Sơ đồ con đường giác ngộ của Đức Phật Tùy chọn

[hien]

Sơ đồ con đường giác ngộ của Đức Phật

1. Rời nhà ---> chứng thiền Vô Sắc---> Bỏ thiền Vô Sắc đi vào thiền Hữu Sắc ---> Minh Sát Tuệ ---chứng Niết Bàn (Đại kinh Sacca)

2. Thuyết giảng tu tập lần lượt lần lượt Giới-Định-Tuệ (Đại kinh Xóm Ngựa)

3. Thuyết giảng con đường trung đạo Định Tuệ song hành (kinh Tứ Niệm Xứ). Kinh này Đức Phật thuyết giản ở xứ Kuru. Người ở xứ Kuru là tộc ngừoi có rất nhiều phước báu, họ hành thiền Định là tập quán của họ. Dân vùng này giứ giới rất trong sạch. Hàng ngày gặp nhau họ thưởng hỏi hôm qua ông hành thiền ra sao ? thay vì hỏi thăm sức khỏe hay công việc làm ăn. Chính vì thế Đức Phật giảng nối tiếp cho họ bắt đầu từ việc chú tâm vào hơi thở rồi khảo sát hơi thở ngay ở phần đầu bài kinh trong phần quán Thân (đây chính là phần Định). Sau đó dạy họ đi sâu vào Thiền Minh Sát qua các phần quán Thọ, Tâm, Pháp mà Đức Phật không cần phải dạy họ tuần tự từ Giới đến Định xong đến Tuệ như Đại kinh Xóm Ngựa.

4. Trong nhiều bài pháp Đức Phật tiếp tục tùy căn cơ thuyết giảng đi từ Định Hữu Sắc sang Vô Sắc rồi Diệt Thọ Tưởng Định. Phần này Đức Phật giảng cho các bậc Thánh tăng đã đắc một trong 4 thánh quả tiếp tục nhuần nhuyễn trong việc tu tập Định hay hoàn tất 9 loại thiền Định. Trong khi một số người chưa biết thường thắc mắc tại sao ngài bỏ Định Vô Sắc và tìm ra Định Hữu Sắc, mà bây giờ ngài lại dạy các đệ tử đi từ Định Hữu Sắc đến Định Vô Sắc rồi đến Diệt Thọ Tưởng Định.

* Riêng kinh nghiệm cá nhân tôi thì hành giả nào chưa qua thiền Định thì nên tu tập theo sơ đồ 2 (Đại kinh Xóm ngựa). Còn hành giả nào đã từng tu thiền Định thì có thể đi thẳng vào sơ đồ 3 (Kinh Tứ Niệm Xứ) để đạt tới Tuệ Minh Sát trong thiền Tuệ.

[hien]

Hỏi: Tưởng tri là gì ? Làm sao đoạn trừ tưởng tri trong pháp hành Minh Sát ?

Trả lời: Tôi nói với bạn: ''Phật là gì ?''. Bạn sẽ suy nghĩ lục tìm nhưng kiến thức và kinh nghiệm đã biết thêm với các suy diễn của bạn để trả lời. Đây là Tưởng tri. Nếu bạn hành thiền Minh Sát. Lúc này lời tôi nói ra chỉ là âm thanh đập vào tai bạn, âm thanh chỉ là âm thanh, bạn không suy diễn âm thanh đó mang ý nghĩa gì, tiếng Việt hay tiếng Anh, ý nghĩa của nó. Bạn chỉ thấy thứ âm thanh suông đập và tai bạn, nó đến và nó đi. Không có ý nghĩa nào, nội dung nào trong âm thanh đó bạn cần quan tâm, chỉ thuần khiết là âm thanh thôi. Lúc này không có cái nào gọi là Tưởng được sinh lên từ thứ âm thanh đó. Đó gọi là Chánh Niệm. Chánh Niệm của thiền Minh Sát gọi là ghi nhận chân chính: '' trong cái nghe chỉ có cái nghe, trong cái thấy chỉ có cái thấy mà thôi''.. Trong pháp hành Minh Sát giúp cho mọi căn cơ hành giả thấy biết rõ ràng tiến trình này trong Thân và Tâm mình đến đâu như thế nào từ khi thực hành thiền Minh Sát cho đến cuối cuộc đời.

Nếu bạn có 100% Chánh Niệm bạn sẽ có 0% Tưởng hay Tưởng tri kiến bị đoạn trừ. Mà Tưởng được đoạn trừ thì phiền não bị đoạn trừ. Tuy nhiên trong tiến trình tu tập không phải dễ dàng duy trì được như vậy mà phần lớn nó sẽ bị giao động. Nếu bạn Chánh Niệm được 25% tức là bạn để Tưởng là 75% xen vào, tất nhiên con số % tôi đưa ra chỉ là tương đối vì các đối tượng luôn sinh diệt liên tục. Thêm nữa, khi bạn ngồi đối diện trước màn hình, gõ những ký tự theo QUY ƯỚC ra chữ Việt thì bạn đã có Tưởng chen vào. Nhưng nếu bạn có 75% Chánh Niệm thì bạn sẽ không bị dính mắc quá sâu vào văn tự, ngữ nghĩa. Tức là phiền não do Tưởng sinh lên qua văn tự, ngữ nghĩa sẽ không chi phối được bạn vì bạn có Chánh Niệm đến 75% làm chủ 25% Tưởng phiền não kia. Nhưng nếu bạn để Tưởng sinh đến 75% thì bạn hãy coi chừng, tham hay sân sẽ đến và chi phối bạn.

