Kính vạn hoa - Phổ chiếu Tùy chọn

[Just Mini]

KÍNH VẠN HOA

Phổ chiếu

Herman Aihara

Lời giới thiệu

Vào đầu thập niên 90, toàn thể dân Mỹ sống trong tinh thần căng thẳng vì sợ chiến tranh hạt nhân, ung thư, AIDS.

Giữa lúc ấy, bác sĩ Anthony Sattilaro, giám đốc bệnh viện lớn nhất ở Philadelphia, trình bày trên màn ảnh truyền hình, trước nhiều ký giả đại diện cho nhiều tờ báo nổi tiếng, về thành quả tự trị lành ung thư đã di căn của mình ở tinh hoàn, bẹ sườn, xương sống và bàng quang bằng phương pháp Thực Dưỡng (Macrobiotics).

Mọi người thở phào nhẹ nhõm, như vớ được chiếc bè lúc sắp chết đuối. Hàng triệu người đổ xô đến thăm các trung tâm Vega (trung tâm Thực Dưỡng) rải rác trên toàn nước Mỹ để mong thuốc thần đem lại cho sức khoẻ hoàn hảo.

Cuốn Kính vạn hoa còn gọi là Phổ chiếu (Kaleidoscope) của Herman Aihara - người kế tục xuất sắc của Ohsawa - kịp thời tu bổ những sai sót của những môn sinh đã và đang thực nghiệm phương pháp Thực Dưỡng, giúp ổn định tâm tư một số người sắp nhập môn và đang tôn thờ Thực Dưỡng như tiên dược vạn năng.

Chỉ cần lắc nhẹ ống kính vạn hoa thì tức khắc mọi hình sắc bên trong đều đổi thay. Cũng thế, cuộc sống con người đổi thay theo luật tuần hoàn của vũ trụ, mặt trời, mặt trăng, sáng, chiều, xuân, hạ, thu, đông... trôi dạt theo từng làn sóng tư tưởng, và nhất là sức khoẻ của con người cũng thay đổi theo sự biến đổi đó, mà nguồn gốc là phẩm chất của các món ăn, thức uống.

Tác giả Herman Aihara đã tiếp bước tiên sinh Ohsawa đi du thuyết khắp nơi trên thế giới và cùng với Michio Kushi (hiện đang ở Massachusettes) tiếp tục phong trào Thực Dưỡng ở Mỹ và ở các nơi khác. Trong lúc đi thuyết giảng, ông trả lời rất nhiều câu hỏi của người nghe và các môn sinh. Từ kinh nghiệm của bản thân và từ những buổi tham vấn ấy, tác giả viết ra cuốn sách này.

Những ai muốn hiểu rõ bản chất phương pháp Thực Dưỡng, của Ohsawa, muốn học âm dương theo cách tiếp cận phương Tây, muốn thấu hiểu AIDS, ung thư theo nhãn quan y lý phương Đông, muốn khỏi mất thì giờ, tiền bạc vì bệnh tật..., xin mời đọc Kính vạn hoa (Phổ chiếu). Cuốn sách còn giúp bạn đọc hiểu nguồn gốc con người, hiểu thấu nguyên lý Thiền, để sống hợp với Đạo, với cõi đời vô tận, để sống vui với gia đình, bạn bè và với mọi người trên quả đất này bằng tấm lòng từ bi bác ái, bằng tấm lòng bao dung, đại đồng.

