đánh chẳng chê
Mài dao cho sắc móc mề ăn gan”
“Lạ gì bỉ sắc tư phong
Trời xanh quen thói má hồng đánh ghen”

Ghen tuông, đố kỵ thường thuộc về vô thức, không thể giải thích bằng lý trí được. Khi Bảo Ngọc trong “Hồng Lâu Mộng” đến chùa gặp thiền sư để bốc thuốc chữa bệnh ghen cho Đại Ngọc. Thiền sư bốc cho mười thang thuốc, chỉ dẫn cứ mười năm uống một thang tất sẽ khỏi bệnh. Bảo Ngọc cười phá lên, vì ngộ ra bệnh ghen không chữa được. Nếu uống đủ mười thang thì Đại Ngọc đã bốc mộ mấy lần rồi.

Theo luật Mafia: nếu vợ ghen làm mất danh dự của chồng nơi công cộng sẽ bị bắn bỏ. Còn nếu chồng đưa bồ về nhà, đuổi vợ ra khỏi nhà thì chồng cũng bị bắn bỏ. Bố già Mafia Nữu ước đã bị đàn em bắn chết ngay tại cửa nhà vì đưa bồ về ở tại nhà và đuổi vợ đi.

Thật ra, nam giới nào bị vợ ghen đều đau khổ, nhưng nếu vợ không ghen còn đau khổ hơn nhiều. Vì vợ không ghen có thể là chồng ăn giải phong cách, thành công công “gia tài chỉ có một dòng nước trong”. Hai là “chồng ăn chả thì vợ ăn nem”. Ba là quá chán nhau. Ghen tuông đúng mức như được ăn phở cay vừa phải thì hạnh phúc biết bao:
“Đàn ông như thể cánh diều
Đàn bà cầm sợ tơ điều trong tay
Đừng già néo kẻo đứt dây
Thả chùng xuống để diều bay đúng tầm”

Và “bọ ngựa rình bắt ve sầu, biết đâu chim sẻ đằng sau bắt mình”:
“Vợ là cơm nguội nhà ta
Lại là phở tái thằng cha láng giềng”

Chuyện xưa viết: có anh chàng đi chơi với vợ, gặp cô gái hái dâu. Anh ta chui vào bụi dâu làm tình cùng cô gái. Khi lên tìm vợ, thì vợ mình cũng đang làm tình với người khác ở ruộng dâu bên cạnh.

Phần kết

“Nghĩ mình công ít tội nhiều”. Vì đã ngộ được mỗi chữ, mỗi lời đều cái tóc cái tội. Tội của văn chương:
“Nghĩ mình đắc tội với đời
Nói điều thầm kín mà người dấu nhau
Nghĩ mình đắc tội với trời
Thiên cơ lộ hết cho người trần gian”

Đắc tội ngay cả với thánh thi tiền bối. “Khi mê thầy độ, ngộ rồi con tự độ”.

Tôi xin thắp nén nhang, cúi đầu lễ tạ ba lạy vì đã mạo muội nói lên một ý gì đó khác với thánh thi, động đến cõi tâm linh thiêng liêng của độc giả. Tôi đã liều sửa câu thơ của Nguyễn Du: “tu là cõi phúc, tình là dây oan” thành “yêu là cõi phúc buộc vào dây oan”. Vì tôi thiển nghĩ: hoạ phúc đều từ cái một. Trong hoạ có phúc, trong phúc có hoạ.


Thiền định, thượng đế, thánh A la, thiên đường, niết bàn đều đi vào bản thể qua tình yêu. Yêu đâu chỉ là dây oan, mà còn là dây tơ hồng, là song hỷ lâm môn.

[Bảo Quang]

“Nhân loại dù tiến bao xa
Hôn nhau vẫn cũ như là ngày xưa
Dù người làm được nắng mưa

Thì em vẫn mới ta chưa hiểu gì”
THIỀN DÂN GIAN VỀ TÌNH YÊU
Định nghĩa
Thái cực sinh lưỡng nghi, âm và dương làm chuyển hoá vũ trụ, chuyển hoá toàn thế giới cũng chỉ bởi đàn ông và đàn bà. Những mối tình thượng đế đủ cả ghen tuông, hờn giận trên đỉnh núi Olimpia của Zớt và Hê-len làm rung chuyển cả thiên đường và trái đất. Mối tình tay ba giữa Ngọc hoàng thượng đế cùng Thiên hậu và Tây Vương Mẫu còn để lại hình ảnh Hằng Nga và Hậu Nghệ cho muôn đời sau. Rồi đến cảnh Thiên Bồng Nguyên Soái vì quấy rối tình dục Hằng Nga trên cung quảng nên bị đày xuống hạ giới làm Trư Bát Giới mà vẫn không chừa tính hiếu sắc.
Rồi cảnh trần và tiên giao hoan nơi chốn Đào nguyên giữa Từ Thức, Lưu Nguyễn với tiên nữ còn mãi để lại trong lòng người niềm bâng khuâng luyến tiếc mơ hồ.
Ngay dưới âm ty lạnh lẽo, tối như đêm, dầy như đất, những mối tình ma quái trong “Liêu Trai Chí Dị” cũng làm rạo rực lòng người trong lúc lãng đãng mây chiều, nơi thâm sâu cùng cốc, lập loè đom đóm ma chơi:
“Một làn hơi trắng toả trong sương
Hài xanh lướt cỏ cánh thoa vương
Bồng lên thiếp nhẹ hơn làn khói
Tình nồng quên cả cõi âm dương”
Còn trong chốn cát bụi hồng trần cũng đủ cảnh giới yêu hơn cả Bồng lai tiên cảnh, hoặc chốn “Liêu Trai Chí Dị”.
“Kìa xem đôi yêu ma bươm bướm
Sống ở trên đời đã là sự điên rồ
Lại còn định bay lên tận trời xanh
Sao không ngủ đi trong sự dịu êm”
Vậy, tình yêu là gì mà ngay cả:
“Kìa cầm thú là loài động vật
Dẫu vô tri cũng biết đèo bòng
Có âm dương, có vợ chồng”
Đạo trời đất là đạo quân bình. Quân bình âm dương, quân bình lý trí và tình dục. Quân bình cửa Phật giữa Quán Thế Âm Bồ Tát, hai bên là Văn Thù Bồ Tát – lý trí và Phổ Hiền Bồ Tát – tình yêu theo đạo Phật là đồng nhất giữa lý trí và tình cảm giữa Văn Thù và Phổ Hiền Bồ Tát. Tình yêu của Phật trải ra toàn cõi chúng sinh gọi là từ bi hỷ xả. Tình yêu của cõi giới niết bàn, của Phật không có ghét. Tình yêu của Phật là tình yêu tự đồng nhất:
“Nếu yêu những kẻ yêu nhau
Thì mình đâu có nỗi đau nhân tình
Nếu thân không nệ cái hình
Ra ngoài sự vật thì mình thành tiên”

Theo kinh Tân ước, tình yêu là do A Đam và E Va ăn phải quả cấm nơi địa đàng. Còn loài người cũng do trò chơi tình ái của Tạo hoá sinh ra. Và loài người lại chơi trò chơi tình ái sinh ra như Tạo hoá.
“Tạo hoá tạo ta chơi
Ta chơi trò tạo hoá
Hợp tan mây thành đá
Nhật nguyệt hoá như như”

Napoléon hỏi mỹ nhân:
-Sao nàng đẹp thế còn trang điểm làm gì?
Mỹ nhân đáp:
-Hoàng đế đã chiếm cả thế giới còn chiếm thêm mỹ nhân làm gì?
Câu hỏi này chỉ có bắc thang lên hỏi ông trời!

Sao Càn Long có 3000 cung tần mỹ nữ còn du Giang Nam chơi gái lầu xanh làm gì?

Tống Huy Tôn phải đào hầm hàng 10.000m để trốn đến lầu xanh làm tình cùng kỹ nữ Lý Sư Sư, vì sao?

Vua Tự Đức đã bão hoà tình ái vẫn mủi giải khóc lóc người tình:
“Đập cổ kính ra tìm lấy bóng
Xếp tàn y lại để dành hơi”

Theo phép dùng binh của Tôn Tử, có 36 kế thì mỹ nhân kế là rẻ nhất vì có sự đồng mưu giữa trời và người.
“Bẫy tình tạo hoá lừa ta
Bị yêu lại cứ tưởng là được yêu”

Tô Châu Đát Kỷ, Dương Quý Phi, Điêu Thuyền đẹp đến đổ quán siêu đình. Vì tự cổ anh hùng đa hiếu sắc, mấy khi anh hùng vượt qua được cửa ải mỹ nhân. Loài người vốn hiếu sắc hơn hiếu đức.

Ngay cả đến các tổng thống như Bil-clin-tơn cũng từng gây ra biết bao vụ scandal tình ái làm cho khốn khổ, điêu đứng cùng cô thư ký mỹ miều.

Từ Hải “trước cờ ai dám tranh cường, dọc ngang nào biết trên đầu có ai” cũng vì tình mà chết đứng. Để đến nỗi Nguyễn Du vi quá đau xót, nên đã có lúc định nghĩa quá vội vàng và phiến diện về tình yêu: “Tu là cõi phúc, tình là dây oan”. Định nghĩa của Nguyễn Du về tình yêu mới chỉ đánh giá được một mặt của tình yêu.

Tình yêu cũng như cõi phúc, khi tình yêu xẩy ra như một năng lượng không có bản ngã bên trong, nó là sự giải thoát, là niết bàn. Nên định nghĩa “tình là dây oan” không phải là hoàn toàn đúng. Vì tình vừa là phúc, vừa là oan. Hoạ là chỗ nấp của phúc, phúc là chỗ nấp của hoạ. Hoạ hoạ, phúc phúc đều tự tình ái sinh ra. “Tình là dây oan” là một nửa của chân lý, còn nửa kia nằm ở phía đối lập. Suy lý có một chiều, hiện hữu có hai chiều.

Nguyễn Du, hiệu là Tố Như. Tố Như nghĩa là chấp nhận vạn pháp không tốt, không xấu.
“Khi vô tích, khi lâm tri
Nơi thì lừa đảo, nơi thì xót thương”

Tố Như là tự tánh rỗng không, là chân như. Nhà văn chỉ chứng kiến chứ không có ý kiến. Tố Như là không chấp có, không chấp không, tâm bất nhị. Khi Nguyễn Du chấp vào cái có: “tu là cõi phúc, tình là dây oan”. Tố Như bị kẹt vào cái có. Tố Như thành tố hữu. Hữu nghĩa là có, nghĩa là chấp vào cái có. Như nghĩa là sắc sắc không không. Sắc tức thị không, không tức thị sắc.
“Kinh Phật lưu truyền tám vạn tư
Học hành không thiếu cũng không dư
Đến nay tất cả đều quên hết
Còn lại trong đầu một chữ như”

Tố Hữu là nhà thơ cách mạng duy lý. Ông đã có định nghĩa tình yêu tỉnh táo sâu sắc như triết học Đề-mô-crít, như thuyết cấu trúc cơ học Niutơn. Cơ học sinh cơ tâm:
“Rất chân thật chia ba phần tươi đỏ
Anh dành riêng cho Đảng phần nhiều
Phần cho thơ và phần để em yêu
Em sung sướng thế cũng nhiều anh nhỉ
Rồi hai đứa hôn nhau hai người đồng chí”

Vì chấp vào cái hữu, không chấp vào cái vô, Tố Hữu đã tư duy theo hình nhi hạ.


