Trám và các món ăn từ trám, Đặc sản Thực dưỡng - ngon vô cùng - quà biếu xếp! Tùy chọn

[Diệu Minh]

Trám và các món ăn từ trám


Bất ngờ trám tốt cho những người bị về tuyến giáp...

Theo cảm quan cá nhân: trám quả nhỏ, nhưng hình thuôn dài, mầu tím sẫm (âm), có vị chua và có mùi rất thơm quyến rũ đặc trưng và độ béo ngon nhất định, được mệnh danh là ô liu của người châu Á.

Vì thế khi ăn nó thì nên ăn với loại tamari lâu năm (chúng tôi có bán loại tamari lâu năm của người Nhật làm được lòng bà con gần 20 năm nay)... phối trộn thành loại "bơ trám" hay "pho mát trám" ngon tuyệt.

có thể liên hệ mua trám ỏm, trám rừng, loại trám ngon nhất và tamari tại 0364538361

Nhớ ngày đi với nhà thơ Vương Từ tới quán ăn của anh chị Trịnh - Xuân mở một nhà hàng ăn Huế nổi tiếng ở Sài Gòn... anh chủ quán sành đạo Phật và sành điệu làm ăn kiểu thượng lưu mang tới chiêu đãi tôi - một người ăn chay - một món ăn chay quí hoá lắm lắm... của Huế... là gì? 5, 6 quả trám tím muối... để trong một cái đĩa nhỏ rất trịnh trọng... và cung cách bưng món ăn cũng trịnh trọng và có không khí của thiền tĩnh lặng, anh chị kể là ở Huế món ăn này rất hiếm vì Huế còn ít cây trám lắm rồi... cung cách phục vụ, tình bằng hữu, anh Vương Từ là bạn lâu năm của anh chị chủ quán, làm cho tôi cũng thêm phần thanh thản... nhưng trong tâm tôi thầm bật cười vì đó là món ăn rất thường của gia đình nhà tôi mỗi khi mùa trám về ở Hà Nội...

Mẹ tôi rất sành điệu làm món trám muối... tôi ăn có lúc cả nửa kg... ngon lành... thật ngon và tôi còn nghĩ ra cách làm trám ngâm tương... mùi trám làm cho ta tiết nước bọt tứa ra trong miệng và mùi của nó rất đặt trưng, rất hấp dẫn... trám ngâm tương có thể để quanh năm cho tới mùa sau... vẫn ngon thật ngon... mỗi khi mẹ tôi làm thức ăn thỉnh thoảng bà chỉ điểm xuyến vài miếng trám lẫn vào trong món ăn... cũng đủ thấy hấp dẫn thật nhiều.

Sau này tôi còn học ăn trám xanh, tôi không thích trám xanh vì vị của nó hơi chát, nhưng biết cách kho thì ăn cũng khá ngon... vài người có khoái món trám xanh vì vị của nó chua chua chát chát và ngon khó tả nếu đã biết cách ăn... có lần chỉ với 1 miếng trám xanh tôi đã ăn hết bát cơm lứt, mỗi miếng chỉ cắn tẹo trám....

Tôi chợt nhớ tới âm và dương: trám cũng có âm và dương: trám xanh - trám tím...
Chúng ta luôn luôn có đàn ông và đàn bà: đàn ông thì ăn món dương và đàn bà ăn món âm...
Rau muống cũng có rau trắng và rau đỏ: loại dương hơn và loại âm hơn.

Văn hoá cũng có hai loại: loại bong ra ngoài hiện lên trên các phương tiện thông tin đại chúng là âm và dương hơn là cái văn hoá ẩn tàng... là văn hoá thiền, văn hoá Phật giáo, văn hoá Thực dưỡng...

Cọng cỏ nổi trên mặt nước, sỏi đá thì chìm ở dưới đáy...
Chả có gì tốt hay xấu nhưng có hai chiều hướng: cái thì hướng ra khỏi vòng sinh tử luân hồi cái thì tạo nhân trói buộc trong luân hồi rất mạnh...

Ai muốn chọn cái nào thì chọn, thiền hay Thực dưỡng... cũng chỉ là phương tiện...

