Thiên đường có thật - Bhutan, Công thức hạnh phúc của người Bhutan Tùy chọn

[Diệu Minh]

Công thức hạnh phúc của người Bhutan
( 7:42 AM | 28/10/2011 )
Không quảng cáo, hạn chế khách du lịch, tẩy chay đèn giao thông…, đó là cách mà người Bhutan tin rằng sẽ làm cho họ hạnh phúc hơn. Giữa lúc cả thế giới hầm hập kiếm tiền, xem Tổng sản phẩm nội địa (GDP) là thước đo chất lượng sống thì người Bhutan chỉ luôn nhắm tới chỉ số Tổng hạnh phúc quốc gia (GNH).
Khi nhà vua cưới vợ
Đám cưới vừa qua của nhà vua 31 tuổi Jigme Khesar Namgyel Wangchuck với cô sinh viên thường dân 21 tuổi Jetsun Pema khiến cả thế giới một lần nữa dõi mắt về đất nước Bhutan nhỏ bé, nằm lọt thỏm giữa 2 ông khổng lồ Trung Quốc và Ấn Độ như một lát chả mỏng tang giữa ổ bánh mì béo mẫm. Vua Wangchuck là nguyên thủ quốc gia Bhuttan, nhưng không một vị lãnh đạo tai to mặt lớn nào trên thế giới được mời, cũng không một ông hoàng, bà chúa nào có mặt trong lễ cưới. Chẳng có những cỗ xe ngựa xa hoa, những bữa tiệc hoành tráng, những chiếc áo cưới lộng lẫy… Những thứ đó không làm người Bhutan hạnh phúc hơn! Lễ cưới được thực hiện hoàn toàn theo nghi thức truyền thống được lưu giữ bao đời nay ở đất nước chỉ có 700.000 dân này. Chiếc vương miện mà nhà vua đội lên đầu nàng Pema e lệ để phong cô gái 21 tuổi lên làm hoàng hậu không dát vàng hay gắn kim cương mà là một vương miện bằng vải.