Xuân Diệu cũng vậy. Xuân Diệu là nhà thơ nhập thế. Xuân Diệu coi tình yêu như một thực thể bất động, có thể chia cắt, đo đếm từng phần như toán học. Cỗ máy tình yêu có thể tháo rời ra từng bộ phận. Để rồi Xuân Diệu cũng bế tắc như các nhà khoa học là không thể tổng hợp lại được:
“Yêu là chết ở trong lòng một ít
Vì mấy khi yêu mà lại được yêu
Cho rất nhiều mà trả chẳng bao nhiêu”


Không, yêu là sự biến đổi huyền ảo giữa thân và tâm, sự biến đổi nhanh hơn cả tốc độ ánh sáng. Chưa đầy chớp mắt Lưu Nguyễn đã cùng tiên hoan lạc nơi Bồng lai tiên cảnh. Rồi cũng chỉ chớp mắt lại bần thần ngơ ngác ngay giữa quê hương.
“Lưu Nguyễn không tìm lại gặp tiên
Tìm về trần thế hoá vô duyên
Đi mà không đến là Tây trúc
Đến mà chẳng được, ấy Đào Nguyên”


Lần đầu, Lưu Nguyễn lạc đường tới thiên thai là do kỳ ngộ. Lần sau, lạc đường ngay giữa quê hương là do tự mê.

Làm sao mà Xuân Diệu cân, đo, đong, đếm được tình yêu. Vua ngủ với cung tần mỹ nữ nơi màn loan trướng huệ sướng gì hơn kẻ ăn mày ngủ với nhau nơi đầu đường só chợ.
“Rồi sẽ hiểu ít nhiều đều là đủ
Trẻ hay già vô nghĩa trước mai sau
Vua ôm ấp bao cung tần mỹ nữ
Sướng hơn gì người cùng khổ ôm nhau”

“Yêu là chết ở trong lòng một ít”. Trong cõi tâm linh thế nào là ít? Có khi 1> 1000. “Một miếng khi đói bằng gói khi no”, “bát cơm siếu mẫu đền ơn nghìn vàng”. Ít, nhiều tự tánh đều không. Yêu chung thuỷ một người không ít hơn yêu hàng nghìn người. Chỉ hôn một lần mà có khi đã mãi mãi hôn nhau.
“Một đêm quân tử nằm kề
Còn hơn thằng ngốc vỗ về quanh năm”


Còn cả đời phải sống với người mình không yêu thì có cũng bằng không:
“Con vợ khôn lấy thằng chồng dại
Như bông hoa nhài cắm bãi cứt trâu”

Có lúc vì quá mê, Xuân Diệu đưa tình yêu ra mặc cả, tính toán một vấn đề không thể mua bán, mặc cả như chợ búa:
“Có thể mua được người yêu
Không ai mua được cách yêu của người”


Chỉ có thể bàn về cách đi, không bàn về đường đi:
“Núi yêu kiểu núi đứng im
Gió yêu kiểu gió cánh chim giang hồ
Tình yêu như một bài thơ
Ngàn năm chưa có bao giờ giống nhau”


Tình yêu là mầu sắc ở chỗ không mầu sắc. Tình yêu không mầu, không sắc ở chỗ có sắc, có mầu. Tình yêu không từ đâu đến, tình yêu cũng không đi về đâu. Tình yêu không có mở đầu, tình yêu không có kết thúc.
“Tình nào cũng chỉ dở dang
Đôi ta tạo hoá cũng đang hoàn thành
Cái gì cũng chỉ dở dang
Ngay như vũ trụ cũng đang hoàn thành”


Tình yêu không thường hằng, tình yêu vô thường luôn chuyển biến từ trạng thái này sang trạng thái khác:
“Tìm đường để đến nhà em
Đến nơi mới biết nhà em là đường
Thuyền tình cập bến yêu đương
Biết đâu bến cũng là đường mà thôi”

Con đường tình ái liên lỷ, liên hồi từ kiếp này sang kiếp khác. Như mối tình giữa Dương Quý Phi và Đường Minh Hoàng là vô tiền, khoáng hậu, từ kiếp này sang kiếp khác. Kiếp trước, Dương Quý Phi là Tuỳ Dượng Đế, Đường Minh Hoàng là Quý Phi của Dượng Đế. Quý Phi đã hy sinh để bảo vệ Dượng Đế. Kiếp sau, Dượng Đế lại thành Dương Quý Phi. Khi chạy loạn An Lộc Sơn đến đèo Mã Ngôi, để cứu Đường Minh Hoàng, trước khi chết, Quý Phi hỏi thiền sư:
-Thế có kiếp sau không?
Thiền sư đáp:
-Có.
Dương Quý Phi cầu xin trời phật để kiếp sau lại được lấy Đường Minh Hoàng. Mối tình này còn sâu sắc hơn cả Rô-mê-ô và Juy-ly-ét. Ngày nay, du khách qua đèo Mã Ngôi, ai cũng bâng khuâng nhớ tới mối tình vạn thuở:
“Thiên hương quốc sắc đâu rồi
Chỉ còn thảm cỏ chân đồi Mã Ngôi
Nghiêng thành nghiêng nước đâu rồi
Ngàn năm mây trắng nghiêng trời vẫn bay”
*


*


*


*


*

“Yêu là chết ở trong lòng một ít
Vì mấy khi yêu mà lại được yêu
Cho rất nhiều mà trả chẳng bao nhiêu”

Mang cái cân, cái thước hữu hạn của lý trí để đo cái vô hạn, cái huyền bí như vũ trụ của tình yêu thì quả là ngu ngơ của nhà thơ. Cái ngu ngơ thật đáng yêu. Yêu nhau là duyên nợ từ nhiều kiếp, trong cõi mơ hồ.
“Người yêu ta để trên cơi
Nắp vàng đậy lại để nơi giường thờ
Đêm qua ba bốn lần mơ
Chiêm bao thì thấy, dậy sờ lại không”

Ai mang cân thước để đo mơ. Tình yêu cũng như đường chân trời, nó gần ngay trước mắt mà ta càng đến càng xa, ta chỉ có thể tiệm cận tới tình yêu. Rồi còn “cho rất nhiều mà trả chẳng bao nhiêu”. Tình yêu là vừa cho vừa nhận, cho cái nhận, nhận cái cho. Cho và nhận là một thì làm sao tính được ít hay nhiều?
“Mấy khi nguyệt thực trong lòng
Mấy khi hai trái tim lồng đúng tâm
Mấy khi nhật thực toàn phần
Để mong thấy được tri âm lờ mờ”

Chỉ lờ mờ thấy được tri âm đã mãn nguyện. Tình vốn mơ hồ. Tình vượt ra sự tính toán số học “ít, nhiều” kiểu Xuân Diệu. Một vạn lạng vàng dễ kiếm, một người tri kỷ tri âm khó tìm:
“Dễ dàng đè bẹp anh hùng
Hồng nhan tri kỷ khó cùng tri âm”

Định nghĩa tình yêu của Hồ Zếnh mang cảnh giới sắc sắc không không của thiền:
“Tình chỉ đẹp những khi còn dang dở
Đời mất vui khi đã vẹn câu thề”

Tình yêu thật nằm ở chỗ nửa có nửa không, ở chỗ hình như. Tình sẽ tan biến khi cụ thể hữu hình:
“Yêu nhau giây phút hình như
Cho nhau những cái còn chưa của mình
Buồn sao hình chạm vào hình
Đôi bong bóng đụng hồn mình chợt tan”

Tình yêu cũng như đôi bờ của dòng sông:
“Đôi ta như thể đôi bờ
Gặp nhau sông chẳng bao giờ thành sông
Thôi đành muôn kiếp song song
Đôi ta trả lại dòng sông cho đời”

Khi ta yêu cái gì thì mặt đối lập của nó sẽ xuất hiện. Yêu nhau lắm cắn nhau đau. Tình yêu là vô ngã, yêu và ghét đều cùng một lý do. Ta yêu nhau về cái gì sẽ ghét nhau về cái đó:
“Yêu và ghét đều giống nhau
Lý do đừng hỏi trước sau làm gì
Chỗ đến là chỗ để đi
Lý do yêu ghét không gì khác nhau”

Người yêu chỉ là màn ảnh để ta phóng chiếu tâm trí của ta. Cho nên, yêu nhau cần có bốn người: hai người là thực, hai người là mơ. Người yêu là màn ảnh để phóng chiếu giấc mơ lên:
“Yêu nhau phải có bốn người
Hai người là thực, hai người là mơ
Ghét nhau phải có bốn người
Hai người là thực đang mơ ngược chiều”

Cho nên, mọi mối tình chỉ đẹp ở phút ban đầu, ở sự dang dở:
“Mới yêu nhìn đã tri âm
Lâu dần tiếng Việt nghe nhầm tiếng tây”

Vì ta chỉ yêu giấc mơ của chính mình. Con đường dẫn tới tình yêu là có thật. Cái đích của tình yêu là giả. Nhưng nếu không có cái đích giả thì cũng không có con đường thật. Khi đến cái đích giả, tình yêu sẽ tan biến và chuyển sang nghĩa:
“Không ngồi lâu quá một nơi
Sinh lòng luyến ái khi rời nhớ thương
Khi đã hiểu lẽ vô thường
Nhìn đâu cũng chỉ thấy đường mà thôi”

Nguyễn Bính là nhà thơ trực cảm chân lý dân giã. Nguyễn Bính là nhà thơ chân quê, của hương đồng gió nội, song có lúc xuất thần lại định nghĩa tình yêu tiệm cận với thiền.
“Nhân loại dù tiến bao xa
Hôn nhau vẫn cũ như là ngày xưa
Dù người làm được nắng mưa


Thì em vẫn mới ta chưa hiểu gì”

[Bảo Quang]