Ai muốn trọn trám xanh hay trám tím và cách làm nó trở thành món ăn ngon đây:




Trám xanh kho tương.


Trám đen ngâm tương.

Đố bạn biết làm cho trám xanh âm hơn và trám tím dương hơn... thì làm cách nào?
Cách làm trám ỏm: rửa sạch, đun sôi nước, để giảm còn 75 độ, pha nước muối mặn hơn để muối dưa chút.
Đổ ngập nước muối đậm... cho vào thấu sành hay nồi ủ không dây...
2 tiếng sau ăn được.
Để 2-3 ngày trong ngăn mát ăn vẫn ngon.
Ăn ngay hay cảm thấy chua chua...
Trám rừng ngon béo ít chua...

https://youtube.com/shorts/1ao0Wu9zOwM?si=C7_qO2aCGNkDU3BU

Tác dụng của quả trám theo quyển "Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam" của Đỗ Tất Lợi:

TRÁM

Còn gọi là cảm lãm, trám trắng, cà na, thanh quả, đêm ta lát ( căm pu chia). Tên khoa học Canarium album ( Lour) Raench ( Canarium sinensis Rumph, Pimelaalba Lour)

Thuộc họ Trám (Burseraceae)

Thanh quả ( Fructus Canrii) là quả trám trắng chín phơi hay sấy khô, còn có tên là can thanh quả hay cảm lãm.

A. MÔ TẢ CÂY

Trám trắng là một cây cao từ 12-15m thân mọc thẳng đứng, đường kính đạt tới 0,40- 0,60m. Lá mọc so le, kép lông chim gồm 5-7 đôi lá chét; cuống lá chung dài bằng ¼-1/3 toàn lá, cuống lá chét dài 5-8mm. Lá chét dài 5-17cm, rộng 2-5,5cm mép nguyên. Hoa hình cầu, màu trắng, mọc thành từng nhóm 2-3 thành chuỳ ở đầu cành hay kẽ lá. Chuỳ dài 8-10cm. Quả hình thoi, hai đầu tù, dài 45mm, rộng 20-25mm, hạch cứng nhãn, hình thoi với 2 đầu nhọn, trong có 3 ngăn. Mùa hoa tháng 6-7, mùa quả tháng 8-10.

B. PHÂN BỐ THU HÁI VÀ CHẾ BIẾN

Cây trám mọc hoang và được trồng ở nhiều nơi trong nước ta. Tại Trung quốc, trám trắng được trồng ở các tỉnh Tứ xuyên, Vân Nam, Hải Nam, Quảng Đông, Quảng Tây, Phúc kiến.

Thường người ta lấy quả vào tháng 9-10, quả chín hái về phơi khô trong mát là được,
Ngoài việc khai thác quả, nhân dân ta còn khai thác nhựa trám để làm hương thắp và để cất tinh dầu hay chế côlôphan trám.

Muốn lấy nhựa trám, người ta chích thân và nhiều khi cả trên rễ nổi trên mặt đất. Thường chỉ chích nhựa trên những cây to, đã bắt đầu cho quả. Mỗi năm, một cây trám cho từ năm 5 đến 8kg nhựa ( cây chừng khoảng 20 tuổi). Nhựa khi mới chảy có màu trắng xanh nhạt, dần dần đặc lại và thường được đựng trong các thùng để đem tiêu thụ tại những chợ gần đó.

C. THÀNH PHẦN HOÁ HỌC
Trong quả trám có chừng 1,2% chất protit, 1% chất béo, 12% chất hydrat cacbon, 0,204% canxi, 0,06% photpho, 0,0014% chất sắt và 0,021% vitamin C. (Theo kết quả phân tích của viện vệ sinh Trung quốc, 1975).