Sự cởi mở của vị vua trẻ trong đám cưới làm cho người dân Bhutan thấy hạnh phúc hơn – Ảnh: Indystar
Việc vị vua trẻ trung mê bắn cung, bóng rổ và nhạc Elvis cưới vợ sẽ góp phần lớn lao để thay đổi tập tục đa thê tồn tại bao đời nay ở Bhutan. Trái với thái thượng hoàng Jigme Singye Wangchuck từng cưới tới 4 vợ (đều là chị hoặc em gái của nhau), sau đó phong hoàng hậu cho cả bốn, vị vua hiện đại từng tốt nghiệp Đại học Oxford danh tiếng ở Anh tuyên bố chỉ lấy một vợ mà thôi. Cũng xin nói thêm, Jigme Singye Wangchuck đã thoái vị, nhường ngôi cho con trai vào năm 1998, khi Jigme Khesar Namgyel Wangchuck mới 26 tuổi, khiến vị vua này trở thành nguyên thủ quốc gia trẻ nhất thế giới.
Thiên đường không quảng cáo
Cho tới ngày nay, Bhutan vẫn là quốc gia duy nhất trên thế giới xem hạnh phúc là kim chỉ nam cho mọi chính sách của chính phủ. Cứ mỗi 2 năm một lần, quốc gia chỉ có diện tích nhỉnh hơn 38.000 km2 này thực hiện một cuộc thăm dò dư luận với những câu hỏi đại loại như: Nếu tính điểm hạnh phúc từ 0 đến 10, anh tự cho mình bao nhiêu điểm? Anh ngủ bao nhiêu giờ/ngày? Anh ăn có thấy ngon miệng không? Anh đánh giá thế nào về chính phủ?… Từ cuộc thăm dò đó, chính phủ phải xem lại các chính sách của mình nhằm tăng cường mức độ hài lòng của người dân. Trước khi ra bất kỳ một quyết định nào, các lãnh đạo phải trả lời được câu hỏi chính sách đó có làm cho cuộc sống người dân hạnh phúc hơn hay không. Và kết quả là chính sách của Bhutan rất khác với những quốc gia khác, có thể bị người ngoài xem là quái gở, chẳng hạn như không quảng cáo. Ngay cả ở thủ đô Thimpu sầm uất nhất, không một bảng hiệu Coke hay Pepsi nào tồn tại bên vệ đường. Người dân Bhutan vẫn tự hào đất nước của họ là một thiên đường dưới hạ giới như vùng đất hư cấu huyền bí Shangri-La trong tiểu thuyết Chân trời đã mất của nhà văn Anh James Hilton. Và ở cái thiên đường đó không có quảng cáo.
Hàng thế kỷ liền, đất nước chưa từng bị chiếm làm thuộc địa này tự cô lập mình với thế giới bên ngoài, tìm mọi cách cưỡng lại sức hút ghê gớm của toàn cầu hóa. Tivi chỉ mới được giới thiệu vào năm 1999, tuy nhiên những kênh như đấu vật hay MTV bị cấm tiệt, với nhận định chúng không có lợi cho hạnh phúc quốc gia. Thuốc lá là hàng quốc cấm, lý do cũng rất đơn giản: nó làm người ta bớt hạnh phúc. Trong công thức hạnh phúc của Bhutan, bảo vệ môi trường và phát triển bền vững là một cột trụ vững chắc, trong đó cấm hoàn toàn bao nylon. Ngoài ra, sự phát triển các giá trị vật chất luôn được tính toán để hài hòa với các yếu tố tinh thần, bản sắc văn hóa được xem trọng và chất lượng lãnh đạo của nhà cầm quyền luôn bị soi kỹ. Mãi cho đến thập niên 60 của thế kỷ trước, những con đường đầu tiên ở Bhutan mới được xây dựng. Khi chiếc xe hơi đầu tiên xuất hiện, người ta còn sợ hãi tưởng đó là con rồng ăn lửa! Nằm giữa những ngọn núi cao chót vót với những thung lũng đẹp đến nghẹt thở, cùng lúc sở hữu một nền văn hóa cổ xưa còn lưu giữ nguyên vẹn, Bhutan có sức quyến rũ lạ kỳ với du khách nước ngoài. Trong khi tất cả mọi quốc gia trên thế giới này đều tìm mọi cách thu hút khách du lịch để thu tiền thì Bhutan lại tìm mọi cách hạn chế nó để thu… hạnh phúc. Khách nước ngoài chỉ có thể du lịch đến Bhutan rất hạn chế: đi theo đoàn dưới sự giám sát chặt chẽ của quan chức chính phủ Bhutan, đến những địa điểm được định trước. Du lịch ba lô ư? Xin mời anh đi chỗ khác! Mỗi du khách còn phải đóng thuế 200 USD cho mỗi ngày ở Bhutan. Và có lẽ Thimpu cũng là thủ đô duy nhất trên thế giới này không có đèn xanh đèn đỏ.
Hạnh phúc hay giàu có?
Các nhà kinh tế đã chỉ ra rằng, trong khi GDP của Mỹ tăng gấp đôi kể từ năm 1974 đến nay, sự gia tăng mức độ người dân hài lòng với cuộc sống bằng con số 0. Dù cả thế giới này vẫn cứ đang tìm mọi cách để tăng GDP bất chấp mọi hậu quả, ngày càng có nhiều tiếng nói hơn về việc đặt nặng sự hài lòng, hạnh phúc của con người. Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc từng ra một nghị quyết không bắt buộc, vốn do Bhutan khởi xướng, trong đó xem hạnh phúc "là một chỉ số về phát triển". Năm 2009, Tổng thống Pháp Nicolas Sarkozy đã đề nghị thay thế GDP bằng một chỉ số mới chú trọng vào sự hài lòng của mọi người, chất lượng dịch vụ công và số lượng dịch vụ miễn phí trong xã hội. Hồi năm ngoái, Thủ tướng Anh David Cameron cũng từng tuyên bố về việc xây dựng cái gọi là chỉ số hạnh phúc, cho rằng dù vẫn cần phải tiếp tục đo lường GDP nhưng chỉ GDP thôi thì không đủ để đánh giá sự đi lên của một đất nước. Chương trình phát triển Liên Hiệp Quốc (UNDP) cùng với một số nhân vật có uy tín như chủ nhân giải thưởng Nobel người Ấn Độ Amartya Sen cũng ủng hộ cho chỉ số phát triển con người – vốn bao gồm tuổi thọ, giáo dục và điều kiện sống.
Quay lại với Bhutan, còn lâu đất nước này mới là thiên đường dưới hạ giới như hình ảnh quảng cáo của chính phủ, với không thiếu những vấn đề như sự bất mãn của cộng đồng thiểu số dẫn đến các bất ổn về an ninh, sự bất bình đẳng giới… Cùng lúc, đất nước nhỏ bé này cũng đứng trước những thách thức to lớn với sự cho phép của internet, việc cho phép dân chủ với quyết định của hoàng gia chuyển từ quân chủ chuyên chế sang quân chủ lập hiến… Tuy nhiên, việc du học sinh Bhutan trở về quê hương với tỷ lệ rất cao dù lương bổng ở quê nhà thấp bèo là một bằng chứng rõ ràng về sự hài lòng, hạnh phúc của họ với chỉ số tổng hạnh phúc quốc gia độc đáo.