Thiền doanh nhân
“Khi mê bùn chỉ là bùn
Ngộ rồi mới biết trong bùn có sen
Khi mê tình chỉ là tiền
Ngộ rồi mới biết trong tiền có tâm”
THIỀN VỀ VĂN HOÁ DOANH NHÂN
Từ xưa hoa sen đã là biểu tượng của nhà Phật. Tượng chư vị Phật đều ngự toà sen, hào quang toả sáng. Quốc hoa của Việt Nam là hoa sen, quốc hoa của Ma-lai-xi-a là hoa dâm bụt đỏ, Hà Lan là hoa tuy-luýp, Nhật Bản là hoa anh đào...Chùa một cột là hình tượng giấc mơ gặp Phật của vua nhà Lý. Lăng Bác Hồ cách điệu theo hoa sen.
Sen đi vào ca dao:
“Trong đầm gì đẹp bằng sen
Lá xanh bông trắng lại chen nhị vàng
Nhị vàng bông trắng lá xanh
Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn”
Sen trong truyện Kiều:
“Sen tàn, cúc lại nở hoa
Sầu dài ngày ngắn đông đà sang xuân”
Trong tất cả các loại hoa tàn, không có gì thảm đạm bằng sen, nó héo khô, héo quắt lơ lửng giữa trời như bị treo cổ:
“Lá sen tàn tạ trong đầm
Nặng mang giọt ngọc âm thầm khóc hoa
Sắc đâu nhuộm ố quan hà
Cỏ vàng lau đỏ bóng tà tà dương”
Đó là những đoá sen của đời. Còn trong bài thơ “Tiền” của nhà thơ Huyền thi thì sen là một công án về thiền:
“Khi mê bùn chỉ là bùn
Ngộ rồi mới biết trong bùn có sen”
Hoa sen như tâm Phật, tâm Phật cũng như sen từ tanh tưởi bùn lầy, từ tâm ô chướp của chúng sinh gạn đục khơi trong mà thành.
Cũng như tâm chúng sinh khi u mê chìm đắm trong vô minh, coi đồng tiền là xấu xa, tanh tưởi:
“Hôi tanh chẳng thú vị gì
Thế mà ai cũng kẻ vì người yêu”

“Trong tay sẵn có đồng tiền
Dầu lòng đổi trắng thay đen khó gì”

“Thanh cha, thanh mẹ, thanh gì
Cứ thấy phong bì là phải thanh kiu”
Để ngộ đạo tìm tâm, có người làm từ thiện, có người lên chùa lễ Phật... Làm giầu một cách chân chính, tìm tiền trong tâm, doanh nhân là hành giả đi tìm thiền một cách hợp với thời đại, hợp với lẽ vô thường.
Tìm tâm trong tiền là phá tan bức màn vô minh về đạo, chấp trước vào những điều sai trái. Đạo là ở khắp mọi nơi. Phật là vô trụ xứ:
“Tu chùa, tu chợ tại gia
Tôi tu tại chỗ gọi là tu chi
Tâm vô trụ, trụ vô vi
Gặp đâu tu đấy, thấy gì cũng tu”
Chuyện xưa kể: “Hoà thượng Hoài Nhượng hỏi sư:
- Đại đức toạ thiền để làm gì?
Sư đáp:
- Để làm Phật.
Hoài Nhượng bèn cầm viên gạch mài trước am sư. Sư hỏi:
- Mài gạch để làm gì?
Hoài Nhượng đáp:
- Để làm kính.
Sư hỏi:
- Mài gạch sao thành kính được?
Hoài Nhượng đáp:
- Mài gạch không thành kính được, toạ thiền há thành

Phật được sao?
Vì học toạ thiền thì thiền không dính chi tới nằm ngồi cả. Còn học toạ Phật thì Phật chẳng có tướng nhất định: cái pháp vô trụ không nên buông bắt. Nếu chấp tướng ngồi thì không đạt lẽ đó...”.
Phật là vô trụ xứ. Tu chợ, tu trong kinh doanh, trong thương trường đó là cách tu vô trụ xứ của dân gian:
“Thứ nhất là tu tại gia
Thứ nhì tu chợ thứ ba tu chùa”
Dân gian là người trực cảm chân lý, nên thấy được cái uyên nguyên vô trụ xứ của Phật, nên đặt tu chợ cao hơn tu chùa. Đạo Phật quả là huyền vi.
Tu ngay giữa chợ, tìm tâm trong tiền, hành thiền trong kinh doanh, đấy là chân tu: có thực mới vực được đạo. Còn những kẻ nệ vào giả tướng, nô lệ vào lời vì:
“Đọc quá nhiều sách vào mình
Không tiêu hoá được cũng thành ung thư”
Muốn tu chợ thì phải phá chấp, coi tiền là tanh tưởi, giầu có là tham, sân, si.
Đồng tiền là vô ngã, tự tánh rỗng không. Đồng tiền tốt hay xấu là do người sử dụng nó. Cũng như con dao dùng để giết người, hay để làm việc hữu ích đều do người sử dụng.
Kẻ “thị phú khinh bần” rất đáng chê trách, xã hội ta ngày nay còn rất nhiều người “thị bần khinh phú”- cho mình nghèo mới là tuyệt đối cao quý- thì còn đáng trách hơn nhiều:
“Ở đâu mà nước quá trong
Ở đó sự sống sẽ không có gì”
Không có thực thì sao vực được đạo. Yêu nhau, lấy nhau mà không có kinh tế thì liệu có sống nổi với nhau không?:
“Nhà tranh hai trái tim vàng
Sổ đỏ không có hỏi chàng tính sao?”
Một số nhà thơ chạy theo cái ảo mà quên cái thực, sẽ mê lầm trong cõi hư vô đến thân tàn ma dại:
“Muốn cho trộm chẳng đến nhà
Đề vào trước cửa: Đây là nhà thơ!”
“Lấy chồng thi sỹ cũng hay
Khi chết khiêng nhẹ vì gầy dơ xương”





Thiền là sắc sắc không không, thực hoà trong ảo:
“Khi mê tình chỉ là tình
Ngộ rồi mới biết trong tình có dâm”

Chỉ thấy không mà không thấy sắc, chỉ thấy tình mà không thấy dâm là hư vô:
“Chàng bảo yêu bởi tâm hồn
Em thay giới tính chàng còn yêu không”
Chân lý có hai chiều. Chỉ hiểu một chiều là si mê:
“Bỏ cả giang sơn vì người đẹp
Biết đâu người đẹp thích giang sơn”

Ngược lại, chỉ thấy dâm mà không thấy tình là súc vật:
“Khi mê dâm chỉ là dâm
Ngộ rồi mới biết trong dâm có tình”
Sau những cuộc làm tình với gái mại dâm vì chỉ có dâm mà không có tình, khách làng chơi nào mà chẳng thấy trống rỗng, tủi hổ, vô nghĩa và tự khinh mình. Ngay cả đến vua Càn Long khi ngủ với cung tần mỹ nữ mà không có tình cũng phải thấy tanh tưởi nên bỏ chạy:
“Cung phi ngủ với con trời
Chứ đâu ngủ với cái tôi của mình
Càn Long rời bỏ cung đình
Để đi tìm những mối tình không vua”
“Có thực mới vực được đạo”, đó là luật huyền vi của Tạo hoá: trong bùn có sen, trong tâm có tiền, trong tình có dâm...Đó là sự hoà hợp của âm và dương. Đó là thiền:
“Gương soi gương không có hình ở giữa
Trong suốt không không vẫn thấy sắc hình”
Kẻ điên cực hữu thấy không mà không thấy sắc. Kẻ điên cực tả

lại chỉ thấy sắc mà không thấy không. Họ cực tả ngay trong kinh Trung đạo tại chùa:
“Vào chùa lễ Phật thấy sư
Người người cúi lạy cái lư hương đồng
Miệng cầu sắc sắc không không
Đầy trời sắc, thế còn không đâu rồi”
Kẻ điên cực tả chỉ tìm cái sắc, chỉ thấy tiền. Cảnh sát hỏi tên cướp tiệm vàng:
- Cướp vàng, lại giết người là tội tử hình. Sao dám làm liều?
Tên cướp đáp:
- Khi tôi nhìn thấy vàng thì loá mắt chẳng thấy gì cả.
Tên kẻ cướp này chỉ thấy một nửa của chân lý, nên trở thành tội phạm vì “khi mê tiền chỉ là tiền”. Kẻ mê là người thấy sắc mà chẳng thấy không:
“Ai cũng thấy tiền mình còn thiếu
Mấy ai người thấy thiếu lương tâm”
Vì quá tham, sân, si về tiền, cho nên có chuyện tên tỷ phú khi bị chết đuối vẫn ngửa cổ lên mặc cả với người thuyền chài về tiền, và thà chết chứ không chịu chi với giá cao. Nếu ngộ ra phải biết bỏ của chạy lấy người. Người giầu lấy của che người, người nghèo lấy người che của. Tào Tháo khi bị Mã Siêu đánh cho tan tác, phải cắt cả râu mới thoát nạn. Sau đó, Tào Tháo dùng mưu: khi đánh nhau với Mã Siêu, vờ tháo chạy vứt lại đầy đường quân trang, quân dụng quý hiếm. Quân Mã Siêu tham của mải mê vơ vét. Tào Tháo quay lại tiến công. Mã Siêu thua đến mảnh giáp không còn.
Hình tượng tên hà tiện Gơ-răng-đê ky bo đến khốn khổ là một bài học lớn cho xã hội.
Hiểu về đồng tiền là hiểu được Như Lai Thần Chưởng: sắc sắc, không không. Sắc tức thị không, không tức thị sắc, không không sắc sắc biến hoá khôn lường. Cùng tắc biến, biến tắc thông:
“Giả gọi là chân, chân cũng giả
Không làm ra có, có thành không”
Muốn khinh công danh phải đạt đỉnh của công danh. Muốn khinh tiền phải có đủ tiền:
“Phải vào mới thấy lối ra
Phải yêu mới biết đâu là không yêu”
Nếu không hiểu được quy luật này sẽ suốt đời đau khổ như Tú Xương:
“Vị Xuyên có Tú Xương
Dở dở lại ương ương
Cao lâu thường ăn quỵt
Thổ đĩ lại chơi lường”
Phần xấu của đồng tiền thì đời đã bàn quá nhiều. Bàn đến nỗi ngộ nhận đồng tiền chỉ có xấu. Chỉ nhìn thấy phía xấu của đồng tiền sẽ dẫn đến cực đoan.
Đồng tiền là vô thường, vô ngã, rỗng không như vạn pháp. Miếng khi đói bằng gói khi no, bát cơm xiếu mẫu đền ơn nghìn vàng. Có người chỉ cúng dường cho Phật một đồng trinh cũng đắc đạo. Có người cúng cho Phật nghìn lạng vàng mà không có tâm vẫn vô đạo:
“Cố tình làm thiện Phật chẳng thương
Vô tình gây ác Diêm Vương phạt gì”
Đồng tiền tự tánh là rỗng không, ta cần trả lại sự vô tư, trong trắng cho đồng tiền.
Nhiều người hiểu nhầm về đạo Phật, cho rằng người kiếm nhiều tiền là kẻ tham, sân, si. Đạo Phật là chống tham sân si. Họ đâu hiểu được định nghĩa của Lão Tử: vô vi tức hữu vi là vô vi. Vô vi tức vô vi là hư vô. Đạo Phật vô vi chứ không hư vô.
Khi các doanh nhân có sự suy nghĩ đúng đắn về tánh không của tiền là ngộ được sự trinh bạch của tiền, lúc đó họ ngộ được văn hoá doanh nhân. Ta gọi họ là doanh nhân văn hoá, họ là hành giả thấy được tâm trong tiền.
Thiền Viện Trúc Lâm Tây Trúc của Phật Tổ do ông Cấp- Cô- Độc đã mua lại của một quý tộc cứ từng xăng-ti-mét đất giá từng xăng- ti-mét vàng. Xã hội ngày xưa xếp hạng: sỹ, nông, công, thương. Công thương xếp ngang với kỹ nữ.
Lã Bất Vi- một thương gia thời Xuân Thu- đã dùng tiền mà buôn được cả vua, đưa con mình thành Tần Thuỷ Hoàng. Sau đó lại tổ chức viết tập “Lã thị xuân thu” để lưu danh muôn thuở. Hiểu được ý nghĩa của đồng tiền, doanh nhân Lã Bất Vi đã trở thành nhà văn hoá doanh nhân nổi tiếng nhất thế giới:
“Lã Bất Vi buôn cả vua
Hồ Xuân Hương chửi cả chùa lẫn sư
Bọn họ gan lớn mật to
Còn ta gan bé nằm lo sập trời”
Việc buôn vua lớn đã đành, ngay cả việc đi dự đám cưới cũng vậy. Nếu ta chỉ đến dự mà không có phong bì thì có lẽ cũng khó ổn. Nếu ta không đến dự mà tiền mừng có gấp đôi cũng không đẹp. Vậy trong tiền phải có tâm, trong tâm phải có tiền.
Khi hiểu hai mặt