Trong nhân quả trám có chừng 50-65% chất dầu béo. Nhựa trám là một chất mềm, màu vàng nhạt, nhưng nhiều khi có màu sẫm đen là do các cành lá; vỏ lẫn vào. Mùi thơm dễ chịu. Đun nóng (90 độ) sẽ chảy lỏng. Tan trong ete dầu hoả ( có thể dùng tinh chế); khi cất kéo bằng hơi nước, nhựa trám sẽ chảy chọ 18-30% tinh dầu. Tinh dầu này không mầu hay màu hơi vàng nhạt, lỏng, mùi thơm, tỉ trọng 0,887-0,841, hơi hữu tuyền. Khi đun tinh dầu một phần bắt đầu cất từ 100 độ nhưng phần lớn cất từ 158 độ-177 độ. Nếu lắc tinh dầu với natri bisunfit chừng 6%tinh tinh dầu tan trong đó ( chất andehyt) tinh dầu còn lại sẽ có mùi chanh thơm. Thành phần chủ yếu của tinh dầu trám đã được xác định là sabinen (45%), một nguyên liệu để tổng hợp chất thơm dùng trong hương liệu. Ngoài ra còn Y tecpinen (16,7%) tecpineol (10,8%) tecpinen (9%) xtecpinen (4,9%)…Sau khi cất tinh dầu, còn lại một chất côlôphan, tan hoàn toàn trong ête, và tan một phần trong cồn lạnh. Chất nhựa trám được tiêu thụ trên thị trường quốc tế với Tên Eleni

C. CÔNG DỤNG VÀ LIỀU DÙNG

Quả trám trắng chỉ mới thấy dùng trong nhân dân. Tính chất chữa bệnh của trám ghi trong các tài liệu đông y cổ là :Vị chua ngọt, chát, tính ôn, không độc, vào 2 kinh phế và vị, có năng lực thanh phế, lợi yết hầu sinh tân chỉ khát, giải độc, là thuốc chữa yết hầu sưng đau hoà hãn tư bổ, có thể giải được say rượu, nọc cá độc, nọc con dải, còn dùng chữa cổ họng sưng đau, ho nhiều đờm.

Ngày dùng 2 đến 3 quả hoặc có thể hơn. Nhựa trám dùng cất tinh dầu dùng trong kỹ nghệ nước hoa, côlôphan còn lại có thể dùng trong kỹ nghệ xà phòng, vecni. Trong kháng chiến, tinh dầu đã được làm dung môi chiết suất cafein trong lá chè. Trong nhân dân dùng nhựa trám trộn với than đậu tương là hương thơm thắp khi cúng bái ngày lễ.

Đơn thuốc có thanh quả hay trám trong nhân dân.

Ngậm quả trám, nuốt lấy nước. Hoặc sắc 5 quả trám, lấy nước cho ngậm và nuốt.

Chữa ngộ độc do ăn phải cá độc:

3 quả trám sắc lấy nước cho uống.

Cao quả trám:
Quả trám bóc bỏ hột: 100g. Thêm nước nấu đặc thành cao lỏng, sau thêm 50% phèn chua cô đặc lại lần nữa. Ngày dùng 2-3 lần, mỗi lần 2-3g chữa cổ họng sưng đau nhiều đờm.


Chú thích:

Ngoài cây trám trắng kể trên, ở nước ta người ta còn trồng cây trám đen hay cây bùi ô lãm ( Canarium nigrum. (Lour). Engl. Hay Canarium pimela Keen- Pimela nigra Lour) cùng thuộc họ trám (Burseraceae). Cây cao trung bình. Lá dài 20-25cm, kép hình lông chim, gồm 4 đôi lá chét. Hoa mọc thành chuỳ mang những cánh gồm nhiều chùm tán 6-10 hoa. Quả hình trứng màu tím đen sẫm, dài 3-4cm, rộng 2cm, hạt cứng có 3 ngăn. Cây này được trồng ở nhiều nơi trong nước ta để lấy quả ăn và lấy nhựa trám. Mùi quả vào tháng 10-12. Quả trám đen thường luộc ăn. Khi luộc trám nấu nước sôi quả trám sẽ cứng, nhưng nếu non quá trám sẽ nát. Thường người ta cho muối vào nước ( để cho đậm quả trám). Đun cho sôi, cho quả trám vào rồi bắc ra ngay để nguội dần là trám vừa chín và bùi, béo.
Nhựa trám đen cũng lấy như nhựa trám trắng. Nhựa trám đen chứa chừng 8-10% tinh dầu, 50-70% chất côlôphan.