http://tin180.com/thegioi/cuoc-song-do-day...uoi-bhutan.html

[Diệu Minh]

Bhutan: Xứ sở diệu kỳ


Một đất nước có lẽ là kỳ lạ nhất thế giới. Bởi giữa thời đại bận rộn một cách văn minh này mà Buhtan vẫn giữ sự nhàn nhã và thờ ơ với thế giới văn minh đến không thể tin nổi nếu bạn không một lần đặt chân đến đất nước Trung Á đang có chỉ số hạnh phúc cao nhất thế giới này.



Trước chuyến đi, chúng tôi chỉ vỏn vẹn vài thông tin ít ỏi về đất nước chỉ có khoảng 600 ngàn dân, cuộc sống khép kín gắn liền với tôn giáo thuần khiết và môi trường thiên nhiên chưa hề bị ô nhiễm. Không thể đặt vé tự do, dù bạn có chi nhiều tiền đến đâu. Hàng năm Bhutan chỉ cấp một số lượng hạn chế visa cho khách du lịch có chọn lọc và chấp nhận chi phí cao cho chuyến đi được bố trí sẵn từ A đến Z do một số ít công ty du lịch được chính phủ chọn lọc và cấp phép.

Phi cơ của hoàng gia Bhutan (chiếc duy nhất phục vụ nhà vua ) khởi hành từ Bangkok lúc 5h sáng. Trái với tưởng tượng của tôi về hãng hàng không ít tên tuổi của một đất nước “xa cách với văn minh”, ngay khi vừa tại vị trên máy bay, tôi hoàn toàn “tê liệt” vì dịch vụ trên khoang hành khách hạng bét mà tôi và gia đình đang là hành khách: thức ăn nóng, khăn nóng đưa tận tay, đoàn tiếp viên hàng không trẻ trung và xinh đẹp của hãng hàng không hoàng gia Bhutan thừa khả năng làm cho các cô người mẫu hoặc hoa hậu Việt Nam xuống hạng mà không cần xem xét! Tiếng Anh chuẩn xác và dịch vụ quá đẳng cấp khiến tôi chẳng thể nào thoát khỏi cảm giác nghi ngờ những phán đoán của mình về đất nước Bhutan.