Cuốn sách bao gồm 63 bài ghi chép, bài giảng, tùy bút... độc lập, được viết trải dài theo địa lý (từ châu âu đến châu Mỹ) và theo thời gian từ tháng 1-1979 đến cuối năm 1985. Bạn đọc có thể đọc riêng từng bài như một câu chuyện độc lập. Cũng do vậy, bạn đọc sẽ thấy nhiều ý tưởng, sự kiện được trình bày lặp đi lặp lại trong nhiều bài. Tư tưởng chủ đạo của Thực Dưỡng - như tác giả trình bày trong sách đã ngày càng được minh chứng là đúng đắn và được các môn đệ phái Thực Dưỡng phát triển. Do vậy, để góp phần giúp bạn đọc tìm hiểu quá trình tư tưởng cũng như các giai đoạn phát triển của phong trào Thực Dưỡng, chúng tôi dịch gần như nguyên văn bản "Kaleidoscope" của tác giả Herman Aihara (George Ohsawa Macrobiotic Foundation, Oroville, California, 1986).

[Thelast]

48. Vài cảm nghĩ về hôn nhân
(Trích từ bài nói chuyện ở Vega)

Tháng 6 năm 1984

Một số người hạnh phúc nhiều hơn trong hôn nhân, một số khác hạnh phúc hơn khi sống một mình. Hôn nhân quả thật là rắc rối! Một mình bạn đã đủ rắc rối rồi, hai người thì bạn còn rắc rối thêm nữa. Nhưng tôi thấy hầu hết những cặp vợ chồng đều bị khổ sở gấp bốn lần - mỗi người bị khổ sở gấp hai lần. Đôi lúc nó sẽ là như thế, nếu bạn không may mắn. Có mấy ai hưởng được hạnh phúc trong hôn nhân.

Theo thiển ý tôi nếu bạn trông chờ một hôn nhân hạnh phúc thì bạn sẽ bị thất vọng và đi đến đổ vỡ. Chính bạn phải tạo ra hạnh phúc, không ai cho bạn hạnh phúc cả.

Khi còn ở Nữu Ước, chúng tôi ít giao thiệp, nhưng khi đến California thì chúng tôi gặp nhiều bạn hữu Thực Dưỡng gốc Mỹ. Một ông bạn nói với tôi: “Vợ tôi tuyệt vời”. Ông ta khen vợ từ đầu đến chân, rồi... sau vài tháng họ ly dị. Tôi phải giật mình, người Nhật thì trầm lặng hơn. Họ chả bao giờ trầm trồ khen vợ hay chồng của họ. Vợ luôn luôn làm cho chồng chú ý đến mình. Chồng chả khi nào nói: “Ô, em đẹp quá!” để vợ phải cố gắng giữ sắc đẹp và vợ cũng có thái độ như thế với chồng.

Cũng giống như hương vị gạo lứt, nó không phải là hương vị của thịt dồi hay của thức ăn chiên xào nhiều dầu mỡ Trung Hoa, nếu ngày nào cũng dùng các món ăn này bạn dễ chán ngấy. Tôi ăn gạo lứt được 40 năm, có bao giờ tôi chán nó đâu. Gạo lứt được nấu kỹ, nhai kỹ thì nó là thức ăn ngon ngọt làm sao! Bạn khỏi cần nhai nhiều các món cao lương mỹ vị, nó sẵn ngon rồi. Vậy thì bạn hãy xem hôn nhân như cơm gạo lứt, phải ôn tồn nghiền ngẫm thật kỹ. Nếu sống hào nhoáng, đòi hỏi như ông hoàng bà chúa thì hôn nhân tất phải bị chết yểu. Phấn đấu vất vả chỉ để có một căn nhà đẹp, như thế thì kéo dài quá lâu.

Về việc chọn người bạn đời có ngày sinh đối xứng với nhau, tôi thấy, việc phối hợp này có gặp khó khăn. Tôi có người bạn có ngày tháng sinh thật đối xứng với người hôn phối, cách nhau 6 tháng. Ohsawa hài lòng khi biết được sự việc này. Về sau người vợ than phiền: “Tôi là kẻ bất hạnh”. Khi tôi đến thăm thì mới hiểu là họ trái ý nhau về sở thích, về quyền lợi, tính tình... Chàng muốn đi săn, đi câu... nàng muốn ở nhà xem sách. Vợ chồng không thông cảm được việc làm của nhau.