Nhựa trám đen cùng một công dụng như trám trắng. Trong nhân trám trắng và trám đen có chừng 50-65% chất dầu béo có thể dùng làm dầu chạy máy.

[justmevn]

Trám ở miền Tây có nhiều mà, trong này gọi là trái cà na.


Quả trám chữa bệnh mùa đông

Tác giả : BS. PHÓ ÐỨC THUẦN

Các loại trám

Trám là tên gọi ở miền Bắc, Mác cơm (miền Trung), Cà na (miền Nam). Tên chữ Hán trong các sách thuốc: Sơn lãm, cảm lãm, gián quả, thanh quả v.v...

Trám có 2 loại, phân biệt qua màu vỏ của 2 cây khác nhau:

- Trám trắng (Canarium album Raeusch) có vỏ màu xanh lục.

- Trám đen (Canarium nigrum Engl), còn gọi cây bùi vì quả ăn rất bùi, màu tím thẫm.

Cả hai loại cây đều to cao hàng chục mét, mọc trong rừng núi miền Bắc, miền Trung nước ta; Hái quả vào tháng 9-10, có tác dụng phòng chữa một số bệnh hay xảy ra vào mùa đông hanh khô, lạnh lẽo, đặc biệt thích hợp cho đồng bào miền núi, vùng sâu vùng xa.

Trám dùng làm thức ăn

a. Quả trám trắng có thể chế biến thành một số món sau:

- Làm mứt trám, có mùi vị đặc biệt.

- Ô mai trám (trộn bột gừng, cam thảo).

- Trám kho cá rô (hoặc cá khác): Bỏ hạt, đập dập, xếp từng lớp trám cách cá vào nồi đất, cho tương vào nấu lửa nhỏ đến khi chín nhừ.

- Trám muối: Luộc đổ nước chát, tách đôi bỏ hột, cho nước mắm ngon với ít đường ngập trám, để khoảng 5 ngày mới ăn (không dùng muối).

b. Trám đen chín om: Ðun nước sôi 700C, cho trám vào om đậy kín 20 phút vớt ra, để ráo, bổ dọc quả, bỏ hạt. Khi ăn chấm muối vừng hoặc nước thịt kho tàu, rất bùi.

Trám dùng làm thuốc: Thường dùng trám trắng. Quả trám vị chua, ngọt bùi, béo, tính ấm (có sách viết lương - hơi hàn) vào 2 kinh phế và vị (có sách viết vào phế và thận); Có tác dụng sinh tân dịch, giải khát, thanh giọng, giải độc cá, giải say rượu mê man, nôn mửa, nhức đầu.

- Về mùa đông, nếu đêm ngủ thấy khô cổ và ho, gây mất giấc: Dùng ngày 20-30 quả trám trắng (bỏ hột) đập dập nấu nước uống. Có thể thêm gừng, đường hay mật để uống.

- Viêm họng cấp hay mãn, viêm amiđan, khô cổ, mất tiếng: Dùng trám muối để ngậm hay pha nước uống. Có thể dùng trám tươi để hãm uống.

- Sốt cao, khô môi miệng, khát nước: Giã quả trám lấy nước uống hàng ngày.

- Ho khản cổ: Trám tươi 4 quả bỏ hột, giã nát với huyền sâm 10g thái lát. Cho vào nồi đất đổ ngập nước, nấu uống. Có tác dụng tư âm, giáng hỏa, lợi yết hầu, thanh nhiệt giải độc, tiêu thũng.

- Kiết lỵ ra máu: Trám và ô mai lượng bằng nhau đốt thành tro. Ngày dùng 9g uống với nước cơm.

- Ngộ độc cua cá (có sách ghi ngộ độc cá nóc): Trám trắng 30g sắc nước uống. Cách này cũng dùng cho trẻ em lên sởi và chữa bệnh hoại huyết.

- Sâu răng: Quả trám đốt, tán nhỏ, trộn một ít xạ hương bôi vào chỗ đau (Nam dược thần hiệu). Người có thai tránh ngửi mùi xạ hương.

- Viêm tắc mạch máu: Quả trám trắng luộc ăn cái, uống nước hàng ngày, mỗi ngày 200g. Liệu trình 1-2 tháng.