Một đất nước thật khó…phán đoán! Sân bay ở thủ đô Thimpu chỉ giống sân bay tỉnh lẻ nhà mình, hàng ngày đón một chuyến bay từ Bangkok và một chuyến khác từ Ấn Độ. Có lẽ vì vậy nên sân bay chẳng có máy vi tính (!), hành khách xếp hàng đến lượt thì chìa hộ chiếu ra để đóng dấu, cũng giống như Tân Sơn Nhất, hình như nhân viên ở đây cần khá nhiều thời gian để…đọc. Tôi, người Việt Nam duy nhất ở đây, rất bình thản nhịp chân chờ đợi… trong khi các hành khách khác bắt đầu rên rỉ vì đứng lâu sau chuyến bay cất cánh lúc 5h sáng. Anh chàng nhân viên kiểm soát visa lật ngang lật ngửa quyển hộ chiếu của tôi với vẻ mặt đăm chiêu, lúc thì búng vào nó, lúc thì nhìn sát bề mặt, lúc thì nhìn nghiêng… chỉ thiếu mỗi cắn vào hộ chiếu để xem nó thật hay giả. Cuối cùng, sau 10 phút hội ý với các bạn cùng đội… anh ta quyết định hỏi tôi bằng tiếng Anh cực chuẩn: Việt Nam ở đâu ? Và với thái độ rất thành thật anh ta thú nhận chưa bao giờ gặp hộ chiếu như của tôi, người VIETNAM! Tôi định lần sau đi Bhutan nữa, tôi chắc chắn sẽ mang một quyển sách giới thiệu Việt Nam để tặng cho cơ quan quản lý xuất nhập cảnh của Bhutan làm tư liệu.

Đón gia đình tôi ở sân bay là anh chàng hướng dẫn viên theo chương trình đã được đặt trước. Anh ta và anh chàng lái xe phục vụ gia đình tôi trong suốt chuyến đi đều mặc chiếc áo truyền thống của người Bhutan, đàn ông mặc áo khoác trông giống như áo kimono có thắt lưng ở giữa, nhưng lại mang giày Tây và đặc biệt là họ mang tất (vớ) rất dài, trông thật là ngộ nghĩnh. Với cánh tay áo dài bên trong sử dụng như cái ruột tượng của người Việt Nam đựng gạo… người đàn ông Bhutan đựng tất cả những gì thuộc về họ và nhiều thứ khác.



Chúng tôi lên xe và tôi tiếp tục đi từ kinh ngạc này đến kinh ngạc. Hai bên đường, nhà dân thường to kinh khủng, và giống y như nhau. Nhà dân mái lợp màu xám hoặc đen, trong khi nhà công sở lợp ngói màu xanh lá cây (hoặc sơn), chỉ mái nhà của đình chùa và nhà của hoàng gia là sơn màu đỏ. Nhờ màu sắc này mà tôi phân biệt được chúng với nhau, vì như đã nói, kiến trúc và kích thước của chúng gần như to như nhau.

Đón chúng tôi ở công ty du lịch là một phụ nữ Bhutan ngoài 50 tuổi, lịch sự và giao tiếp thông thạo 5 ngoại ngữ chuẩn xác. Khách sạn chúng tôi ở có cửa sổ to rộng nhìn xuống con đường, bên kia là sân vận động phức hợp, thiết kế cực kỳ độc đáo. Người dân Bhutan chỉ thích một môn thể thao mà từ lớn đến bé đều thích, đó là môn bắn cung và cưỡi ngựa. Ở đây, sau giờ làm việc thanh niên rủ nhau đi thi bắn cung, giống như ở nhà mình đi đánh tennis vậy. Xe ô tô và xe ngựa đậu san sát cạnh nhau bên ngoài sân vận động. Còn bên trong, họ bắn cung suốt ngày từ sáng đến chiều tối, mũi tên lao vút, tiếng hò hét vang dội, cả chục mũi tên bay vào tâm bia chỉ nhỏ bằng cái nắp thùng xăng ở nhà mình, vậy mà ở đích đến chẳng ai thèm tránh. Người xem đứng sát gần tấm bia để cổ vũ và động viên đồng đội! Không ai sợ mũi tên bay lạc hay sao?- tôi ngạc nhiên hỏi. Họ ngạc nhiên hơn, bảo chẳng bao giờ bay lạc, chắc chắn phải trúng vào bia! Lạ thật. Mũi tên bay vào tâm bia, tương ứng với một dải lụa màu . Cậu thanh niên lập thành tích dắt ngay dải lụa vào thắt lưng. Phụ nữ Bhutan chỉ để ý những anh chàng có nhiều dải lụa màu dắt ở thắt lưng…