của đồng tiền ta sẽ giữ được thế quân bình. Có hai cách quân bình. Quân bình thấp: kiếm ít tiền, tiêu ít tiền. Quân bình cao: kiếm nhiều tiền, tiêu nhiều tiền.
Ngày nay, trong nền kinh tế toàn cầu hoá, để tránh rủi ro, để giữ tâm thiền, các nhà kinh doanh thường theo châm ngôn: “Không để tất cả trứng vào một cái sọt”. Họ sẽ đầu tư vào nhiều công ty, như nhà nhiều cột, rết nhiều chân. Làm như vậy tâm sẽ bớt quay cuồng trong cuộc chiến tranh thương trường. Tâm định, tuệ sẽ sáng. Trước khi quyết định một vụ làm ăn lớn, thường các doanh nhân sẽ tìm một nơi yêu tĩnh, coi như

một thiền viện để từ đó giữ được tâm thanh tịnh. Sau đó tư duy của họ sẽ thành trí huệ. Họ sẽ có những quyết định đúng đắn:
“Trong trần ai có mấy nơi tĩnh mịch
Trong lòng mình có mấy lúc thảnh thơi
Lúc thảnh thơi gặp nơi tĩnh mịch
Là khi mình thấy cả đích trước sau”
Như nhà bác học Ê-đi-xơn, người Mỹ, khi mọi người đến chia buồn vì ông đã thí nghiệm 2000 sợi dây tóc bóng điện mà không thành công, thì Ê-đi-xơn đáp:
-Ta đã thành công ở chỗ biết được có 2000 thứ dây dẫn không thể làm được tóc bóng điện.
Ê-đi-xơn đã thiền định, khi ông ngộ cặp phạm trù: “Trong hoạ có phúc”.
Đồng tiền cũng như vạn pháp: tự tánh là không, do nhân duyên giả hợp mà thành.
“Phát tài chẳng cậy thần tiên
Phát tài là bởi nhân duyên tự người
Hoạ phúc lơ lửng giữa trời
Chờ người mở cửa vẫy mời vào trong”
Kinh doanh không ra ngoài luật nhân quả. Thiền truyện kể: “Thiền sư Bách Trượng thuyết pháp bách nhật. Có một nhà sư đứng tại chỗ không về. Bách Trượng hỏi. Sư đáp:
- Tôi là con hồ ly tinh tu hành thời Phật Ca Diếp - Phật quá khứ.

Phật Ca Diếp hỏi:
- Người đắc đạo có ra ngoài luật nhân quả không?
Sư đáp:
- Có. Hồn không siêu sinh tịnh độ được và trở thành hồ ly tinh. Nay nhờ sư siêu lời chuyển kiếp.
Bách Trượng đáp:
- Đắc đạo không che mờ nhân quả.
Ngộ lời này, hồn sư siêu thoát và đống xương hồ ly chôn sau chùa bỗng dưng bay thành khói”.
Nhà kinh doanh hiểu luật nhân quả sẽ làm ăn chân chính, vì họ hiểu:
“Thật thà là cha quỷ quái”
“Đời cha ăn mặn đời con khát nước”
“Có đức mặc sức mà ăn”
Trong kinh doanh, họ hiểu luật cạnh tranh, nhưng cạnh tranh một cách lành mạnh vì: duyên ai phận nấy...Hiểu đạo trời trong kinh doanh, doanh nhân sẽ tu nhân tích đức để giữ cho thân tâm an lạc.
Tiểu thuyết “Người đàn bà quỷ quái” của Mỹ viết về gia đình người chủ tập đoàn sản xuất vũ khí lớn của Mỹ. Bà chủ muốn bắt bằng được cậu con trai duy nhất của mình phải kế tục sự nghiệp mình, mà cậu con trai lại chỉ thích theo nghề hội hoạ. Cuối cùng bà mẹ giao kèo với con cho cậu sang Pháp học hội hoạ 7 năm, nếu thất bại sẽ phải về làm chủ tập đoàn sản xuất vũ khí. Tại Pa ri, cậu ta cặp bồ với một cô gái xinh đẹp, đảm đang. Sau khi tốt nghiệp, cô bồ tổ chức cho hoạ sỹ một cuộc triển lãm hoành tráng. Cuộc triển lãm đại bại. Anh con trai ngoan ngoãn về làm theo lời mẹ. Một lần, anh đến thăm cơ sở sản xuất tại nước ngoài và gặp lại cô bồ cũ. Cô ta kể lại, sở dĩ triển lãm thất bại do mưu mô của bà mẹ. Thế là anh ta hoá điên, tức tốc về Mỹ và nhằm vào giữa ngực mẹ nổ ba phát súng.
Cũng như khi nhà văn Gorki sang Mỹ phỏng vấn các nhà tỷ phú những câu ngớ ngẩn. Gorki hỏi:
- Tại sao các tỷ phú thừa tiền sống đến mấy kiếp vẫn còn lao vào các cuộc kinh doanh mạo hiểm?
Tỷ phú đáp:
- Có lẽ ngài Gorki không phải là nhà văn, vì nhà văn mà không hiểu về đồng tiền thì có gì mà viết.
Làm giầu là mạo hiểm, phải có gan anh hùng. Song mạo hiểm cũng là niềm vui như các nhà leo núi “có chí làm quan, có gan làm giầu”, người thích làm giầu phải có khí phách, dám nghĩ dám làm, dám coi khinh thất bại.
Chú ý: Chúng ta cần phân biệt giữa thần tài và Phật Di Lặc. Thần tài là vị thần mang lại tiền tài cho người cầu cúng. Cũng như ta đi lễ Bà Chúa Kho cầu tài cầu lộc để kinh doanh một vốn bốn lời. Còn khi đã được đồng tiền thì mang lại hoạ hay phúc thì thần tài và Bà Chúa Kho không cần biết. Theo đạo Hồi thì tiền cũng như thịt thối. Càng nhiều thịt thối càng nhiều giòi bọ. Kinh doanh theo kiểu này là mê: “Khi mê tiền chỉ là tiền”.
Còn các cửa hàng kinh doanh vàng bạc, đá quý, đô la...thường thờ Phật Di Lặc tu trên cung trời đạo lợi vàng son lộng lẫy, cùng tiên nữ hằng nga mà vẫn đắc đạo. Nên các nhà doanh nhân thờ Phật Di Lặc để mong mình vừa kiếm được nhiều đồng tiền chính đáng để được thân tâm an lạc:
“Khi mê tiền chỉ là tiền
Ngộ rồi mới biết trong tiền có tâm”
Cho nên đi lễ Bà Chúa Kho và thần tài về bản thể khác xa với việc thờ Phật Di Lặc. Đồng tiền của Phật là đồng tiền có tâm, đồng tiền ngộ đạo sẽ mang lại thân tâm an lạc.

LUẬT VÔ THƯỜNG
Luật vô thường coi vạn pháp như thái cực, thái cực sinh lưỡng nghi, lưỡng nghi sinh tứ tượng, tứ tượng sinh bát quái...hay như lô gích biện chứng: sự thống nhất phát triển của cặp mâu thuẫn đối lập:
“Đừng thấy em bé mà tròng
Lớn lên anh sẽ phải lòng em ngay
Đừng thề mãi mãi đắm say
Mai kia em sẽ thành ngay bà già”
Mọi cái có tướng đều giả. Người kinh doanh ngộ thiền phải hiểu được cái giả tướng ấy.
Thí dụ như: khi nghe tiếng động máy bay siêu âm là máy bay đã bay qua. Thị trường cũng vậy, khi ta tưởng ta đã nắm bắt được cơ hội thì cơ hội đã trôi qua.
Thị trường giá đất lên cao một cách vô lý thì ta phải thấy giá đất sẽ phải xuống một cách vô lý. Đó là quy luật của cung cầu.
Hiểu theo thiền: không gì hợp mãi mà không tan, không có gì thịnh mãi mà không suy. Kinh doanh là phải nắm được thời cơ:
“Đừng khoe cao thủ nhất đời
Thua thằng tranh thủ đúng thời, đúng cơ”
Người kinh doanh mà không nắm được lẽ thịnh suy sẽ như người buôn mũ thấy trời mưa tầm tã mấy ngày liền chuyển sang buôn áo mưa. Khi buôn áo mưa thì trời lại chuyển sang nắng đều. Anh ta lại chuyển sang buôn mũ. Anh ta quay như chong chóng, và tất nhiên kết thúc là tán gia bại sản. Chỉ vì anh ta không hiểu được quy luật nắng lắm thì mưa nhiều:
“Cưỡi trâu tìm trâu sao thấy trâu
Trong ta tìm ta ta ở đâu
Chân như tự cảm mà không thấy
Thấy rồi là chẳng thấy được đâu”
Một số nhà kinh doanh không hiểu lẽ vô thường, phép biện chứng nên kinh doanh chó Nhật ở Việt Nam thời 1987-1992 đã bị phá sản vì thấy một số người nuôi chó Nhật phất lên, họ bèn lao vào kinh doanh. Họ thấy âm không thấy dương, thấy thịnh không thấy suy nên đã dốc hết vốn vào kinh doanh chó khi giá chó đắt nhất. Và tất yếu sau đó thị trường chó đóng băng.
Tu chợ, tu trong thị trường, nhà kinh doanh cần tỉnh táo, vô tư:
“Buông thõng hai tay đi vào chợ
Hoạ phúc mua đều có hoá không
Sinh tử bán rồi đời hết nợ
Buông tay đi suốt chợ âm dương”
Hiểu được lẽ vô thường, biết sự biến hoá kỳ ảo của hoạ phúc có thể biến thua thành thắng như: Có một người, nhà gần cổng chợ, bên cạnh cây đa cổ thụ. Ai đi qua cũng đái một bãi vào gốc cây, mùi sú uế bốc lên

nồng nặc. Sau bao năm chịu khổ, người đó nghĩ ra cách biến hoạ thành phúc. Người đó quét vôi trắng, làm một cái miếu thờ thần tài, một hòm công đức dưới gốc đa, khói hương nghi ngút. Ai đi qua cũng thắp hương khấn vái mong một vốn bốn lời. Thế là người đó ngẫu nhiên trở thành ông từ ngồi thu lộc của khách thập phương.
Cũng vậy, có một anh mán xá dựa vào cái tính mán xá mà biến hoạ thành phúc. Anh mán đem một con mèo và túi mật gấu giả đi bán. Khách mua hỏi:
- Tại sao bán mèo?
Mán trả lời:
- Tại nó không biết bắt chuột lại hay ăn vụng, ỉa bếp.
Khách hỏi:
- Tại sao bán mật gấu?
Mán đáp:
- Sợ để ở nhà mèo tha đi mất.
Khách cho mán là ngố nên mua túi mật gấu giả với giá cao.
Cũng vì hiểu được luật nhân quả, ngộ thập nhị nhân duyên, biết mọi thành đạt phải có trợ duyên, phải có quý nhân phù trợ, phải biết marketting, nên nhà thơ nổi tiếng Trần Tử Ngang đời Đường đã mua một chiếc lọ quý một vạn lạng rồi mời mọi người đến chiêm ngưỡng. Trước

mặt đám đông, Trần Tử Ngang đập tan chiếc lọ ngọc và nói:
- Ta có một trăm bài thơ còn quý hơn hàng nghìn lần chiếc lọ ngọc này.
Cũng nhờ biết trợ duyên mà Trần Tử Ngang thành lưu danh muôn thuở.

