Sống và chết, Nguyên tác của Ohsawa Tùy chọn

[Diệu Minh]

Sống và chết
Nguyên tác Ohsawa

Phần I
Quan niệm của phương Tây và phương Đông về sự sống và cái chết là hoàn toàn trái ngược nhau, như đã được nêu trong tạp chí Đời sống (Life magazine- ngày 9/8/1965) và tạp chí Thời đại (Time magazine – ngày 24/9 và 12/11/1965):

“Con người chết từ từ qua từng ngày”

và được giải thích như sau:

“Mặc dù có sự phát triển của y học, cho tới nay tuổi thọ vẫn chưa được kéo dài chút nào. Việc giảm tỉ lệ tử vong ở trẻ sơ sinh đã tạo ra ảo tưởng - về mặt thống kê, cho rằng tuổi thọ trung bình của người Mỹ đã được tăng lên ...

Chất dinh dưỡng dành cho trẻ con Mỹ đang mang tính độc hại ...

Các nhà lão khoa không tin vào việc dùng thuốc có thể kéo dài được tuổi thọ...

Khoa học đã làm tăng tuổi thọ một cách rất chậm chạp, nhưng lại không tăng cường được sinh khí của con người...

Qua con số thống kê, cho ta thấy rằng, nếu các bệnh về tim, thận được tạm xem như đã được hoàn toàn chữa khỏi – thì tuổi thọ nhìn chung cũng chỉ tăng được không quá 10 năm; việc chữa khỏi bệnh ung thư cũng chỉ có thể tăng lên chừng 1,8 năm mà thôi...

Các cuộc mổ tử thi trên xác các binh sĩ trẻ (độ tuổi 18-22) bị chết trong cuộc chiến tranh Triều tiên, cho thấy nhiều trường hợp chết vì một căn bệnh không ngờ tới, đó là bệnh sơ cứng động mạch. Chúng tôi buộc phải đi đến kết luận rằng lão khoa mới chỉ là công tác nghiên cứu ban đầu...

Điều này cũng lưu ý các chuyên gia về chăm sóc sức khoẻ trẻ em, cần phải xem xét lại ý kiến của họ về nguồn dinh dưỡng cho trẻ.

Người ta biết rằng, trong số những động vật, con nào có tỉ lệ phần đầu to nhất so với phần còn lại của thân thể chúng, thì có tuổi thọ dài nhất. Lấy con sóc làm thí dụ. Đem so sánh với thân, thì sóc có đầu lớn nhất, và nó sống lâu nhất. Điều tình cờ nữa là nó có trí thông minh vượt trội...(*)

Không có ai chết vì tuổi già; mọi người đều chết vì một căn bệnh nào đó, như bệnh tim mạch, đái đường, thấp khớp, đau dây thần kinh, ung thư...

Trọng lượng của đầu người chỉ chiếm 2% của trọng lượng toàn cơ thể - và tiêu thụ khoảng 25% lượng Oxy được chuyển hoá trong cơ thể...

Mỗi ngày có đến hàng triệu tế bào cơ thể bị huỷ diệt...

Theo lão khoa, nguyên nhân chính gây ra tuổi già là có sự đông cứng nhanh của chất collagen, hoặc tạm gọi là mô liên kết; một loại của protein đơn giản được thấy ở khắp nơi trong cơ thể - ở dưới da, trong xương sụn, lấp kín những khoảng trống của nội bào. Chất này chiếm khoảng 30% tổng lượng protein trong cơ thể. Sự mềm mại và tính đàn hồi của da trẻ thơ chính là sản phẩm trực tiếp của Collagen mới...

Khi chất collagen đông cứng, thì không còn hy vọng gì có thể phục hồi lại được sự mềm dẻo của cơ thể. Tuy nhiên, bác sĩ Corn, trong khi làm thí nghiệm trên chuột, bước đầu có nhận xét rằng protein trong đậu nành sẽ giúp loại bỏ được điều này...

Mỗi năm, Viện lão khoa đã nhận được trên 3 triệu đô-la tiền quyên góp; ngoài ra Bộ Y tế Mỹ cũng dành khoản tiền gấp ba lần số tiền trên để dành cho việc nghiên cứu về lĩnh vực này...

Một số người nghĩ rằng cần tập trung vào nghiên cứu về tương lai và cách điều trị sức khoẻ cho người già trong xã hội chúng ta, bởi vì nguyên nhân tuổi già sẽ phải được khám phá sớm trong tương lai. Cách đây 15 năm, những người khác (như bác sĩ M.C. , khoa Y trường đại học Boston) thì cho rằng nghiên cứu lão khoa không nên vượt quá mức độ dành cho nghiên cứu bệnh ung thư...
(Tạp chí Đời sống - Life Magazine).
Khi chúng ta nghiên cứu vật chất từ trong cuộc sống, thì dường như cái chết là sự phát hiện quan trọng nhất ở phương Tây trong nhiều thế kỷ qua, và là động lực đầu tiên. Ngược lại, ở phương Đông - lại tìm thấy sự sống.