Bữa ăn ở Bhutan ngày đầu tiên làm tôi choáng váng: rau xào với bơ và pho mát dê, nêm chỉ với muối! Kết cục là bữa tối thịnh soạn ở nhà hàng của khách sạn, tôi chỉ ăn được cơm trắng và một ít cari rau. Người dân Bhutan theo đạo Phật thuần khiết, họ gần như ăn chay trường và rất hiếm khi ăn thịt. Suốt 10 ngày sau đó, thậm chí chúng tôi không được ăn 1 quả trứng gà nào, thịt gà cũng không. Bởi đang có dịch cúm H1N1, lệnh cấm dùng thịt và trứng gia cầm đã được vua ban. Mà hàng lậu là khái niệm không tồn tại ở đây!

Sáng sớm, người dân quanh khu vực nơi tôi ở bắt đầu đi cầu kinh buổi sáng. Họ dậy từ rất sớm, đi bộ ra đền chùa gần nhất, trên tay ai cũng cầm một bó lá thông tươi, rải rác gần đền thờ đều có những cái lò để đốt lá thông tươi, khói mù mịt, khói bốc lên từ vài trăm cái lò lộ thiên như thế ở Buhtan tạo thành một làn khói sương mù mịt thơm mùi dầu thông rất dễ chịu. Người Bhutan cầu nguyện trong đền, sau đó thì về nhà cầu nguyện tiếp!

Như vẫn chưa đủ ngạc nhiên, ngày hôm sau xe đưa chúng tôi về phía Đông, địa hình đồi núi rất cao và hiểm trở, tới một thung lũng tuyệt đẹp. Ở đây đường toàn bằng đá, đẹp như tranh vẽ, khách du lịch đổ về đây còn đông hôn dân bản địa, có điều cả vùng này…không có điện! Về sau tôi mới biết, khu vực này nổi tiếng vì là nơi nương náu mùa đông của loài hồng hạc cao đến hơn 1,2m và gần như đã tuyệt chủng nên cả thế giới muốn chiêm ngưỡng chúng phải về cái thung lũng duy nhất này. Có điều loài chim này sợ từ trường từ dây điện. Người dân ở đây đã tự nguyện yêu cầu nhà nước không kéo dây điện về đây để tránh cho loài chim này những khó khăn trong cuộc sống của chúng, còn bản thân họ không ti vi, không máy phát điện…, chỉ có những làn khói thơm mùi gỗ bốc lên từ ống khói của những ngôi nhà xây dựng hàng trăm năm trước hiện được cải tạo thành khách sạn…

Đã từng đi nhiều nơi, đã từng tròn mắt trước những công trình vĩ đại của châu Âu hùng mạnh, vậy mà tôi vẫn không thể hết kinh ngạc đến sững sờ với đất nước Buhtan nhỏ bé và những người dân Bhutan rất đỗi bình dị, thậm chí quê mùa. Nhiều chùa ở đây (tiếng địa phương gọi là Jong), đồ sộ khủng khiếp đến nỗi không thể tin chúng có thể dựng lên bằng bàn tay con người- kích thước đến cả hecta, nằm trên một đỉnh núi chơi vơi, dưới là vực thẳm, xe không thể đến, chỉ có cách duy nhất là đi bộ, trèo qua những đỉnh núi. Hiện ở những ngôi chùa như thế vẫn có hàng chục nhà sư sống ở đó với đồ tiếp tế như vẫn đã diễn ra từ hơn 600 năm trước…