LUẬT BÙ TRỪ









Con người có thể quên nhiều định luật, định lý. Song cần phải giác ngộ hai luật cơ bản: luật nhân quả và bù trừ.
Luật bù trừ của Tạo hoá là lấy cao bù thấp để tạo thành sự quân bình, sự tự do tuyệt đối.
Ngược lại tâm trí con người lại hiểu bù trừ ngược với đạo bù trừ của Tạo hoá. Bù trừ kiểu tâm trí lấy thấp bù cao. Nghĩa là chó cắn áo rách, kẻ nghèo thì càng ngày càng nghèo, và nước chẩy chỗ trũng, kẻ giầu càng mãi giầu lên. Khoảng cách nghèo giầu càng ngày càng xa.
Luật bù trừ ngược sẽ gây sự bất hạnh cho nhân loại. Chính đấy là chỗ nảy sinh ra chủ nghĩa khủng bố.
“Diệt mãi không hết trùm khủng bố
Vì lòng người đều có chỗ cực đoan”
Điều này thế giới đã ngộ. Các nước giầu có trách nhiệm bù trừ, xoá nợ cho các nước nghèo. Nhà kinh doanh giầu có phải làm từ thiện để bù trừ cho người nghèo...Chỉ có vậy trái đất mới an toàn, loài người mới hạnh phúc. Đạo của các đạo là đạo bù trừ để quân bình:
“Đạo người lấy thấp bù cao
Cao cho đến lộn

nhào chưa yên
Đạo trời bù dưới bớt trên
Cân bằng sinh thái không thêm bớt gì”
Quân bình là đạo của các đạo. Bù trừ là đạo của đạo quân bình:
“Ta như quả lắc quả cân
Chuyển động là để tự tâm quân bình”
Thiền dân gian không chấp vào giả tướng:
“Thứ nhất là tu tai gia
Thứ nhì tu chợ, thứ ba tu chùa”
Phật là vô trụ xứ nên khi đã ngộ được tự tánh của kinh doanh, của đồng tiền họ sẽ đắc đạo:
“Sông mê mò mãi tâm không thấy
Bến giác không tìm đâu cũng tâm”

[Bảo Quang]

Thiên thai mở khoá động đào
Yêu là cõi phúc buộc vào dây oan
*******

Xinh
Mình ngu nhiều kẻ ngu hơn
Cho nên được gọi là khôn hơn người
Em xin đâu bởi nụ cười
Em xin là bởi nhiều người xấu hơn

Nếu trái đất chỉ có một người, sẽ không có đẹp, xấu, cao, thấp… vì tự tính
vạn pháp vốn không.



Tình đạo Phật

Hôn hộ
Không ai mang bệnh giúp mình
Không ai hôn hộ người tình giúp ta
Không ai mua được ngây thơ
Chẳng ai bán được dại khờ cho ai


Mọi con đường tìm đến tình yêu đều dẫn về nội tâm.
Kẻ hành giả tìm tâm cũng “yêu nhau tam tứ núi cũng trèo, thất bát sông cũng lội ,cửu thập đèo cũng qua” và phải chịu đủ 81 nạn như Đường Tăng đi thỉnh kinh, cô đơn như Thái Tử Tất Đạt Đa- Phật Tổ Như Lai – cưỡi con ngựa Trắc Kiền đi tìm đạo.



Khi yêu chẳng biết yêu về cái gì. Khi biết yêu về cái gì sẽ chẳng còn gì để yêu.

Yêu
Yêu là nhớ ít tưởng nhiều
Yêu là chẳng hiểu mình yêu cái gì
Yêu nhau đâu bởi hàng mi
Đắm say đâu phai chỉ vì đôi môi
Yêu là yêu
Biết thế thôi!
*********
Hiện hữu
Nghĩ về em, anh là nhà triết lý
Cảm về em, anh chỉ để làm thơ
Còn khi yêu em vừa thực vừa mơ
Không triết lý, chẳng làm thơ mà hiện hữu
********
Vân tình
Làm thơ phải có vân thơ
Như vân tay ở trên tờ chứng minh
Làm tình phải có vân tình
Vân tay in ở chỗ mình đắm say.
********

Núi yêu kiểu núi đứng im
Gió yêu kiểu gió cánh chim giang hồ
Tình yêu như một bài thơ
Ngàn năm chưa có bao giờ giống nhau

Mọi người bàn tán sôi nỏi về sự quyến rũ của mỹ nhân. Kẻ thì cho bởi hình thức, người thì bảo do nội dung. Riêng đám hoạn quan không nói gì!


Yêu và ghét
Yêu và ghét đều giống nhau
Lý do đừng hỏi trước sau làm gì
Chỗ đến là chỗ dễ đi
Lý do yêu ghét không gì khác nhau
*******
Có bao nhiêu kẻ yêu ta
Kẻ ghét đếm đủ cũng là bấy nhiêu
Khi biết ghét cũng là yêu
Ân oán sẽ hết, mọi điều sáng trong
*******
Mắt em biên giới ta mình
Mắt anh biên giới giữa mình với ta
Yêu là nhắm mắt nhìn ra
Đắm say trong cõi không ta không mình.



Tình yêu là vô ngã

Không
Phải vào mới thấy lối ra
Phải yêu mới biết đâu là không yêu
Tìm ai suốt cả bốn chiều
Rồi ra mới biết bốn chiều đều không

Không đây không phải là không mà không gì tự có, tình yêu do nhân duyên giả hợp tạo thành.
*******
Nhân duyên

Nhân duyên đến nhân duyên đi
Chúng mình ngoài cuộc hẹn gì với nhau
Lá trầu chẳng đợi quả cau
Tự nhiên tan hợp thành mầu nhân duyên.
********
Như ta
Cho ta về chỗ gió mưa
Cho ta về chỗ có trưa có chiều
Về nơi có ghét có yêu
Nắng, mưa, yêu, ghét, sớm, chiều như ta

Khi ta mang cái bản ngã nắng, mưa, yêu, ghét của ta hòa vào nắng, mưa, yêu, ghét của tạo hóa, ta sẽ thanh vô ngã , sẽ đồng nhất với thượng đế , là cực lạc, là niết bàn.
********
Đủ
Rồi sẽ hiểu ít nhiều điều là đủ
Trẻ hay già vô nghĩa trước mai sau
Vua ôm ấp bao cung tần mỹ nữ
Sướng hơn gì người cùng khổ ôm nhau



Thiên thai
Lưu Nguyễn không tìm lại gặp tiên
Tìm về trần thế hóa vô duyên
Đi mà không đến là Tây Trúc
Đến mà chẳng được, ấy Đào Nguyên

Lần đầu Lưu Nguyên lạc đường tới thiên thai do kỳ ngộ, lần thứ hai Lưu Nguyên lạc đường ngay giữa quê hương do tự mê.

Gần chùa gọi bụt bằng anh
Anh hùng nhìn mãi cũng thành thường thôi
Tiên nữ cũng chẳng khác người
Từ Thức yêu chán bỏ trời về quê
*******
Tình Liêu trai
Tắm trăng cây sậy khẽ đong đưa
Đom đóm lập lòe trước dậu thưa
Đời nay thiên hạ cười nhân thế
Mình lau giọt lệ bóng ma xưa

Một làn hơi trắng tỏa trong sương
Hài xanh lướt cỏ cánh thoa vương
Bồng lên thiếp nhẹ hơn làn khói
Tình nồng quên cả cõi âm dương
********
Ngủ đi
Ngủ đi hãy ngủ đi em
Đời là như thế dậy xem làm gì
Dậy đi em hãy dạy đi
Đời là huyễn mộng có gì mà mơ

Yêu như ngọn gió thổi chơi
Bỗng dưng thổi dạt hai người vào nhau
Yêu đừng hẹn trước thề sau
Khi yêu mới biết mình đâu của mình


Nhớ nhiều rồi sẽ quên nhiều
Yêu là chẳng hiểu mình yêu cái gì
Hẹn lòng lại muốn đừng đi
Gần lâu bỗng lạ, xa thì ước mong
********
Nợ tiền trả hết là xong
Nợ tình càng trả càng phong lưu tình
********
Từ ngày đã lấy vợ rồi
Thấy mọi cô gái trên đời đẹp hơn
********
Nếu ai cũng sống như sư
Loài người sẽ chẳng bao giờ sinh ra
Không yêu say đắm như ta
Thì sư cũng chẳng sinh ra trong đời
*******
Gió trời biết trốn đi đâu
Yêu không bởi tóc mà cầu cắt đi
Thuyền tình chìm nổi sông si
Vẫn nghe vẳng tiếng vô vi chuông chùa
*******
Hai chiều của một nỗi đau
Ca ve, tu sỹ hiểu nhau đến cùng
Một giàn bầu bí leo chung
Ca ve, tu sỹ ta cùng thương nhau
*******
Đáy lòng của gái mại dâm
Đều mơ thánh thiện thánh nhân trên đời
*******
Đỗ Phủ đêm đông thương hàn sỹ
Ai thương kỹ nữ lúc tàn xuân
*******
Chợ tình
Chợ đời mua chữ bán lời
Chợ đạo họ bán ca trời cho nhau
Chợ tình em bán nỗi đau
Bán non cả cái kiếp sau cho trời




***********
Vô đạo
Bước chân vào chốn lầu xanh
Khinh em là chính tự anh khing mình
Trách em tham lợi vô tình
Chính anh đã tự trách mình vô duyên
*******
Đắc đạo
Thúy Kiều, Từ Hải, Thúc Sinh
Cả ba đắc đạo mối tình thanh lâu
********
Nhẫn cưới
Trao nhau nhẫn cưới ước mong
Đeo vào bỗng hóa thành vòng kim cô
Lại mong lại ước lại chờ
Tháo ra rồi lại ước mơ đeo vào
********
Độc thân
Những người quyết chẳng lấy ai
Là người chỉ quyết một hai lấy mính
Tương tư trong mọi mối tình
Là tương tư chính bóng hình của ta
********
Ly thân
Vì yêu tha thiết con người
Cho nên mới lánh về nơi không người
Quạnh hiu ngay giữa đất trời
Còn hơn hiu quạnh giữa người thân thương
********
Càng hiểu được rất nhiều người
Càng khó tìm được một người hiểu ta