ở phương Tây đã và sẽ còn bị kinh hoàng bởi sự phát hiện này. Trái lại, ở phương Đông người ta kêu lên trong sự sửng sốt đầy niềm tin vui. Đây thực sự là thí dụ điển hình về tính nhị nguyên.

Điều này giải thích tại sao phương Tây lại là nơi sản sinh ra khoa học, vật lý, nghiên cứu các vấn đề tồn tại... liên quan nhiều đến thế giới hữu hình. Ngược lại, ở phương Đông là nơi sản sinh ra tôn giáo, nghiên cứu về Đạo, nghiên cứu về tinh thần và thế giới vô hình.

Y học phương Tây tập trung sự quan tâm vào việc nghiên cứu xác chết, như mổ tử thi, soi kính hiển vi, làm giảm đau. Trái lại, y học phương Đông lại tập trung vào việc khám phá sự vĩ đại của vũ trụ và tinh thần (Xem sách “Hoàng Đế Nội Kinh”).

Trong một bài viết với tiêu đề : “Cái chết là bạn đồng hành vĩnh viễn của chúng ta”, tạp chí Thời đại đã nêu:
“Đối với con người, không còn tư tưởng gì dằn vặt hơn là điều này:
Chúng ta chắc chắn sẽ phải chết...
Nền văn minh là thành trì, nhưng nền móng của nó lại chìm trong thế giới của sự chết chóc...

Người Ai cập đã làm một nghĩa địa rất rộng và được xem như vườn ươm những linh hồn đã xuất khỏi thế giới của họ...

Sự tàn phá của chiến tranh, đã không phải là động lực để Aztecs chinh phục Mexico. Họ đã bị thúc giục bởi lòng ham muốn thoả mãn thú tính của thần ăn thịt...

Con người đã tạo dựng nên những thành quả to lớn của trí tuệ nhằm khắc phục những khổ đau và nỗi kinh hoàng của sự chết chóc:

Các triết gia từ thời Socrate, cách đây 2300 năm cho đến Karl Jasper ngày nay, không ngừng nỗ lực để chuẩn bị cho con người đi vào cõi chết. Nhiều người khác cũng đã cố gắng diễn giải rằng sự chết là điều không thể tránh, dù bằng phép thuật hoặc bằng mọi cách gì đi nữa...

Theo Epicurus, chết chẳng là gì đối với chúng ta, bởi lẽ cái gì bị phân huỷ thì không có khả năng cảm nhận, và cái gì không thể cảm nhận được là cái bỏ đi...

Montaigne cũng nhắc lại ý này trong công thức nổi tiếng:

“Chúng ta chẳng cần quan tâm đến cái chết, dù ta sống hay chết. Nếu chúng ta đang sống, tức là ta tồn tại, chẳng có gì phải bận tâm. Nếu chúng ta chết, cũng chẳng có vấn đề gì, bởi vì ta không còn nữa...

Ba số phận được trang bị bằng những chiếc kéo khổng lồ, trong khi Ông già thời gian lại đang cầm chắc lưỡi hái tử thần...

Nỗ lực lớn lao của thiên chúa giáo là vượt qua cái chết:

Hỡi cái chết, đâu là chiến công của ngươi?
Hỡi cái chết, đâu là sự đau đớn do ngươi gây ra?
Hãy khóc lên Paul the Apostle...

Đây là hình ảnh một bộ xương người, ngồi dạng chân trên lưng con ngựa màu xanh nhạt, với tiếng cười rên rỉ, rền vang... được mô tả trong tập cuối của Thánh Kinh Apocalypse (sự tiết lộ của Thánh John về ngày tận thế).

Đây là sự phán đoán tạo sức mạnh trên toàn trái đất; nó làm phiền lòng con người, gây áp lực lên họ, ép buộc họ tiến vào cả hai lĩnh vực siêu phàm, cao thượng và hành động bạo lực.

ở phương Tây và đặc biệt là ở Mỹ ngày nay, thái độ đối với sự bí ẩn của cái chết là hoàn toàn trái ngược lại với truyền thống xưa kia.

Quan điểm y học cho rằng cái chết đang được ngăn cản, làm cho nó diễn biến ngày một chậm hơn. Các học giả như Norbert Wiener tin rằng chúng ta có thể kéo dài cuộc sống của con người đến mức có thể. Thực vậy, họ run sợ khi nghĩ đến lúc - không còn là quá lâu - khi con người đã hoàn tất việc gia tăng dân số quá tải trên trái đất này.

Về mặt xã hội, con người ngày một trở nên vô nhân đạo, thường được thể hiện trong các buổi tang lễ và việc để tang. Chỉ duy nhất có đám tang của Kennedy hoặc của Churchill mới làm chúng ta nghe thấy một lần nữa những âm thanh não nề của tiếng trống đưa tang.