Bạn cũng đừng buồn khi mình không duy trì được Chánh Niệm liên tục hay chưa duy trì được 100% vì Đức Phật nói rằng phải từ 7 ngày đến 7 năm trong kinh Tứ Niệm Xứ. Nhưng đó là vòa thời Đức Phật. Ngày nay chúng ta sẽ khó khăn hơn rất nhiều thậm chí 14, 21,28..năm. Nhưng có một điều thú vị là bạn sẽ thấy rõ ràng Thân và Tâm mình thay đổi, và các pháp hạ liệt bạn sẽ từ bỏ một cách rất tự nhiên. Đây cũng là điều Đức Phật nói là kẻ chứng pháp cao thượng sẽ trừ bỏ pháp hạ liệt vì trước hết họ THẤY và BIẾT sự nguy hiểm của các pháp hạ liệt và từ bỏ nó. Chính vì điều này nên Đức Phật đã khẳng định rằng ai thực hành miên mât, đúng pháp sẽ đắc đạo quả từ 7 ngày đến 7 năm trong kinh Tứ Niệm Xứ.

Bây giờ, tôi thêm một ví dụ sâu sắc hơn. Tôi lấy ví dụ về ăn kem. Que kem chúng ta ăn đầu tiên trong đời khi còn nhỏ là que kem ngon nhất và chúng ta nhớ lâu nhất. Tại sao như vậy. Vì chúng ta chưa có Tưởng về nó, tức là chưa có kinh nghiệm nào về nó. Nhưng lần ăn thứ 2,3...thì chúng ta không còn cái ngon như lần đầu nữa vì Tưởng được sinh khởi ngay khi ta thấy que kem, có ý nghĩ, kinh nghiệm về nó. Tưởng ăn kem đã lọt vào Tâm trí chúng ta. Nếu nó chiếm đến 50% trong tâm trí thì ta ăn que kem đó thật sự chỉ có 50% mà thôi. Tương tự mọi sinh hoạt trong đời sống hàng ngày. Đến bữa cơm, ta thấy bát cơm ta đã có Tưởng về nó. Ta ăn bát cơm nhưng vì có kinh nghiệm về nó nên Tưởng chen vào chi phối tâm trí ta khi ta đang nhai nuốt cơm. Như vậy chỉ có ai hành thiền Minh Sát thì mới có thể tăng % Chánh Niệm trong khi ăn. Tức là khi ăn cơm biết ăn cơm thực sự.

Suy rộng hơn nữa về cuộc đời. Ta có quá nhiều kinh nghiệm cũng như suy diễn theo truyền thống, theo giáo dục, theo thói quen nên chúng ta sống say chết mộng trong khái niệm, trong Tưởng. Đức Phật đã từng nói:

'' Ai sống một trăm năm
Không thấy pháp sinh diệt
Không bằng sống một ngày
Thấy được pháp sinh diệt''

Thấy được pháp sinh diệt chính là thấy âm thanh đến và đi đó mà không kẹt lại ý nghĩa hay khái niệm quy ước của âm thanh đó như trong ví dụ đầu đó các bạn. Tức là người thấy pháp Sinh-Diệt là người đã biết thế nào là Chánh Niệm và sẽ biết kéo dài và tăng tỷ lệ % của nó trong cuộc đời của mình.

Tuy nhiên, người hành thiền Minh Sát cũng không tránh khỏi những cái ''bẫy'' do thói quen hay kinh nghiệm của mình. Có người bạn đang hành thiền Minh Sát nói với tôi rằng tôi rất giống thiền sư A hay B nào đó. Thật sự tôi ngạc nhiên vì tôi đánh giá anh ấy rất cao. Tôi đã nói với anh ấy xin đừng xây đắp hệ quy chiếu nào trong tâm. Chỉ có như vậy thì chúng ta mới tiếp xúc được với THỰC TẠI chứ không phải tiếp xúc với khái niệm , với Tưởng tri kiến do mình tạo ra trong tâm. Tương tự như vậy, rất nhiều người hành thiền luôn đi tìm kiếm trạng thái Hỷ Lạc mà mình có được từ buổi trước hay mấy hôm trước. Càng tìm kiếm thì càng sa vào Tưởng. Hành thiền để đi đến Chánh Niệm (ghi nhận chân chính hay đúng cách) thì lại tìm kiếm trạng thái mà mình đã kinh nghiệm, nếu nó không xảy ra nữa thì đó là điều may mắn. Nếu nó tiếp tục xảy ra thì còn nguy hại hơn vì đó là thiền Tưởng.