Ohsawa cho rằng vợ chồng sẽ hạnh phúc nếu sinh vào thời tiết đối nghịch, nhưng vợ chồng còn phải cùng nhìn về một mục tiêu. Ohsawa đã cưới nhiều vợ trước bà Lima. Ohsawa luôn quan tâm đến việc giảng dạy Thực Dưỡng cho mọi người, nhưng mấy bà vợ trước không quan tâm đến điều đó. Bà Lima thì say mê Thực Dưỡng và sẵn sàng giúp ông. Dù gặp nhiều khó khăn nhưng bà vẫn bền chí. Bà cách Ohsawa 6 tháng sinh.

Nếu bạn thích Thực Dưỡng, thì tốt hơn là chọn người bạn trăm năm cũng thích Thực Dưỡng. ái ân, tình tứ không lâu bền nhưng sự chăm sóc nhau mới bền. Tình yêu mang ý nghĩa cao đẹp nhưng lại đòi hỏi nhiều điều kiện. Trong điều kiện của xã hội hiện tại thì “em yêu anh” (hay “anh yêu em”) không phải là tình yêu tuyệt đối, nên phải thận trọng. Nhiều người đã vỡ mộng.

Điều kiện nữa là sự tôn trọng. Khi người chồng làm một việc gì đó thì người vợ có thể quan tâm, giúp đỡ anh ta và ngược lại, khi người vợ làm điều gì đó thì người chồng cũng cần quan tâm, giúp đỡ vợ. Vợ chồng nên kính trọng việc làm của nhau, dù việc làm đó không nằm trong khả năng của mình hay khác biệt với sở thích của mình. Yêu thương khác với tán tụng, cho nên bạn khỏi cần phải là tay đầu bếp đại tài. Lòng kính mến phát xuất từ trí tuệ. Tán tụng thuộc tình cảm hào nhoáng. Bạn say mê ngôi sao màn bạc, nhưng kính trọng là sự khiêm nhường - “cô ấy đồng ý làm vợ tôi, mặc dù tôi chẳng phải là người đàn ông vĩ đại”. Nếu bạn nghĩ “Tôi có thể cưới bất cứ ai”, thế thì bạn không kính trọng người yêu bạn. Sự khiêm tốn trong hôn nhân rất quan trọng, phải biết rõ điều này để chia sẻ nỗi niềm với nhau. Kiêu căng đưa đến đổ vỡ.

Kế đến là ẩm thực, ngon miệng khó đạt hơn hạnh phúc. ít ai biết được lạc thú này trong hôn nhân. Đây là cả một vấn đề phải giải quyết, một khó khăn phải vượt qua để sống hòa hợp với người khác. vài người phải bỏ Thực Dưỡng vì lý do này. Vì phải cân phân giữa Thực Dưỡng và không phải Thực Dưỡng nên bạn khó hành trì phương pháp Thực Dưỡng. Bạn nghĩ gì khi được mời đến một bữa tiệc không phải Thực Dưỡng. Ohsawa ăn tất cả các món gì người ta mời ông trong tiệc, khi về nhà ông yêu cầu chúng tôi cho ông uống trà Bancha, vị thuốc của ông. Ông luôn tìm tòi thử thách. Nhưng ở nhà hàng ông ăn rất thận trọng và ăn rất ít. ăn ở ngoài là cơ hội tốt cho ông để thử mọi thứ khác.

Đặc biệt, trong những vấn đề then chốt, vợ chồng nên chia sẻ tâm tư với nhau. Nếu mỗi người làm nghề riêng biệt thì đôi khi khó ở với nhau cho bền. Cùng làm việc, nhưng chồng lo đồng áng, vợ chăm sóc gia đình thì dễ tạo sự êm ấm. Tôi có quen hai vợ chồng nọ, họ dời nhà ra ở miền quê trong căn nhà gỗ nhỏ hẹp để mở đầu cuộc sống lứa đôi. Người chồng kiếm sống bằng cách chữa bệnh tâm lý, vợ cũng giúp đỡ chồng - cha nàng là nhà tâm lý học nổi tiếng.