*************

Amateur
Làm thơ anh chỉ nghiệp dư
Hội thơ chuyên nghiệp cũng chưa được vào
********
Yêu em anh cũng nghiệp dư
Hội yêu chuyên nghiệp cũng chưa được vào
********
Đi tu anh cũng nghiệp dư
Hội sư đầu trọc cũng chưa được vào
********
Phạm tội anh cũng nghiệp dư
Ủy viên dự khuyết cửa tù tại gia
********
Nghiệp dư đến cả vợ con
Cho nên mãi mãi vẫn còn độc thân
Độc thân không vợ đã buồn
Độc thân có vợ lại còn buồn hơn
********
Hội nào rồi cũng sẽ tan
Hội mà không hội không tan bao giờ
********
Miễn phí
Hãy cảnh giác với những gì miễn phí
Chẳng bao giờ tạo hóa lại cho không
Giá đắt nhất là nụ hôn miễn phí
Cả cuộc đời trả nợ vẫn chưa xong
********
Hồng nhan bạc mệnh đa truân
Sao ai cũng muốn mỹ nhân là mình
********
Ai cũng xinh đẹp tuyệt vời
Khi tìm được đúng chỗ ngồi ngắm nhau
********
Nếu yêu cái xích dưới chân
Thì xiềng xích hóa thành thần tự do
********
Nếu người yêu có một môi
Thì người nào có hai môi là thừa

Lẽ vô thường
Người Hy Lap nói: “ không ai tắm hai lần trên một dòng sông”. Kinh Co Ran viết : “ Mặt trời hôm nay khác mặt trời hôm qua” . Hê-ghel gọi sự biến đổi là lô gích biện chứng. Phật dạy “Đó là lẽ vô thường” .Các vị anh hùng cũng không qua khỏi : “ sinh, lao, bệnh , tử” .

Về thăm chiến dịch Điện Biên
Ngậm ngùi tiếc thuở tráng niên qua rồi
Ngày xưa kéo pháo băng đồi
Nay không kéo nổi qua đùi chị em.
*******
Dậu mồng tơi
Ngày xưa đất rẻ như bèo
Vườn chung ong bướm bay vèo là sang
Dậu mồng tơi cạnh nhà nàng
Nay xây tường kín, xin chàng bấm chuông
*******
Đừng yêu nhau như ta yêu đất
Lấy nhau rồi là là sổ đỏ cầm tay
*******
Nhà tranh hai trái tim vàng
Sổ đỏ không có liệu chàng tính sao?
*******
Vợ cưới vừa xong thành đồ cổ
Thơ hay không thấy cũ bao giờ.
*************************



Tình yêu là vô thường

Nếu gương lưu bóng hình qua
Thì đâu còn chỗ để mà soi gương
*******
Lời sông
Đôi ta trên một con đò
Vạch thuyền đánh dấu ai ngờ sông trôi
Hẹn lời thề giữ lấy lời
Biết đâu lời của mỗi người là song


Tìm đường để đến nhà em
Đến nơi mới biết nhà em là đường
Thuyền tình cập bến yêu đương
Biết đâu bến cũng là đường mà thôi
********
Dở dang
Tình nào cũng chỉ dở dang
Đôi ta tạo hóa cũng đang hoàn thành
Cái gì cũng chỉ dở dang
Ngay như vũ trụ cũng đang hoàn thành
********
Tình đầu
Tình nào cũng mối tình đầu
Không ai đến được nơi đâu hai lần
Không gì cũ như mùa xuân
Mỗi lần xuân đến vẫn lần đầu tiên
*******
Suốt đời chỉ yêu một người
Bệnh ấy còn nặng gấp mười ung thư
*******
Không phai
Yêu nhau dây phút đầu tiên
Đắm say là lẽ tự nhiên trên đời
Chia tay vẫn giữ nụ cười
Thì tình yêu ấy muôn đời không phai

Biệt ly
Quanh năm trăng sáng trăng tròn
Thì rằm tháng tám đâu còn trung thu
Khi tình tuyệt đẹp như mơ
Thì tình yêu đến phút giờ biệt ly
********
Tình yêu nhỏ lửa đun lâu
Nhâm nhi thưởng thức vị sầu tương tư

********
Tự hiểu
Nếu mình tự hiểu được mình
Trương Chi đâu có thất tình Mỵ Nương
Nếu mình tự hiểu quê hương
Thì Từ Thức chẳng lạc đường trần gian
********
Thời tiết
Hãy yêu nhau như ta yêu thời tiết
Ngắm trời xanh và biết tránh mưa giông
Hãy cãi nhau như bàn về thời tiết
Tình cảm ngược chiều mà vẫn thấy như không
********
“ Đàn bà lưu luyến tình xưa
Đàn ông say đắm tình vừa mới quen



Vô thường
Đừng thấy em bé mà tròng
Lớn lên anh sẽ phải lòng em ngay
Đừng thề mãi mãi đắm say
Mai kia em sẽ thành ngay bà già
********
Không ngồi lâu quá một nơi
Sinh lòng luyến ái khi rời nhớ thương
Khi đã hiểu lẽ vô thường
Nhìn đâu cũng chỉ thấy đường mà thôi
********
Nhân loại dù tiến bao xa
Hôn nhau vẫn cũ như là ngày xưa
Dù người làm được nắng mưa
Thì em vẫn mới ta chưa hiểu gì

Cao thủ thua tranh thủ



Tình yêu là sắc sắc không không

Tiền
Khi mê bùn chỉ là bùn
Ngộ rồi mới biết trong bùn có sen
Khi mê tiền chỉ là tiền
Ngộ rồi mới biết trong tiền có tâm
*******
Tình
Khi mê tình chỉ là tình
Ngộ rồi mới biết trong tình có dâm
Khi mê dâm chỉ là dâm
Ngộ rồi mới biết trong dâm có tình
********
“ Chàng bảo yêu bởi tâm hồn
Em thay giới tính chàng còn yêu không”
“Bỏ cả giang sơn vì người đẹp
Biết đâu người đẹp thích giang sơn”
********
Hình như
Yêu nhau giây phút hình như
Cho nhau những cái còn chưa của mình
Buồn sao hình chạm vào hình
Đôi bong bóng đụng hồn mình chợt tan
********
Tình yêu như khói như mây
Đừng mong nắm ở trong tay làm gì
********
Mấy khi nguyệt thực trong lòng
Mấy khi hai trái tim lồng đúng tâm
Mấy khi nhật thực toàn phần
Để mong thấy được tri âm lờ mờ
Gái quê
Lên tỉnh ai cũng bảo quê
Về làng cả xóm lại chê thị thành
Xót xa thân phận thôi đành
Nửa quê, nửa tỉnh chòng chành thân em


Hoa cau thơm ngát hương cau
Chúng mình mơ đổi thành nhau làm gì
*******
Không tưới cho hoa ni –Lông
Không tâm sự với người không hợp mình
*******
Chiếc lược
Cây muốn lặng, gió chẳng đừng
Trách ai đem chiếc lược sừng tặng sư
Khiến long sư những ngẩn ngơ
Nửa mong mọc tóc, nửa mơ trọc đầu
*******
4/4
Yêu nhau phải có bốn người
Hai người là thực, hai người là mơ
Ghét nhau phải có bốn người
Hai người là thực đang mơ ngược chiều

Khi yêu nhau, ta chỉ mượn người yêu làm màn hình để phóng chiếu ảo tưởng của mình.Khi lấy nhau, ảo tưởng tan, chỉ còn trơ lại màn hình, nên tình chỉ đẹp khi còn dang dở, đời mất vui khi đã vẹn câu thề.

Mới yêu nhìn đã tri âm
Lâu dần tiếng Việt nghe nhầm tiếng Tây




Đạo trời
Yêu em thêm hiểu đạo trời
Rằng ta cũng chỉ như người khác thôi
Vĩ nhân quân tử trên đời
Bên em cũng chỉ là người đàn ông.
*******
Vu vơ
Vô cớ mua dây buộc lấy mình
Thì đành nhờ cái vô hình gỡ ra
Tự nhiên buồn đến với ta
Tự nhiên buồn sẽ đi ra khỏi mình
*******
Quả tim không học đập nhiều
Làm tình không học vẫn chiêu tuyệt vời
Nhiều cái không học trên đời
Lại là những cái loài người cần hơn
*******
Nghe bồ đọc thuộc thơ ta
Sướng hơn được giải gọi là Nô- ben
*******
Ghen
Im lặng vợ bảo giận gì
Tươi cười vợ bảo chắc đi với bồ
Thôi thì đành phải tấu cô
Cô bắn súng lục, cô bơi thuyền rồng
*******
Đào tơ mơn mởn thiên thai
Chẳng ghen kẻ thắm Bống lai trước mình
Đê mê vị ngọt môi xinh
Chẳng pha cay đắng vì mình sau ai.

[Bảo Quang]

