THIỀN LÀ.... Tùy chọn

[hien]

Trong kinh Tứ Niệm Xứ , Đức Phật day: "Này các Tỷ-kheo, ở đây, Tỷ-kheo đi đến khu rừng, đi đến gốc cây, hay đi đến ngôi nhà trống, và ngồi kiết già, lưng thẳng và an trú chánh niệm trước mặt"

AN TRÚ: Trú tâm hay neo tâm vào 1 căn thân (xúc chạm) để thấy đề mục là hơi thở. (Thấy)
CHÁNH NIỆM: Niệm (sati) là ghi nhận. Chánh là ghi nhận đúng. (Biết)
TRƯỚC MẶT: Ở đây và bây giờ. Bất cứ cái gì có ở trước mắt thì phải đủ 2 yêu tố: ở đây và bây giờ.
VỊ TỲ KHEO: Trong kinh Đức Phật nói đến hành giả đại diện là vị tỳ kheo.

[hien]

Trong chú giải, có 5 yếu tố làm chủ thiền, tức là biết mức độ bản thân thực hành được tới đâu và biết mức độ thuần thục trong nhập định như sau:

1. Làm rõ các chi thiền sinh lên (ở đây là tầm, tứ, hỷ, lạc, nhất tâm)
2. Tốc độ sinh lên các chi thiền và trú trong mỗi chi thiền (tốc độ nhập thiền)
3. Duy trì khoảng thời gian nhập thiền
4. Chủ động xuất thiền bất cứ lúc nào
5. Rà soát lại các chi thiền sinh lên

Mỗi yếu tố đóng vài trò 1/5 hay 20% sự hoàn thiện trong tiến trình thiền. Đây đủ 5 yếu tố này thì sẽ đạt được 100% tiến trình thiền hay nhập định. Với kinh nghiệm cá nhân, nếu bạn duy trì 5 yếu tố này rõ ràng trong tư thế kiết già 2 giờ là cận Sơ thiền, từ 3 giờ trở lên là Sơ thiền, từ 5 giờ trở lên là Nhị thiền sau khi bạn loại bỏ 2 chi Tầm , Tứ dao động. Cũng cần phải nhấn mạnh rằng, nếu bạn ngồi trong 3 giờ, hay 5 giờ mà không có 5 yếu tố này thì chỉ là "ngồi" chứ không phải là thiền. Vì thiền Định là để sinh lên 5 tâm Tầm, Tứ, Hỷ, Lạc, Nhất tâm để loại trừ 5 triền cái tham, sân, hôn trầm-thuỵ miên, trạo cử-hối quá, nghi ngờ. Nếu không có 5 yếu tố làm chủ thiền chỉ là "ngồi" với phiền não bởi các triền cái (tham, sân, si) mà thôi.

Ngoài Đức Phật, không ai có quyền xác chứng cho ai chứng thiền Định, thiền Tuệ. Mỗi hành giả dựa vào các yếu tố có công dụng như "ba rem" hay "trạm xe" như trong kinh nói để tự biết cho chính mình đến đâu. Chỉ có hành giả bậc thiền cao hơn mới biết hành giả bậc thiền thấp hơn khi giao tiếp, ngồi thiền cùng, trong các oai nghi....