Lúc đầu họ tâm đầu ý hợp nhưng về sau nàng bỗng nghĩ: “Tôi dư sức làm việc này được”, thế là xảy ra cãi vã. Cuối cùng, mỗi người mỗi việc. Họ đã ly dị nhau.

Tại sao gia đình của rất nhiều giảng viên Thực Dưỡng bị đổ vỡ dù họ đã am tường các điều vừa nêu trên? Có thể họ mong đợi quá nhiều, đòi hỏi quá nhiều. Chẳng hạn một chàng trai theo phương pháp Thực Dưỡng muốn được cô vợ Thực Dưỡng tuyệt hảo, một người mẫu mực của loài người. Hình như đàn ông hay nhìn phụ nữ với cặp mắt lý tưởng.

ở Nhật Bản, trước đây gần 90% các cuộc hôn nhân đều do gia đình sắp xếp, giống như hôn nhân giữa hoàng tử Charles và công nương Diana. Gốc tích gia đình là một điều hệ trọng. Nếu thu nhập tương đương thì cuộc hôn phối tốt đẹp. Nghề nghiệp và nền giáo dục được xem xét. Người mai mối dò xét việc này trước tiên. Họ cũng điều tra ngược về 3 thế hệ, lịch sử của các cuộc tự sát, bệnh tật mãn tính... rồi đôi bên được gặp gỡ nhau trong vòng lễ giáo gia đình để bàn luận về các thú giải trí và sở thích. Nếu họ ưng nhau, họ sẽ tiến tới hôn nhân. Họ tôn trọng lời khuyên bảo vì các lời răn dạy ảnh hưởng rất lớn đến hạnh phúc mai sau. Các thanh thiếu niên không đủ kinh nghiệm sống nên phải nghe theo lời người mai mối, đó là người hiểu rõ gia đình đôi bên.

Dầu vậy, một số cuộc hôn nhân chỉ trong vòng một năm đầu là đã có cãi vã và khủng hoảng. Người mai mối đến giảng hòa vì cha mẹ là người vị kỷ hẹp hòi thường bênh vực con ruột của mình. Người thứ ba rất quan trọng, rất khách quan và đóng vai trò như chuyên viên trong văn phòng giới thiệu hôn nhân (nhưng các tay nhà nghề cố vấn hôn nhân không biết gia đình đôi bên nên không làm được việc của người mai mối). Ohsawa cũng thích làm mai mối.

Điều kiện chủ yếu là nên theo trực giác (hay linh cảm) mà tìm bạn hôn phối - đây là yếu tố sau cùng để quyết định. Cuộc hôn nhân đầu tiên của tôi được tạo dựng qua sự cố vấn của cha mẹ tôi dù tôi không thích. Rồi đổ vỡ. Tôi đã nhờ anh tôi tìm hiểu giùm tôi cô Cornellia đang sống ở Nhật, còn tôi ở Nữu Ước. Anh tôi ngăn cản vì nàng đau ốm luôn. Nhưng tôi phúc đáp: “Vâng, được”, và chúng tôi thư từ suốt 2 năm. Tốt hơn đừng thấy nhau trước. Nếu bạn trông thấy nhau, bạn sẽ lừa dối nhau. Nếu bạn chỉ viết thư cho nhau, bạn không thể lừa dối nhau. Bạn khó viết dối trá, nhưng bạn có thể nói dối dễ dàng.