Huyền thi- thơ Nguyễn Bảo Sinh
Tôi biết đến Nguyễn Bảo Sinh chủ yếu với cái thú chơi chó cảnh, mèo cảnh. Cái hồi nhà tôi còn nuôi chó, nuôi mèo, và cứ không hiểu sao mình nuôi chẳng mát tay, con nào con nấy, trước sau về cũng chết, hiếm con nào được quá 6 tháng. Trong khi cái nhà ông họ Nguyễn, trồng cây gì, nuôi con gì cũng được, ông già đấy, "chó nó nuôi" thế mà ăn nên làm ra, lập hẳn khách sạn chó mèo cho lũ thú.
Bây giờ, tôi còn biết đến một Nguyễn Bảo Sinh với cái thú ngông thơ, chơi thơ, hành thơ... Tôi đã đọc những dòng nhận xét về thơ Nguyễn, và thấy dường như các nhà thơ mới chưa dám sờ vào cái thú ngông thơ của Nguyễn Bảo Sinh, họ chỉ dám kính nhi viễn chi , "cho nó lành"... Ừ, kể thơ hay thì cũng phải gặp cái tâm cảm đồng tần số mới được. Nếu không, có khác gì hoa hậu ở với kẻ mù. Nói lắm làm gì, xin chép tạm một vài bài thơ của Nguyễn, để đạo hữu cùng thưởng thơ như thưởng một chén trà ngon.
Danh
Trăng qua cửa sổ trăng vuông
Gió dẹt mình xuống để luồn mái tranh
Con người muốn lọt vào danh
Thì mình phải tự ép thành cái tên
Bịt tai
Muốn bịt hết miệng trần ai
Hãy bịt ngay chỗ cái tai của mình
Chúc nhau
Mời nhau ăn tiệc ăn nằm
Mấy ai khao bạn bữa ăn khí trơi
Chúc nhau chúc đủ mọi lời
Mấy ai chúc bạn thành người tốt hơn
Nghĩ và lo
Nghĩ về con kiến nó bò
Chẳng lo về nỗi con bò trắng răng
Nghĩ về cái đẹp ánh trăng
Đừng lo thằng Cuội, ả Hằng với nhau
Tại sao
Trẻ thơ mở trí nhìn đời
Cho nên luôn hỏi những lời: Tại sao
Nhiều người nhắm mắt ra vào
Nhờ người dắt hộ, “Tại sao?” Không cần
Thơ
Khi ngồi tên lửa lên trời
Làm thơ lại kém cái thời cưỡi trâu
Khỏa thân
Ái tình nếu uống đủ liều
Loài người sẽ thoát được điều tà dâm
Ai ai cũng sống khỏa thân
Mặc quần sẽ lại khiêu dâm mọi người
Nhân duyên
Nhân duyên đến nhân duyên đi
Chúng mình ngoài cuộc, hẹn gì với nhau
Lá trầu chẳng đợi quả cau
Tự nhiên tan hợp thành màu nhân duyên
Cảm huyền thi
Huyền thi thơ đọc quả huyền vi
Mộng thấy thật ra chẳng thấy gì
Bến tới tưởng rằng chưa tới bến
Vội vàng rời bến lại ra đi
(Nguyễn Hữu Mão)
Huyền thi cảm
Quý vật đi tìm quý nhân
Huyền thi lại gặp huyền tâm mới huyền
Trần gian bao kẻ vô duyên
Có tiền mua được cô tiên… huyền tiền
Thảnh thơi
Trong trần ai có mấy nơi tĩnh mịch
Trong lòng mình có mấy lúc thảnh thơi
Lúc thảnh thơi gặp nơi tĩnh mịch
Là khi mình thấy cả đích trước sau
Tri âm
Mới yêu nhìn đã tri âm
Lâu dần tiếng Việt nghe nhầm tiếng tây
Nói toàn ngoại ngữ với nhau
Không người phiên dịch ngẫm đau nhân tình
Độc thân
Những người quyết chẳng lấy ai
Là người chỉ quyết một hai lấy mình
Tương tư trong mọi mối tình
Là tương tư chính bóng hình của ta
Ly thân
Vì yêu tha thiết con người
Cho nên mới lánh về nơi không người
Quạnh hiu ngay giữa đất trời
Còn hơn hiu quạnh giữa người thân thương
Thầy bói xem voi
Chỉ sờ một chỗ mà thôi
Thầy bói định nghĩa được voi là gì
Nếu hiểu đủ lẽ huyền thi
Sẽ không định nghĩa được gì về voi
Hiện hữu
Nghĩ về em, anh là nhà triết lý
Cảm về em, anh chỉ để làm thơ
Còn khi yêu, em vừa thực vừa mơ
Không triết lý, chẳng làm thơ, mà hiện hữu
Vu vơ
Yêu và ghét đều giống nhau
Lý do đừng hỏi trước sau làm gì
Chỗ đến là chỗ để đi
Lý do yêu ghét không gì khác nhau
Cố tình
Chùa to Phật có to đâu
Phải chi tốt lễ dễ cầu Phật thương
Cố tình đốt quá nhiều hương
Khói xuống Âm phủ, Diêm Vương phạt tiền
Cội nguồn
Hòa mình vào với thiên nhiên
Hồn tan theo gió lướt trên thiên đường
Cội nguồn của mọi yêu thương
Mà sao vẫn vắng thân thương trong lòng
Hữu tình
Trời xanh xanh biếc vô tình
Cho nên trời chẳng như mình già đi
Vô tình trẻ mãi làm chi
Hữu tình dù có già đi cũng tình
Vô tình
Yêu như ngọn gió thổi chơi
Bỗng dưng thổi dạt hai người vào nhau
Yêu đừng hẹn trước thề sau
Khi yêu mới biết mình đâu của mình
Tuyệt đỉnh
Tuyệt đỉnh vinh quang tận cùng cay đắng
Khi quay nhìn không một bóng thân thương
Đành ôm trong lòng một vầng trăng khuyết
Để nhớ về những giấc mộng đế vương
Thua
Tiến lên vào cái ống đời
Sao bằng lùi lại giữa trời thảnh thơi
Vật nhau trong cái ống đời
Sao bằng thua cuộc về ngồi ngắm mây
Đạo vợ chồng
Đàn ông như thể cánh diều
Đàn bà cầm sợi tơ diều trong tay
Đừng già néo, kẻo đứt dây
Thả chùng xuống, để diều bay đúng tầm
Chôn hoa
Người thường thấy cánh hoa rơi
Hai chân di nát không chơi hoa tàn
Mấy ai khóc mộ hồng nhan
Mấy ai gom cánh hoa tàn để chơi
Tù tại tâm
Bước vào một chốn lao tù
Mắt nhìn không thấy, tay sờ không ra
Tù trong bộ não của ta
Cửa mở mà chẳng biết ra lối nào
Bể khổ
Đời là bể khổ mênh mông
Sao ai cũng muốn sống trong bể đời
Quy tiên là được lên trời
Sao ai cũng muốn sống đời trần gian
Đá bóng
Trong vạn biến có một điều bất biến
Đội chủ nhà không đoạt cúp FIFA
Trước 7 tỉ người trọng tài gian dối
Thì trách gì lời nói giữa đôi ta
Cực lạc
Tây trúc nào biết ở đâu
Cực lạc chỉ ở trong câu thơ này
Trông lên mình chẳng bằng ai
Trông xuống lại thấy chẳng ai bằng mình
Ngũ thập tri thiên mệnh
Thân còn nằm dưới mái nhà
Hồn tri thiên mệnh thăng hoa giữa trời
Như sen nằm dưới bùn đời
Vươn lên mặt nước giữa trời nở hoa
Vợ
Vợ là thánh chỉ vua ban
Có sao dùng vậy không bàn đúng sai
Quỷ thần chứng cả hai vai
Vợ là thiên tạo trần ai miễn bàn
Chồng
Chồng là thánh chỉ vua ban
Có sao dùng vậy không bàn đúng sai
Quỷ thần chứng cả hai vai
Chồng là thiên tạo trần ai miễn bàn
Con
Con ta không phải của ta
Tai họa của nó mới là của ta
Của chìm của nổi trong nhà
Của ta rồi sẽ lại là của con
Vô cớ
Vô cớ mua dây buộc mình
Thì đành nhờ cái vô tình gỡ ra
Tự nhiên buồn đến với ta
Tự nhiên buồn sẽ đi ra khỏi mình
Đôi ta
Tuy kiếp trước không duyên nhưng nợ
Nên đôi ta thành vợ thành chồng
Bao giờ hết nợ tơ hồng
Trời cho đôi lứa mặc lòng yêu ai
Phía trước
Bọ ngựa rình bắt ve sầu
Biết đâu chim sẻ đằng sau bắt mình
Mải tìm danh lợi, gái xinh
Biết đâu cái họa đang rình bắt ta
Thừa
Dạy đĩ vén váy làm gì
Phò mã tốt áo khen chi thêm thừa
Thế gian tranh cãi thắng thua
Vô ngôn trời chẳng nói thừa một câu
Tự trào
Lã Bất Vi buôn cả vua
Hồ Xuân Hương chửi cả chùa lẫn sư
Bọn họ gan lớn mật to
Còn ta gan bé nằm lo sập trời
Cảm ơn
Đừng trách đời làm khổ ta
Ta làm khổ họ gấp ba bốn lần
Nên khi nhắm mắt lìa trần
Chỉ xin được nói một lần: Cảm ơn!
Tự bạch
Làm thơ nuôi chó chọi gà
Ba trò chơi ấy làm ta bơ phờ
Suốt ngày nửa tỉnh nửa mơ
Trông ai cũng thấy nửa thơ nửa gà
Vô đề 1
Mỗi người là bộ kinh vô tự
Khi xuất thần mới hiện thành chữ
Cũng chỉ ai nhập thần mới đọc được
Vô đề 2
Biết mà chẳng nói được lên
Huyền thi đặt hộ cái tên cho đời
Những điều nói ở cõi người
Huyền thi chép lại thành lời chân kinh
Vô đề 3
Người ghi bia đá để đời
Còn ta bia trắng để người tự ghi
Thiên tài và Người điên
Thiên tài cùng với thằng điên
Khác nhau chỉ một đường biên mơ hồ
Mặt nạ-mặt thật
Bà mụ đã nặn thành ta
Cuộc đời nặn lại hóa ra thế này
Thợ làm mặt nạ khéo tay
Thua xa mặt thật đời bày khắp nơi
Chốn lãng quên
Dù đi cuối đất cùng trơi
Chẳng mơ thấy được đúng người đúng tên
Thôi đành về chỗ lãng quên
Mới mong gọi được đúng tên đúng người
Vô đề 4
Ta như mây trắng giữa trời
Ngắm nhìn thiên hạ đang ngồi máy bay
Vô đề 6
Muốn đừng để đời chửi ta
Thì đừng cố bắt người ta khen mình
Vô đề 11
Cung phi ngủ với con trời
Chứ đâu ngủ với cái tôi của mình
Càn Long rời bỏ cung đình
Để đi tìm những mối tình không vua
Vô đề 14
Hoàng đế khi đã ngồi tù
Cai ngục chỉ gọi là đồ phạm nhân
Đã vào đến động mại dâm
Ông lão cứ được gọi nhầm là anh
Kín-hở
Có hở thì mới biết che
Nếu mà bịt hết còn nghe thấy gì
Sách đỏ
Diệt hết sinh vật của trời
Chắc chắn sách đỏ tên người được ghi
Vô đề 17
Hiện đại mà không thiên nhiên
Loài người sẽ tới chỗ điên chỗ khùng
Thiên nhiên hoang dã tận cùng
Loài người cũng đến chỗ khùng chỗ điên
Đường lên Tây trúc
Đường lên Tây Trúc quanh co
Chỗ rẽ không biển báo cho rõ ràng
Nhiều khi tưởng đến thiên đàng
Xuống nhầm địa ngục, nghĩ càng đớn đau
Thay lời tựa
Tôi tu với vợ tại gia
Vợ dài dằng dặc đâu là bến mơ
Khi tình khi ý cùng thơ
Đường trơn gánh thực, gánh hư trĩu đầy