Theo quan điểm tôn giáo, thì sự bảo đảm - thậm chí mới chỉ là ý tưởng - cho sự bất tử, đã trở nên thực sự mơ hồ, khó hiểu và thiếu chính xác. Kết quả cuối cùng của cái chết - một khi bị sự bí ẩn đầy đen tối và nỗi kinh hoàng thống trị - sẽ bị sao nhãng hoàn toàn. Điều này có ý nghĩa vô cùng sâu sắc.

[Diệu Minh]

Bàn về cái chết

Trong suy nghĩ của con người hiện đại thì cái chết được đặt ra trong những câu hỏi như sau:

Chúng ta là ai?
Chúng ta phải sống ra sao?

Trong tư tưởng, con người thường không gắn liền đời sống phù du, ngắn ngủi của mình với cuộc sống trong thần thoại - nguồn tài sản cha ông để lại cho họ - có được, chính là nhờ có niềm tin yêu hy vọng và sự ngạc nhiên.

Con người hiện đại thường sử dụng toàn bộ sức mạnh của mình để gạt bỏ đi sự kết thúc bất hạnh của mình... cái chết.

Theo Carl Jung, cái chết tạo cho cuộc đời lý do để tồn tại. Ông bác bỏ hoàn toàn việc bỏ đi cách xem xét truyền thống cho rằng cứ giữ mãi cách chờ đợi cái chết. Ông cảnh báo chúng ta rằng chúng ta phải dừng ngay suy nghĩ về cái chết, và xem nó như là sự kết thúc vô nghĩa.

Nhà tâm lý học R.May cũng phát biểu như vậy: việc xem cái chết như là điểm kết thúc là sự tước đoạt cuộc sống với mọi ý nghĩa; phải xem nó như sự ngớ ngẩn và đáng căm ghét. Coi cái chết như là kết quả cuối cùng của đời sống máy móc, bình thường - một tai nạn tự nhiên - là sự né tránh vấn đề.

Xưa kia, các bà mẹ và trẻ sơ sinh thường bị chết trong lúc sinh nở. Ngày nay trường hợp này ít xảy ra; con người ít phải thường xuyên đương đầu với sự chết chóc hơn. Sự đau đớn, đi khám bệnh, nỗi buồn riêng tư, những cuộc chia tay đau lòng... tất cả đều bị hạ thấp xuống cái bối cảnh. Khi trẻ con nhận biết rằng ông chúng đã chết, thì điều chúng quan tâm là “đi đâu?”.

Khi các bác sĩ thảo luận với các cố vấn y tế về cách xử lý cái chết, thì nội dung chỉ tập trung vào một điểm là... “làm thế nào để giảm bớt nỗi đau đớn cuối cùng cho con người?”. Vậy đây không phải là sự quan tâm của những người làm dịch vụ tang lễ ư?

Điểm thứ hai thu hút được nhiều sự quan tâm đó là:

Liệu có ai nói cho những thương binh rằng họ sắp chết? Hầu hết các bác sĩ đều phản đối việc làm này. Nhưng các nhà phân tích tâm lý thì cho rằng các bác sĩ này rất sợ cái chết; họ muốn thoát ra khỏi ý nghĩ đó, bởi vì cái chết chiến thắng, lại là kẻ thù đáng sợ nhất của họ - biểu hiện về sự thất bại của họ. Một cuộc điều tra đã cho thấy rằng, các bác sĩ - từ thời thơ ấu, thường là sợ chết hơn những người bình thường. Bác sĩ H.F ở Los Angeles đã suy luận rằng, chính sự sợ hãi này đã dẫn họ đến nghề bác sĩ.

Đã có một thời, người ta tìm cách né tránh cái chết đột ngột, dữ dằn.

Tuy nhiên, ngày nay hình như có sự lựa chọn tuỳ ý. Thí dụ, các vụ chết vì tai nạn ô-tô, máy bay, chết trong chiến tranh hoặc tội phạm - đều là chết đột ngột, dữ dội. Còn có trường hợp chết vì bệnh tim, xuất huyết não do huyết áp cao. Cái chết hiện đại rất bất ngờ và không đủ thời gian để nhận biết về cái gì đã xảy ra. Trước khi nhận ra điều gì xảy ra, thì người ta đã ở trong tình trạng hôn mê rồi.

Câu hỏi thứ ba - hiện đang là sự thôi thúc, đó là làm sao để có thể biết khi nào thì bệnh nhân có thể thoát được tử thần. Từ quan điểm nhân đạo hoặc tình cảm, liệu một người có quyền kết thúc tuỳ tiện sự thống khổ của người khác?

ở London, bác sĩ C. Saunders làm việc tại bệnh viện St. Joseph - bệnh viện dành riêng cho những bệnh nhân nặng, khó chữa - đã tiến hành công việc chuẩn bị tâm lý cho bệnh nhân sắp chết. Toàn bộ nỗ lực của các thầy thuốc là hướng vào các bệnh nhân sắp qua đời; họ cho bệnh nhân tận hưởng những ngày hoặc những tuần còn lại ở mức tối đa. Về mặt tâm lý, có thể nói rằng “đây là thời gian con người chấp nhận số phận - số phận tự nhiên của cuộc đời”.