Cô Aveline yêu anh Michio cũng nhờ trao đổi thư từ (Michio Kushi và H. Aihara là đệ tử thân cận của Ohsawa - ND). Chuyện trò ít khi đưa đến quyết định nghiêm chỉnh. Chuyện quan trọng phải được viết (“bút sa gà chết”) - viết về mục đích bạn cần vươn tới cho kiếp sống này, về mẫu người cần phối hợp - người ấy phải đủ rộng lượng, để chấp nhận lỗi lầm và nhược điểm của bạn, phải thấu hiểu rằng bạn không hoàn hảo, bạn không phải là loại hàng hoá được bảo đảm phẩm chất trọn 5 năm chứ đừng nói đến trọn đời! Vậy thì một số người có được bạn chấp nhận kết thân hay không tùy thuộc vào tấm lòng của bạn cởi mở đến đâu. Nếu bạn bảo thủ đặt nhiều điều kiện, thì lúc nào đó phải đổ vỡ ly dị. Bạn nghĩ thầm: “Tôi có thể chấp nhận tới mức đó”, nhưng một thời gian sau đó thì không chịu nổi nữa. Đây là vấn đề! Nhiều người đang phân vân: độc thân hay lập gia đình thì tốt hơn? Độc thân ít khốn đốn hơn. Nên sống độc thân nếu không chịu đựng nổi những điều trái ý. (Nhưng ít khó khăn thì cũng ít hạnh phúc, ít bi thảm thì cũng ít hoan lạc). Bạn phải thành thật tự hứa là nên chấp nhận mọi cảnh thuận hay nghịch để rồi bạn mới có thể rèn luyện thêm đức nhẫn nhục nữa. Tôi là người mẫu mực trong đời sống lứa đôi, vì tôi được khuyên bảo như thế. Về sau tôi nhận thấy, phải xả kỷ nhiều hơn, phải biết nghe với tâm lượng rộng mở, nếu không thì cảm thông bị bế tắc. Phải sửa mình và chấn chỉnh nhiều vấn đề để hiểu nhau thật rõ, khi đó cuộc sống gia đình sẽ trở nên hòa dịu ngay.

Ví dụ như vợ tôi, Cornellia, có cách đề cập đến một vấn đề mà tôi hiểu rất rõ, do đó tôi nắm vững sự kiện. Luôn luôn bà nói “không” khi tôi bàn về vấn đề nào đó. Bạn nên tìm cách làm cho người hôn phối đồng ý với bạn - cả một thời gian dài đấy. Sau 30 năm chung sống, tôi mới thấy rằng cả 2 vợ chồng phải tìm giải pháp cho mọi vấn đề, một người đơn lẻ sẽ không tìm thấy.

Theo tôi, hôn nhân là một bài kiểm tra để xem phán đoán của bạn cao đến đâu, nếu cao thì thành công, thấp thì thảm bại. Dù chồng hay vợ bạn là hạng người nào đi nữa, bạn vẫn thành công nếu trí phán đoán của bạn đủ nhạy bén. Mỗi cá nhân đều có nhiều khả năng, nhưng không phải là tất cả các khả năng. Hạnh phúc tùy thuộc vào trí phán đoán. Hôn nhân là một thử thách rất lý thú.

Ngày nọ có một phụ nữ đưa chồng đến gặp tôi. Tôi xác nhận với chồng bà là tất cả điều gì bà muốn ông làm theo thì đều đúng hết! Sau đó tôi khuyên bảo họ về cách ăn uống đúng phép, rồi tôi xin mạn đàm riêng với bà. Thì ra cả hai không có cùng sở thích.

Bà ấy phấn khởi khi nói chuyện với các ông khác. Đặc biệt vào ngày chủ nhật, ông chồng “khoái” bóng đá trên tivi, còn bà thì cho đá banh là thô bỉ, người trí thức không thể thưởng thức được những món đó, và bà coi thường chồng.