Nằm mơ trên tấm thân gầy
Gánh vàng đi đổ lấp đầy sông mê
Văn đâu tải đạo, văn là đạo
Nước đâu chở sóng, nước là sóng
Đò ngang
Cùng chung một chuyến đò ngang
Kẻ thì sang bến, người đang trở về
Lái đò lái mãi thành mê
Sang về chẳng biết mình về hay sang
Như ý
Trong mười điều chín không như ý
Còn một điều lại ý chẳng như
Muốn cho vạn sự đều như ý
Cần một điều biến ý thành như
Tất cả những cái tồn tại dường như hợp lý
Tất cả những cái hợp lý dường như tồn tại
Như ta
Cho ta về chỗ gió mưa
Cho ta về chỗ có trưa có chiều
Về nơi có ghét có yêu
Nắng, mưa, yêu, ghét sớm chiều như ta
Như như
Tạo hóa tạo ta chơi
Ta chơi trò tạo hóa
Hợp tan mây thành đá
Nhật nguyệt hóa như như
Đôi bờ
Đôi ta như thể đôi bờ
Gặp nhau sóng chẳng bao giờ thành sông
Thôi đành muôn kiếp song song
Đôi ta trả lại dòng sông cho đời
Chợ âm dương
Buông thõng hai tay đi vào chợ
Họa phúc mua đều có hóa không
Sinh tử bán rồi đời hết nợ
Buông tay đi suốt chợ âm dương
Gái quê
Lên tỉnh ai cũng bảo quê
Về làng cả xóm lại chê thị thành
Xót xa thân phận, thôi đành
Nửa quê nửa tỉnh chòng chành thân em
Hoa cau thơm ngát hương cau
Chúng mình mơ đổi thành nhau làm gì
Thời
Nhân gian trong một chữ thời
Kẻ nào đi trước thành người đến sau
Sao cho vẫn cứ cùng nhau
Vừa đi được trước, vừa sau mọi người
Lời sống
Đôi ta trên một con đò
Vạch thuyền đánh dấu ai ngờ sông trôi
Hẹn lời thề giữ lấy lời
Biết đâu lời của mỗi người là sông
Vô vi quán
Vô vi quán, quán vô vi
Vào trong xem thử có gì mua chơi
Ở đây bày cả đất trời
Vô vi quán chỉ mời người chân không
Vô vi quán, quán vô vi
Khách chân không thấy cái gì cũng mua
Túi càn khôn, chớ có đùa
Chân không chứa đủ cả vua lẫn trời
Vô vi quán, quán vô vi
Quán không nên chẳng có gì bán mua
Buồn đem tạo hóa ra đùa
Kinh vô tự
Gió chẳng đường đi mà cũng đến
Mình không cầu nguyện bỗng nhiên sinh
Mỗi người là bộ kinh vô tự
Sao còn tụng niệm tự vô kinh
Tiền
Khi mê bùn chỉ là bùn
Ngộ rồi mới biết trong bùn có sen
Khi mê tiền chỉ là tiền
Ngộ rồi mới biết trong tiền có tâm
Thở
Hít vào đủ khí đất trời
Thở ra cho hết những hơi hít vào
Không nợ trời đất chút nào
Thân ta thành cửa ra vào thiên nhiên
Thời gian
Kẽ hở pháp luật lẽ hằng
Thời gian mới thật công bằng mà thôi
Dù là vua chúa phật trời
Mỗi năm thêm một tuổi đời như ta
Thông
Làm thông ngay giữa kiếp người
Làm người lại đứng giữa trời như thông
Lá reo tiếng hạc từng không
Vi vu nào biết là thông hay người
Người thường bàn chuyện ngu xưa
Mấy ai bàn chuyện bây giờ đâu hơn
Quân bình
Đứng núi này trông núi nọ
Đứng núi nọ trông núi này
Nhìn giữa hai núi mới hay
Mỗi chân một núi hai tay quân bình
Bình thường là thường quân bình
Tầm thường là lẽ thường tình bình quân
Ta như quả lắc quả cân
Chuyển động là để tự tâm quân bình
Chân lý
Cả cuộc đời đi tìm chân lý
Mới hiểu mình là lý của chân
Chúa hình người, sa tăng hình quỷ
Phật thiêng liêng vì phật tại tâm
Yêu
Yêu không đo được ít nhiều
Yêu là chẳng hiểu tình yêu thế nào
Thiên thai mở khóa động đào
Yêu là cõi phúc buộc vào dây oan
Nhà đâu
Nahf mình bảo bãi tha ma
Quán trọ lại nhận đây là nhà ta
Vào nhà lại bảo rằng ra
Đến trọ lại bảo rằng ta về nhà
Lên chùa
Vào chùa lễ phật thấy sư
Người người cúi lạy chiếc lư hương đồng
Miệng cầu sắc sắc không không
Đầy trời sắc, thế còn không đâu rồi
Nhân cảnh
Ngồi nhìn non bộ đứng im
Ngắm cá trong chậu xem chim trong lồng
Cây si bẻ quặt uốn cong
Còn mình tự nhốt vào trong lẽ đời
Tự trói thì gọi là tu
Bị trói thì gọi là tù mọt gông
Nhẫn cưới
Trao nhau nhân cưới ước mong
Đeo vào bỗng hóa thành vòng kim cô
Lại mong lại ước lại chờ
Tháo ra rồi lại ước mơ đeo vào
Nếu yêu cái xích dưới chân
Thì xiềng xích hóa thành thần tự do
Tự hóa
Hữu hình hóa cái vô hình
Kiếp này là mộng khi mình chưa sinh
Vô hình hóa cái hữu hình
Kiếp này là mộng của mình kiếp sau
Tự sinh
Trời đất phải sinh ra ta
Nếu không sao được gọi là hóa công
Vào ra trời đất mênh mông
Thân ta là chỗ hóa công ở nhờ
Vì đời có được cái tên
Cho nên mới có Phật, tiên, và người
Vì đời có chữ có lời
Cái danh mới nhốt được người vào trong
Tự hiểu
Nếu mình tự hiểu được mình
Trương Chi đâu có thất tình Mị nương
Nếu mình tự hiểu quê hương
Thì Từ Thức chẳng lạc đường trần gian
Thiên nhiên
Nếu không có trái đất
Mình lơ lửng thành tiên
Nếu không có xã hội
Mình trở thành thiên nhiên
Cứ đi
Mình không chỗ đứng trên đời
Lại không cả biết nằm ngồi ở đâu
Thì đi về chỗ bắt đầu
Cứ đi không đến về đâu thì về
Thiền
Thuyền riêng ngoài giáo, giáo trong riêng
Không ghi văn tự, tự trong thiền
Chỉ thẳng vào tâm, tâm vô trụ
Thấy tâm thành phật, phật huyền huyền
Con chuột
Con chuột mắc phải sai lầm
Khi rơi vào bẫy chẳng ăn miếng mồi
Nhiều người cũng vậy mà thôi
Rơi vào sinh tử, chỉ đòi thoát ra
Mê
Tôi đi cuối đất cùng trời
Tìm mua thuốc ngộ chữa người đang mê
Tôi đi thủy tận sơn khê
Chữa cho người ngộ ta mê thật rồi
Thực hư
Kinh đeo ngay trước mắt mình
Nhiều khi vẫn cứ đi tìm loay hoay
Cửa đời chìa khóa cầm tay
Mà sao vẫn cứ loay hoay đi tìm
Không không
Phải vào mới thấy lối ra
Phải yêu mới biết đâu là không yêu
Tìm ai suốt cả bốn chiều
Rồi ra mới biết bốn chiều đều không
Tâm nhàn
Tự nhiên chờ cái đến
Thanh thản tiễn cái đi
Yêu những điều không muốn
Tâm nhàn hơn mây chi
Tu tại chỗ
Tu chùa, tu chợ, tại gia
Tôi tu tại chỗ, gọi là tu chi
Tâm vô trụ, trụ vô vi
Gặp đâu tu nấy, thấy gì cũng tu
Nhân duyên
Nhân duyên đến, nhân duyên đi
Chúng mình ngoài cuộc hẹn gì với nhau
Lá trầu chẳng đợi quả cau
Tự nhiên tan hợp thành màu nhân duyên
Thành tiên
Nếu yêu những kẻ yêu nhau
Thì mình đâu có nỗi đau nhân tình
Nếu thân không nệ cái hình
Ra ngoài sự vật thì mình thành tiên
Không mong đến chẳng cầu đi
Không phân khôn dại còn chi để buồn
Tâm như nước chảy trên nguồn
Soi hình tạo hóa mà không lưu hình
Đo lại
Người ngắm trời đất bao la
Ta để trời đất ngắm ta giữa đời
Thiên hạ lấy thước đo người
Ta đo lại thước của trời đo ta
Tự nhiên
Nhởn nhơ bướm lượn bờ ao
Đừng ai bắt bướm ép vào sổ tay
Trong đêm đóm lập lòe bay
Đừng đem đom đóm ra ngày để xem
Buông ra
Ôm vào rồi mới buông ra
Có ôm thật chặt mới rời thật xa
Ngẫm xem trong cõi người ta
Có là Thái tử, mới là Như lai
Quay lại
Phía trước không có trước
Phía sau không có sau
Kìa mênh mông bể khổ
Quay lại thấy bến bờ
Quên
Người ghi bia đá để đời
Còn tôi tìm chỗ tôi ngồi để quên
Nhìn trời nước dưới, mây trên
Cúi xem lại thấy nước trên mây trời
Ngồi quên, quên hết mây trời
Hỏi thăm chẳng biết tên tôi là gì
Tỉnh thức
Gió trời biết trốn đi đâu
Yêu không bởi tóc mà cầu cắt đi
Thuyền tình chìm nổi sông si
Vẫn nghe vẳng tiếng vô vi chuông chùa
Người thường nghĩ tới điểm dừng
Là khi vượt quá điểm dừng từ lâu
Thiên thai
Lưu nguyễn không tìm lại gặp tiên
Tìm về trần thế hóa vô duyên
Đi mà không đến là Tây Trúc
Đến mà chẳng được ấy Đào Nguyên
Mông bướm
Sống gửi biết nơi đâu mà gửi
Thác về nào biết thác về đâu
Trang châu gửi mộng tan thành bướm
Bướm về tan mộng hóa Trang Chu
Nghịch cảnh
Rửa tay, gác kiếm gặp ma
Đem cả áo giấy cà sa mặc vào
Tóc bạc lại gặp má đào
Hoàng bào, áo giấy, mặc vào cà sa
Chiếc lược
Cây muốn lặng gió chẳng đừng
Trách ai đem chiếc lược sừng tặng sư
Khiến lòng sư những ngẩn ngơ
Nửa mong mọc tóc, nửa lo trọc đầu
Sóng tâm
Đầy trời loạn sóng thanh âm
Đừng quên tiếng sóng từ tâm vọng về
Nhờ thầy gạt nhiễu sông mê
Để ta nghe tiếng óng về từ tâm
Tình đầu
Tình nào cũng mối tình đầu
Không ai đến được nơi đâu hai lần
Không gì cũ như mùa xuân
Mỗi lần xuân đến vẫn lần đầu tiên
Sông giữa biển
Xin làm sông giữa biển khơi
Đôi bờ là nước, ta người là nhau
Ta không họ trước tên sau
Chung nhau lớp sóng gọi nhau là người
Đủ
Rồi sẽ hiểu ít nhiều đều là đủ
Trẻ hay già vô nghĩa trước mai sau
Vua ôm ấp bao cung tần mĩ nữa
Sướng hơn gì người cùng khổ ôm nhau
Bụt nhà
Phải đi đến tận biển xa
Mới thấy cái đẹp ao nhà của ta
Phải đi lễ chùa đủ xa
Mới thấy được bụt chùa nhà rất thiêng
Trăng
Nếu trăng cũng chết như đời
Thì ta đâu thấy kiếp người phù du
Vì trăng sống mãi ngàn thu