Trưa ngày thứ bảy ở Bhutan, chúng tôi lang thang quanh một cái làng giữa tỉnh Ponakha, một khu rừng dâu tây và thơm mùi hoa, thì gặp một cô bé châu Âu với cái giỏ mây đầy bánh mì và bình sữa tươi cười hỏi tôi đã đến giờ ăn trưa, gia đình tôi muốn cô bé dọn bữa ăn ở đâu? Tôi ngạc nhiên hỏi, thường ngày cô bé ăn ở đâu? Dạ, ở ngay đậy ạ! Vậy thì chúng tôi sẽ ăn ở đây. Một bữa ăn làm tôi tỉnh táo, con trai tôi sung sướng vì món pho mát từ sữa dê và trái cây, mì làm từ lúa mì, khoai tây nướng với bò và thịt heo muối. Cô bé kể rằng cha mẹ cô là người Pháp, đã mua khu rừng này và dọn đến đây ở gần 20 năm về trước, sinh ra một hậu duệ Pháp chính cống nhưng ăn mặc như người Bhutan, là công dân Buhtan và chẳng bao giờ muốn quay về Pháp!

Tôi đến thăm gia đình cô bé, cả khu trang trại rộng lớn nằm dưới một rừng táo đỏ mọng, được dựng bằng gỗ sồi vàng, một đàn ngựa khỏe mạnh, và trang trại bò, dê, gà , cừu… thật sung túc. Họ cũng có internet, nhưng không thích xem TV. Nghe nhạc classic và cưỡi ngựa như lái ô tô. Tôi yêu cái trang trại này quá đỗi. Khi cô bé nói rằng hôm nay đi học vào buổi tối từ lúc 6h30, tôi hỏi có phải vì thiếu chỗ không? (kinh nghiệm tuổi thơ của chính tôi) cô bé cười bảo rằng không phải, vì môn học là học về thiên văn, học buổi tối có thể nhìn thấy rõ hơn, lớp học bố trí ngoài trời giữa thảo nguyên và cây cỏ, 46 học sinh và 5 thầy cô giáo học thiên văn như thế đấy!

Câu chuyện của chúng tôi vui hơn trong suốt chuyến đi vì phát hiện nho nhỏ của tôi về anh hướng dẫn viên. Từ ngày đầu tiên tôi đã hỏi anh ta đủ thứ. Jamieng, anh sinh ra ở đâu? Học ở đâu? Làm nghề này từ bao giờ? Sao tiếng Anh của anh tốt thế? …Gần tới ngày chia tay, tôi mới biết Jamieng là con trai Bộ trưởng Bộ Du lịch Bhutan. Năm 13 tuổi Jamieng và cậu em trai 9 tuổi đã đóng vai hai tiểu Dalai Lạt Ma cùng diễn viên đẹp trai Brad Pitt trong bộ phim Bảy năm ở Tây Tạng. Vai diễn của Jamieng rất xuất sắc và cậu được giữ lại Mỹ học xong trung học, sau đó về Ấn Độ học đại học chuyên ngành thương mại và du lịch. Jamieng bảo không ở đâu bằng Bhutan, nước Mỹ chỉ dạy cậu điều chưa đúng!



Quế Anh

(TT&VH Cuối tuần)

Bhutan là một quốc gia nhỏ nằm giữa Tây Tạng và Ấn Độ. Thủ đô là Thimphu.

Tuy nhỏ nhưng thời tiết ở Bhutan khá khác biệt ở các vùng. Phía Bắc giáp Tây Tạng có tuyết, trong khi phần phía tây, miền trung và phía đông đất nước thì có khí hậu mát mẻ ôn đới như châu Âu. Mùa đông ở đây kéo dài từ tháng 11 đến tháng 3.Thời gian đẹp nhất để du lịch Bhutan là tháng 10, 11 và từ tháng 4 tới giữa tháng 6, đây là thời gian ở Bhutan ít mưa nhất và nhiệt độ mát mẻ.