Tôi tỏ bày: “Bà không nên phê phán trí tuệ của chồng qua các môn giải trí và sở thích của ông”. Tôi bắt đầu kể đời tư cho bà nghe: “Tôi thích mọi môn thể thao, đặc biệt là bóng đá, tôi luôn theo dõi các trận đấu của đài NFL, nếu có thì giờ rảnh tôi ủng hộ đội 49 và thấy phấn khởi khi họ thắng. Lúc đầu vợ tôi và con gái tôi không thích nhưng khi đội này đoạt cúp quốc gia thì con gái tôi trở thành khán giả thường xuyên và ủng hộ viên cuồng nhiệt. Các buổi trưa chủ nhật nó ngồi xem suốt trận đấu và tỏ nỗi vui buồn tùy theo sự thăng trầm thắng bại của đội này. Khi thì nó xịu mặt, khi thì nhảy khỏi ghế đấm tay lên không. Thái độ này gây ảnh hưởng cho vợ tôi rồi vợ tôi cũng “khoái” luôn và mỗi trưa chủ nhật là giờ đoàn tụ của gia đình tôi”.

Nếu chồng bà thích xem đá bóng, sao bà không tìm cách chia sẻ niềm vui sướng này. Không nỗ lực thực hiện điều này thì chồng bà cũng không bao giờ thấy thích phương pháp Thực Dưỡng của bà. Bà nên nhân nhượng trước. Hôn nhân phải như thế. Thiếu lòng quảng đại thì chuốc lấy buồn khổ mà thôi.

Thời buổi hiện nay, thiên hạ vị kỷ nên không cống hiến đời mình cho người hôn phối. Ly dị xuất phát từ quan điểm này. Niềm vui bản thân làm sao bằng sự chia sẻ niềm vui! Tại sao thiên hạ không từ bỏ được khoái lạc riêng tư? Vì trí phán đoán còn thấp kém.

Nếu trí phán đoán đã tiến hoá lên bậc cao thì ta không bị vướng mắc thú vui thân xác (ngũ dục): xem tivi, nói chuyện, bánh ngọt, rượu vang... Do đó ta không bị thất vọng hay mê muội khi thấy người bạn đời của ta đang đeo đuổi một thú vui trái ý ta. Chừng nào ta còn trí phán thấp hèn, chừng đó cuộc sống lứa đôi của ta phải bị gian nan, rối rắm. Mà các gian nan rắc rối ấy cũng cần thiết cho sự trau dồi trí phán đoán, và khi trí đó được cải thiện thì hạnh phúc sẽ phải đến.

Tôi có thể đoán biết đôi lứa nào hạnh phúc hay bất hạnh, nhưng tôi không nói ra. Vì khi xưa Ohsawa khen ai thì kẻ đó hỏng và khi ông ta bảo “Anh chả ra tích sự gì” thì người đó lại làm được việc. Đề cao kẻ khác, làm cho họ kiêu mạn, rồi họ sẽ bất cẩn. Thế là Ohsawa chỉ có chê trách mà thôi!

Vậy nếu bạn cưới người đàn ông tồi, bạn vẫn có thể thành công, và ngược lại, nếu bạn cưới một người đàn ông tốt, bạn vẫn có thể thất bại. Nếu chồng bạn là người đàn ông xấu, thì bạn phải làm việc tích cực hơn. Hôn nhân là một canh bạc: bạn đang nhảy bổ vào rừng sâu để đối đầu với cọp, sư tử hay nhào xuống đại dương thử sức với cá mập. Mà không thử thách thì không có thích thú trong mạo hiểm, phiêu lưu.

Còn một vấn đề nữa: khi bạn buồn bực hay bị đau ốm hay trong hình dạng xấu xí, thì đó là thời điểm mà bạn có thể thấy được người chồng thực sự - một người bạn thực sự - không chỉ trong hạnh phúc mà còn trong bất hạnh.

Để kết thúc, tôi nghĩ có lẽ bạn chỉ có thể bị lầm lỗi hai lần trong hôn nhân. Nhưng bạn phải thành công trong lần thứ ba.