- Nẻ da do lạnh (cước), khô nứt môi chảy máu: Trám đốt thành tro, trộn mỡ lợn hoặc dầu thực vật bôi (Nam dược thần hiệu).

- Làm nước uống sinh tân dịch, chữa ho, thanh nhiệt giải thử, thích hợp cho người luôn cảm thấy miệng khô, hay khạc nước miếng, ôn bệnh nhiệt thịnh, phổi ráo: Trám tươi 5 quả bỏ hột, kim thạch hộc 5g, thái nhỏ, rễ lau 5g thái nhỏ. Mã thầy 5g gọt vỏ, lê gọt vỏ 2 quả, mạch đông 10g. Ngó sen 10 miếng. Tất cả nấu với 2 lít nước bằng lửa nhỏ 1 giờ. Ðể nguội lọc lấy nước uống hàng ngày.

- Nước thanh nhiệt: Trám tươi 20g bỏ hạt, rễ lau tươi 4 chùm thái nhỏ. Nấu với 0,5 lít nước trong 1/2 giờ, lọc nước uống. Trám tươi có tác dụng thanh phế, lợi hầu, khử hỏa, hóa đàm. Rễ lau thanh can nhiệt, vị nhiệt, sinh tân dịch, khỏi ho. Nên uống nóng.

- Món ngũ vị: Cam 10g, trám tươi 10g (bỏ hột), ngó sen tươi 120g, mã thầy 150g, gừng tươi 6g. Tất cả đều bỏ vỏ, bỏ hạt, giã nát cho vào vải sạch vắt lấy nước (hoặc ép). Ðây là món uống bảo kiện rất tốt; Tác dụng thanh tân, chỉ khát, giải nhiệt, thanh phế, lợi hậu, trị chứng hay nhổ nước bọt có khi có sợi máu, khó nuốt thức ăn, sưng họng, ho, buồn nôn. Ðây là phương thuốc gia giảm cổ phương "Ngũ tráp ẩm" của ngự y Triệu Văn Khôi dâng lên vua Quang Tự và đã được theo dõi kết quả sau 33 năm.

- Canh thanh long bạch hổ: Bài thuốc của y gia Vương Mạnh Anh đời Thanh, Trung Quốc. Quả trám tươi (bỏ hột) 15g đập dập, củ cải sống 250g thái nhỏ. Dùng nồi đất ninh. Lấy nước uống thay trà (có thể ăn cái). Phòng chữa bệnh đường hô hấp trên như khi bị cảm cúm.

- Trà trám: Trám 3 quả, bạng đại hải (đười ươi) 3 hạt, trà xanh 5g, mật ong 20g. Trám đập dập (không hạt) cho vào nồi đất đun 15 phút rồi rót vào cốc đã để sẵn bạng, trà, mật ong. Hãm 10-15 phút chờ nguội bớt. Uống thay trà, dùng điều trị viêm họng khô rát, khản cổ, ho khan.

- Cao trám: Quả trám trắng bỏ hột, đập dập, đun nhỏ lửa 30 phút, cho đường phèn đun thành cao. Dùng chữa động kinh, pha uống ngày 2 lần, mỗi lần 1 thìa con.

- Các tài liệu dân gian còn dùng trám giã vắt lấy nước hoặc sắc uống liều không hạn chế để chữa hóc xương cá. Tuy nhiên cần thận trọng và nên có ý kiến của thầy thuốc chuyên khoa để tránh biến cố đáng tiếc (Có tài liệu chỉ ghi hóc xương cá chứ không dùng cho trường hợp hóc xương khác).

Theo Tây y, cùi trám có thành phần gồm đạm, béo, đường, một số vitamin (đáng chú ý là vitamin C), các chất khoáng như calci, phốt pho, kali, magne, sắt, kẽm...

Cần lưu ý: Trong một cuốn sách đang lưu hành có ghi: "Quả trám còn gọi là ô liu...". Ðây là sự nhầm lẫn vì cây và quả ô liu hoàn toàn khác với cây và quả trám.

Khi ăn cùi trám nên tách bỏ hạt (nhất là đối với trẻ em) để tránh hạt tuột vào họng.